خبرگزاری مهر - گروه هنر: سی و سومین جشنواره فیلم فجر در بخش بین الملل این روزها تجربه تازه ای را از سر می گذراند و برای نخستین بار است که بخش ملی و بین‌الملل آن به صورت مجزا و در دو زمان و مکان متفاوت برگزار می‌شود. بخش ملی سی و سومین جشنواره فیلم فجر طبق روال هر ساله در بهمن ماه و به مناسبت پیروزی انقلاب اسلامی برگزار شد و بخش بین الملل آن در اردیبهشت ماه در حال برگزاری است و البته بازار فیلم که هر سال در همان بهمن ماه برگزار می شد این بار به بخش بین الملل و در پردیس سینما ملت منتقل شده است.
حال این سؤال مطرح است که آیا برگزار شدن بخش بین الملل جشنواره فیلم فجر به شکل مجزا می تواند همان شور و هیجانی که مخاطب سینمای ایران در بخش ملی دارد، داشته باشد و یا اصولا این بخش اهداف دیگری را دنبال می کند و مخاطبان خود را عامه مردم قرار نداده است؟
و اما بخش‌های رقابتی و غیر رقابتی بخش بین‌الملل جشنواره سی و سوم فیلم فجر در حالی روزهای آغازین خود را در سینما آزادی، موزه سینما و خانه هنرمندان به عنوان سالن‌های مردمی، سپری می کند که به نظر می رسد مخاطبان هنوز به دیدن فیلم های خارجی بخش بین الملل این رویداد سینمایی نیامده اند و شواهد حاکی از آن است که فیلم های ایرانی حاضر در بخش بین الملل جشنواره فیلم فجر با بیشترین استقبال از سوی مخاطبان سینمای ایران مواجه بوده است.
با این اوصاف به نظر می رسد وجه بین الملل جشنواره فیلم فجر همچنان زیر سایه فیلم های ایرانی قرار دارد. در همین رابطه با دو نفر از کارگردانانی که در بخش بین‌الملل فیلم دارند، یکی از داوران و همچنین یکی از اعضای هیات انتخاب بخش بین الملل سی و سومین جشنواره فیلم فجر به گفتگو نشستیم تا دیدگاهشان را درباره این تغییر بنیادین در ساختار مهم ترین رویداد سینمایی کشورمان جویا شویم.
یخ مخاطب ایرانی برای دیدن فیلم های خارجی باز نشده است
فرزاد موتمن کارگردان سینما که با فیلم «خداحافظی طولانی» در بخش ملی و بین المللی سی و سومین جشنواره فیلم فجر حاضر است، استقبال مخاطب از فیلم های ایرانی حاضر در بخش بین الملل جشنواره را به گونه ای تعبیر می کند که گویا هنوز یخ مخاطب برای دیدن آثار بخش بین الملل جشنواره فیلم فجر باز نشده است.
وی در این‌باره گفت: استقبال اندک مخاطب عام سینمای ایران از فیلم های خارجی حاضر در بخش بین الملل جشنواره فیلم فجر به دلیل محدودیت هایی که برای انتخاب فیلم های خارجی وجود دارد تا اندازه ای طبیعی و البته اجتناب ناپذیر است.
یکی از نقدهایی که به بخش بین الملل جشنواره فیلم فجر وارد می شود و موتمن در صحبت های خود نیز به آن اشاره کرد، انتخاب آثار است و به گفته این فیلمساز محدودیت های موجود در انتخاب آثار باعث شده اغلب فیلم ها از کشورهای منطقه باشند و در نهایت جای آثار مطرح جهانی و همچنین حضور چهره‌های مطرح سینمای جهان خالی باشد.
این کارگردان سینمای ایران به مخاطبان سینمای ایران پیشنهاد داد که انتظار و رویکرد خود نسبت به برگزاری بخش بین الملل جشنواره فیلم فجر را تغییر دهد و در ادامه گفت: همانگونه که علیرضا رضاداد دبیر جشنواره فیلم فجر در صحبت های خود اشاره کرد، بهترین رویکرد در بخش بین الملل این رویداد سینمایی این است که فیلم هایی در جشنواره نمایش داده شوند که اشاعه دهنده وجوه انسانی و ملاحظات اخلاقی هستند و اگر از این زاویه به برگزاری جشنواره فیلم فجر نگاه کنیم، در درازمدت به آورده های ارزشمندی در بخش بین الملل سینمای ایران دست خواهیم یافت.
