به گزارش خبرنگار مهر، شاه راه حادثه یا جاده مرگ نامی است که مرز نشینان کرمانشاهی بر مسیر عبور کامیون های سوخت رسان عراقی نهاده اند. شاهراهی که مسیر برآوردن آرزوهای مرز نشینان از آن عبور نمی کند.
استان کرمانشاه، استانی با ۳۷۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق است و به یکی از دوستان تجاری این کشور مبدل شده که یکی از شاخص های این ارتباط تنگاتنگ ترانزیت سوخت از مرزهای غربی کشور به سواحل خلیج فارس است.
اما این رابطه تجاری در عین حالی که منافع کلان کشور را تضمین می کند اما آلودگی هوا، از بین رفتن زیرساخت ها و آسفالت جاده های استان کرمانشاه، تصادفات، افزایش قابل توجه ترافیک، آلودگی های صوتی و حتی ناملایماتی چون مشکلات اجتماعی و امنیتی را برای راه‌های مواصلاتی شهرستان های مسیر ترانزیت یعنی قصرشیرین، سرپل ذهاب، دالاهو و اسلام آبادغرب به همراه آورده است.
در تمام دنیا وقتی سخن از فرآیند ترانزیت بر پایه شریان های اصلی ترانزیتی به میان می آید، همواره بخشی از اعتبارات حاصل از این درآمد در کشور مسیر ترانزیت هزینه ترمیم محورهای مستهلک شده در نتیجه این اقدام شده است، اما وقتی خبرنگار مهر، در سال ۹۳ در سفر کاری وزیر ارتباطات به استان کرمانشاه و برای بازدید از شهرستان های مذکور او را همراهی کرد، با جاده هایی مواجه شد که زخم های کهنه ای را بر تن خود داشتند و طوری به نظر می آمد که سال هاست هیچ اقدامی برای مرمت و بهسازی آنها صورت نگرفته است، به نحوی که یکی از اهالی همین شهرستان‌ها در مسیر بازدید وزیر ارتباطات به او گفت: آقای وزیر در عبور از این جاده ها سوار یک ماشین شاستی بلند نشوید، سوار ماشینی چون ماشین من شده تا متوجه شوید که این جاده ها از چه وضعیتی برخوردارند.
بررسی فرآیند ترانزیت در دنیا، نشان می دهد که این اقدام تجاری علاوه بر منفعت رسانی به کشورهای فروشنده و دریافت کننده سوخت، منافعی را نیز متوجه کشورهای مسیر ترانزیت کرده است که از آن جمله می‌توان به دریافت «تن کیلومتر» از کامیون های سوخت رسان و یا کسب درآمد حاصل از خدمات به این کامیون ها اشاره کر. د اما متاسفانه به دلیل نبود بستر لازم علاوه بر از دست رفتن زیرساخت های استان کرمانشاه در بحث ترانزیت، چندان درآمدی نیز از بخش خدمات متوجه این استان و حتی مرز نشینان آن نیست و همواره استان کرمانشاه بوده که قربانی این منافع شده است.
علی رغم عدم جبران خسارات ناشی از ترانزیت حدود ۸۰۰ کامیون سوخت در روز و مشکلاتی چون تصادفات مرگبار جاده‌ای، آلودگی هوا و از دست رفتن زیرساخت ها، تاکید استانداری کرمانشاه به مقوله ترانزیت با وضعیت فعلی جای سوال دارد و این نکته قابل تفکر پیش می آید که آیا همین قدر که برای انجام ترانزیت از محورهای استان تلاش می شود برای کاهش حداقلی صدمات ناشی از آن نیز تلاش شده است!؟
خبرگزاری مهر پیشتر نیز در گزارشهایی از جمله "هزینه ۹۰ میلیاردی تردد تانکرهای سوخت عراق در کرمانشاه" به بحث ترانزیت سوخت و محاسبه فنی چگونگی خسارتهای ترانزیت برای استان کرمانشاه پرداخته است.
از ترانزیت سوخت چه عاید کرمانشاه می شود؟
مشکلات ترانزیتی و از دست رفتن زیر ساخت های استان کرمانشاه به گونه ای است که نماینده مردم کرمانشاه در مجلس شورای اسلامی در دیدار وزیر اقتصاد گفت: امروزه هزاران کامیون ترانزیت سوخت از محورهای استان کرمانشاه عبور می کنند و این موضوع ضررهای زیادی را متوجه استان کرده است.