موتمن یادآور شد: در نگاه کلی معتقدم بخش بین الملل جشنواره فیلم فجر در نخستین سالی که به طور مجزا برگزار می شود با پیکری لاغر و نحیف ظاهر شده است.
وجه بین‌المللی در رویدادهای فرهنگی و هنری ایران از اساس وجود ندارد
ابوالفضل جلیلی کارگردان سینمای ایران نگاهی متفاوت به برگزاری بخش بین المللی جشنواره فیلم فجر دارد و معتقد است وجه بین المللی در رویدادهای فرهنگی و هنری از اساس در ایران وجود ندارد چراکه معیارهای حرکت های فرهنگی و هنری در کشور ما تحت الشعاع مسائل غیر فرهنگی و غیر هنری قرار گرفته است.
کارگردان فیلم سینمایی «گال» متذکر شد: به اعتقاد من اگر جشنواره فیلم فجر تلاش دارد وجه بین المللی بگیرد در درجه اول باید تکلیف خود را با بخش ملی مشخص کند. یعنی اگر می خواهد وجه بین المللی خود را حفظ کند باید تمرکز اصلی را روی آوردن فیلم های خوب بین الملل بگذارد و در کنار آن سالی ۲ فیلم ایرانی نیز در جدول برنامه ها قرار دهد و برگزاری بخش ملی را به خانه سینما بسپارد.
وی ادامه داد: به اعتقاد من بخش بین الملل جشنواره فیلم فجر نمی تواند به دنبال آثاری از سینمای اروپا و آمریکا باشد چراکه اساس آثار آنها به گونه ای است که امکان نمایش بدون ممیزی در ایران ندارد و یک فیلمساز خارجی حاضر نمی شود اثر خود را با سانسور در جشنواره ای که بین المللی نامیده می شود تماشا کند.
جلیلی بازتعریف بخش بین الملل جشنواره را مهم ارزیابی کرد و گفت: بخش بین الملل جشنواره فیلم فجر نیاز به بازتعریف دارد و تنها جداسازی بخش ملی از بخش بین المللی کارساز نیست. اگر بخواهیم دل خوش کنیم که یک فیلم از فرانسه در بخش بین الملل داریم و بعد کاشف به عمل آید که فیلم فرانسوی متعلق به یک فیلمساز عرب ساکن فرانسه بوده است، این تعریف بخش بین الملل جشنواره نیست و راه به جایی نمی برد.
تفکیک بخش ملی از بخش بین الملل جشنواره فیلم فجر جسورانه است
مرتضی رزاق کریمی که در ترکیب اعضای هیات انتخاب بخش بین الملل سی و سومین جشنواره فیلم فجر حضور داشت در مقابل انتقاد ابوالفضل جلیلی به این نکته اشاره کرد که تفکیک بخش ملی از بخش بین الملل جشنواره فیلم فجر یک اقدام جسورانه است.
این عضو هیات انتخاب جشنواره فیلم فجر ادامه داد: بخش بین المللی فیلم فجر طی سی و دو دوره گذشته به شکل ترکیبی با بخش ملی برگزار می شد و به همین دلیل در سایه بخش ملی قرار می گرفت و شاهد درخشش آثار در بخش بین الملل نبودیم ولی با این روش فرصت تمرکز بیشتر بر سینمای بین الملل به وجود آمده و مخاطبان سینمای ایران می توانند از ظرفیت ایجاد شده به بهترین شکل استفاده کنند.
وی به این نکته اشاره کرد که یکی از سیاست های برگزاری بخش بین الملل به صورت مجزا رسیدن به تولید مشترک است و در ادامه گفت: در بین فیلم های حاضر در بخش بین الملل جشنواره فیلم های متعددی به صورت تولید مشترک بین کشورها هستند که به نظر من جا دارد سینماگران ما هم به مساله تولید مشترک بیشتر بیندیشند.
امیدی به بخش بین الملل جشنواره فیلم فجر ندارم
و اما حسن برزیده که با فیلم «مزار شریف» در بخش بین الملل جشنواره فیلم فجر حضور دارد، پیش از این در گفتگو با خبرنگار مهر گفته بود که نسبت به حضور در جشنواره فیلم فجر بی تفاوت است و متذکر شده بود: شرایط داوری و نگاهی که برخی دوستان به این بخش دارند برای من مهم نیست. من درباره موضوعی فیلم ساختم که به نظرم باید درباره آن حرف زده می‌شد و همین برایم کافی است.