عبدالرضا مصری افزود: استان کرمانشاه تنها دو و نیم میلیون تومان یارانه سوخت این کامیون ها را می پردازد و این در حالی است که تصادفات جاده ای و کشت و کشتارهای آن نیز مال ماست.
وی عبور کامیون های ترانزیتی را عامل از دست رفتن زیرساخت های جاده ای استان عنوان و این پرسش را مطرح کرد، که از این جریان استان کرمانشاه چه بهره ای می برد!؟
مصری افزود: در نتیجه ترانزیت بسیاری از محورهای مواصلاتی ما مستهلک و ترافیک جاده ای و کشته های ناشی از تصادفات این کامیون ها هم متعلق به ماست.
نماینده مردم کرمانشاه در مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: ممکن است تعدادی کاسه لیس این وسط چیزی بگیرند اما چیزی نصیب استان نمی شود. ما حتی یک دستگاه ایکس ری هم نداریم و زیرساخت های ما نیز دارد روز به روز از دست می رود.
همه درآمدهای حاصل از ترانزیت به خزانه دولت می رود
مدیر کل حمل و نقل و پایانه های استان کرمانشاه نیز در پاسخ به خبرنگار مهر، در خصوص درآمد حاصل از فرآیند ترانزیت برای استان و محل هزینه کرد این درآمدها گفت: همه مبالغ دریافتی به عنوان «تن کیلومتر» از مرزهای استان کرمانشاه به خزانه دولت واریز می شود.
بهمن خسروانی، محل اخذ «تن کیلومتر» را اداره کل حمل و نقل و پایانه های استان عنوان و از اعلام میزان مبلغ دریافتی در این قالب خود داری کرد.
وی افزود: اعلام این مبلغ ممنوع و ما حق اعلام آن را نداریم.
این مسئول گفت: بیشتر ترانزیت سوخت توسط کامیون های عراقی صورت می گیرد و تعداد کامیون های ایرانی محدود است و تا ۲۰۰ کیلومتر اقلیم کردستان رفته و سوخت گیری کرده و آن را به بندر امام خمینی (ره) ترانزیت می کنند.
مدیرکل حمل و نقل و پایانه های استان کرمانشاه از ایجاد چند محل درآمدی در نتیجه انجام ترانزیت برای استان خبرداد و گفت: تمام این ماشین چند منبع درآمدی دارند که یکی از آنها که «تن کیلومتر» بوده توسط حمل و نقل و پایانه ها وصول شده و مستقیما به خزانه مرکزی دولت واریز می‌شود و این رویه نه تنها برای مرزهای پرویز خان و خسروی در استان کرمانشاه، بلکه برای تمامی مرزهای کشور اعمال می شود.
خسروانی، در پاسخ به خبرنگار مهر، مبنی بر اینکه به جبران مستهلک کردن جاده ها و تبعات ناشی از فرآیند ترانزیت چقدر از درآمد حاصل از آن در استان کرمانشاه هزینه می شود گفت: تمام مقامات کشوری از این موضوعات مطلع بوده، اما چندین موضوع سیاسی نیز برای انجام این فرآیند مد نظر است که مسئولین به آن موضوعات تاکید دارند.
وی تصریح کرد: انجام ترانزیت به نوعی نشان از برقراری امنیت در کشور نسبت به کشورهای خاور میانه دارد و از سوی دیگر هر کشوری که بخواهد در میدان رقابت با دیگر کشورها قرار بگیرد یکی از فاکتورهای آن را که ترانزیت است باید در نظر داشته باشد.
مدیرکل حمل و نقل و پایانه های استان کرمانشاه ادامه داد: ایران به عنوان گذرگاه و چهارراه استراتیژیکی در منطقه به واسطه راه ابریشم در گذشته و هم اکنون یکی از کشورهای پیشرو در این موضوع بوده و حرف اول را در منطقه می زند، لذا چنانچه بخواهیم مرزهایمان را به روی اقداماتی چون ترانزیت ببندیم در جهت سیاست های کلان کشوری حرکت نکرده ایم.
وی در پاسخ به تاکید خبرنگار مهر که «آیا بخشی از درآمدهای حاصل از ترانزیت به استان کرمانشاه بر می گردد؟» یادآور شد: قوانین کشوری تاکید دارد که درآمدهای حاصل از ترانزیت سوخت همه باید به خزانه دولت برود و ما بالاتر از قانون نمی توانیم صحبت کنیم. اما بنابر مباحث مطرح شده، قسمتی از درآمدهای حاصل از فرآیند ترانزیت برای روکش آسفالت جاده ها، بهینه سازی محورهای ترانزیتی و نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی در نظر گرفته شده و در سطح کلان و وزارت خانه عودت داده می شود و وزارت خانه هم بنابر سیاست های کاری که دارد آن را در کل کشور از جمله استان کرمانشاه توزیع می کند.
خسروانی، ساخت پل ها، نصب علائم راهنمایی و رانندگی در محورهای مواصلاتی، بهسازی و روکش آسفالت محورها و... را از اقداماتی دانست که معمولا از محل درآمدهای حاصل از ترانزیت انجام می شود.
مدیرکل حمل و نقل و پایانه های استان کرمانشاه، وجود منبع درآمدی ارزی در شرایط کنونی را یک درآمد حیاتی عنوان کرد که از مسیر ترانزیت می تواند اتفاق بیفتد.
وی ترانزیت را به عنوان فاکتور نشان دهنده امنیت در ایران عنوان کرد و یادآور شد: ایران هم اکنون امن‌ترین کشور منطقه است و انجام ترانزیت در ایران یک پیام به تمام دنیا برای نشان دادن نمای بیرونی این امنیت و تو دهنی به کشورهایی است که مدعی ناامن بودن ایران هستند.
خسروانی، از ایجاد مشاغل مستقیم و غیرمستقیم در نتیجه انجام فرآیند ترانزیت در کشور خبرداد و گفت: از جمله شغل های ایجادی در نتیجه ترانزیت می توان به مشاغل خدماتی چون سلمانی، نانوایی، مکانیکی و... اشاره کرد که در استان های مسیر ترانیت می‌تواند محل درآمدهای مناسبی باشد.
تناژ بالای واردات مسیرهای استان را متلاشی می کند
معاون راهداری اداره کل راه و شهرسازی استان کرمانشاه در پاسخ به خبرنگار مهر در خصوص تخصیص عواید حاصل از ترانزیت برای ایجاد و بهسازی راه های مسیر این فرآیند در استان کرمانشاه نسبت به سایراستان ها گفت: سازمان راهداری برای کل کشور و برای راه های ترانزیت و شریانی به تناسب طول راه ها اعتباری را درنظر می گیرد.
سیدزاهدین چشمه خاور، عمده مشکلات راه های استان کرمانشاه در رابطه با ترانزیت را مربوط به سه تا چهار سال پیش دانست و افزود: آن زمان هیچ مدیریتی روی ترانزیت کالا و حمل مواد سوختی از مسیر ترانزیتی در ایران نبوده است و کامیون های سوخت کنترل تناژ نمی شدند.
وی تصریح کرد: برای مثال در آن زمان شاهد حمل بار غیر مجاز توسط تانکرهای عراقی حامل سوخت بودیم که ۳۸ هزار لیتر سوخت را بر روی ۱۲ چرخ حمل می کردند و یک بار ضربه ای و نقطه ای را به جاده های ما وارد می کرد که جاده های ما را متلاشی کرده است.
چشمه خاور گفت: البته هم اکنون این موضوع کنترل شده و سال گذشته سازمان راهداری وارد عمل شده است و دستگاه کنترل توناژ بر خط WIM را که توناژ در حال حرکت کامیون ها را می سنجد در مرز نصب کرد و اصلا اجازه نمی دهد تانکر های سوخت رسان با بار غیرمجاز وارد کشور ما شود و آن را برگشت می‌دهد.
معاون راهداری ادراه کل راه و شهرسازی استان کرمانشاه تصریح کرد: هم اکنون کامیون های حامل سوخت با بار مجاز در مسیرهای ترانزیتی تردد می کنند و برای بار مورد نظر نیز عوارض گمرکی و «تن کیلومتر» پرداخت می کنند که به خزانه دولت واریز می‌شود اما دولت این درآمد را در همه کشور توزیع می‌کند.