وی تصریح کرده بود: امیدی به دوستان جشنواره ندارم. این را از این جهت می‌گویم که به نظر می‌رسد گرچه هر فیلمی دارای نقاط قوت و ضعفی است اما گویا برخی داوران از قبل تصمیم می‌گیرند بنابراین من توجهی به این قضیه ندارم.
باید تهیه‌کنندگان سینمای ایران متوجه تفکیک بخش ملی از بین‌الملل جشنواره باشند
منوچهر محمدی عضو هیات داوری سی و سومین جشنواره فیلم فجر در بخش بین الملل نگاه دیگری به تفکیک بخش بین الملل جشنواره فیلم فجر دارد و معتقد است بیش از مخاطب عام سینمای ایران، تهیه کنندگان و پخش کنندگان سینمای ایران باید متوجه تفکیک بخش ملی از بین الملل باشند.
این تهیه کننده سینمای ایران همچنین گفت: آنچه مسلم است سینمای ایران بعد از انقلاب رویکرد تازه‌ای در حوزه تولید داشته است و خوشبختانه تفاوت های فاحشی بین سینمای قبل و بعد از انقلاب به وجود آمده است. سینمای قبل از انقلاب سینمایی تجاری، عامه پسند و کپی برداری از سینمای هند و ترکیه بوده است ولی در سینمای پس از انقلاب رویکرد به سینمای اجتماعی با رنگ مایه های انسانی به وجود آمده و به واسطه همین نگاه درست به روایت داستان در سینما بوده که شاهد رشد و بالندگی سینمای ایران در دنیا بوده ایم و بر خود واجب دانستیم تا صدای سینمای بین الملل را در سینمای ایران در برگزاری جشنواره فیلم فجر بشنویم اما این بخش از جشنواره همواره زیر سایه سنگین سینمای ایران قرار گرفته بود و نیاز به این جداسازی همواره احساس می شد.
مخاطبان اصلی بخش بین الملل جشنواره تهیه کننده و پخش کننده سینمای ایران هستند
محمدی ایده اصلی تفکیک بخش بین المللی فیلم فجر از بخش ملی را مشکلات اقتصادی سینمای ایران عنوان کرد و گفت: به نظر می رسد یکی از دلایل عمده ای که باعث شد بخش بین الملل به شکل مستقل دیده شود، محدودیت در تولید فیلم های ایرانی است. به این معنا که به دلیل مشکلات اقتصادی تولید و نمایش فیلم های ایرانی محدود به کشور خودمان شده است و بازخوردهای بین المللی کمتری را شاهد هستیم و این جداسازی می تواند به ارتباط بیشتر سینماگران با تهیه کنندگان خارجی و رسیدن به تولید مشترک منجر شود.
داور بخش بین الملل جشنواره فیلم فجر به این نکته اشاره کرد که مخاطبان اصلی بخش بین الملل جشنواره، تهیه کنندگان و پخش کننده های سینمای ایران هستند که با حضور در بازار فیلم می توانند محصولات خود را ارائه دهند و راه های رسیدن به تولید مشترک را برای خود باز کنند. با این اوصاف اگر از این ظرفیت به درستی استفاده نشود، صرفا برگزاری جشنواره و جایزه دادن و هورا کشیدن فایده ای ندارد.
محمدی در پایان صحبت های خود تاکید کرد: نباید انتظار داشت بخش بین الملل مانند بخش ملی جشنواره مخاطب داشته باشد. انتظار بیهوده ای است اگر فکر کنیم بخش بین الملل جشنواره فیلم فجر می تواند مخاطب بی شمار بخش ملی را داشته باشد. در هیچ جای دنیا بخش بین الملل جشنواره های فیلم متعلق به مخاطب عام نیست و این بخش دربرگیرنده مخاطبان جدی سینما است.
با توجه به اینکه تفکیک بخش بین‌الملل از بخش سینمای ملی جشنواره فیلم فجر برای اولین بار است که در این رویداد بین‌المللی سینمای ایران رخ می‌دهد، انتظار می‌رود دست‌اندرکاران برگزاری جشنواره بین‌المللی فیلم فجر با بهره‌گیری از نظرات و انتقادات کارشناسان صاحب‌نظر، در بالا بردن سطح کیفی بخش بین‌الملل جشنواره گام‌های مؤثری بردارند.