چشمه خاور افزود: درست است که مبادی ورودی ترانزیت مربوط به استان کرمانشاه است اما سایر استان های مسیر ترانزیت نیز باید از این درآمد بهره مند شوند چرا که کامیون های سوخت از کرمانشاه وارد و سپس از لرستان، خوزستان و... عبور کرده تا به بندر امام (ره) می رسد، بنابراین عواید حاصل از آن در بین استان های مذکور و مسیر ترانزیت توزیع می شود.
وی از تخصیص ۳۸ میلیارد تومان اعتبار طی سال گذشته برای استان کرمانشاه از محل درآمدهای ترانزیت و از طریق سازمان راهداری کشور خبرداد که در راه های استان هزینه شده است.
معاون راهداری اداره کل راه و شهرسازی استان کرمانشاه، احداث ۲۰۰ کیلومتر راه آسفالته استان طی سال ۹۳ را از محل در آمد سازمان راهداری عنوان کرد.
چشمه خاور تاکید کرد: با توجه به بحث کنترل کامیون های سوخت ترانزیتی هم اکنون عمده مشکلات راه‌های ما دیگر ترانزیت سوخت نیست، بلکه عمده مشکل ما مربوط به واردات کالاست.
وی افزود: برای مثال سیمان سامان استان کرمانشاه یک بار ۲۵ تنی را در یک۱۰ تن که نهایتا قابلیت حمل ۱۲ تا ۱۳ تن را دارد می گذارد که خود باعث مستهلک شدن و متلاشی شدن مسیرهای عبور این کالاهاست.
معاون راهداری اداره کل راه و شهرسازی استان کرمانشاه، با بیان اینکه این کالاها باید توسط سازمان حمل و نقل و پاینه ها و پلیس راه کنترل شود تاکید کرد: معادن شن و ماسه ما بار غیرمجاز با کامیون های داخل کشور حمل کرده و جاده های ما را متلاش می کنند، اینها با صدور فاکتور جعلی و تقریبا بدون اطلاع راننده این کار را انجام داده و آسیب های جاده های ما را چند برابر می کنند.
چشمه خاور، یادآور شد: بار تزانزیتی وقتی از گمرک ما خارج می شود، بار مجازی را حمل می کند و الان در حال کنترل است ولی در داخل و برای کالاهای وارداتی متاسفانه راه های در رو زیادی وجود دارد که بار غیرمجاز از مرز عبور کند.
وی، گفت: برای مثال پلیس راه ما در مسیر شوشمی در قزانچی است ولی این کامیون ها می توانند از ماهیدشت به کوزان رفته و از آنجا به جوانرود و از طریق جاده های فرعی به خارج از مرز بار خود را منتقل کنند که خود به خود باعث از بین رفتن و متلاشی شدن جاده های فرعی استان می شوند.
معاون راهداری اداره کل راه و شهرسازی استان کرمانشاه تاکید کرد: با چنین اوضاعی برای مثال اگر کارخانه ای مانند سیمان سامان بخواهد ۱۰۰ میلیون تومان سیمان به عراق صادر کند هزینه ای ۴۰۰ میلیون تومانی را به جاده های استان تحمیل می کند و خسارت می زند که باید فکری جدی در این مورد شود.
وی تصریح کرد: باری که برای راه های اصلی استان مجاز است ممکن برای راه های فرعی و روستایی مسیر قابل تحمل نباشد و این خود باعث تخریب این جاده ها نیز می شود.
چشمه خاور، خواستار کنترل این کامیون ها به روش های موثر شده تا به نحوی بتوان مانع از استهلاک بیشتر محورهای مواصلاتی استان شد و گفت: متاسفانه حتی برخی از پیمانکاران ما نیز رعایت نکرده و باری بیش از میزان ظرفیت ماشین سنگین مورد نظر را برای انجام فعالیت های عمرانی روی آن حمل می‌کنند که جاده های ما را متلاشی می کند.
وی در پایان ابراز امیدواری کرد: با توجه به موقعیت استان که پنج مرز خارجی دارد و به نوعی مسیر ترانزیت بوده و این مسیرها از ساختارخوبی برخوردار نیستند اعتبارات بیشتری به این استان اختصاص یابد.
به گزارش مهر، باید دید با پیگیری مسئولین و نمایندگان آیا از تهدیدهای مقوله ترانزیت برای کرمانشاه فرصت های رشد و توسعه استخراج می شود یا خیر.
-----------------------------
گزارش از : طیبه قدمی