خبرگزاری مهر- گروه سیاست: دولتمردان از دو قطبی کردن جامعه با شعارها و دعواهای سیاسی پرهیز کنند؛ جناح بندیهای سیاسی اشکالی ندارد اما نباید جامعه را به دو قطب تبدیل کرد زیرا این کار موجب دل زدگی و خستگی مردم و شکننده شدن محیط جامعه می شود. «پرهیز از دو قطبی کردن جامعه» یکی از توصیه های ۱۵ گانه رهبر معظم انقلاب به دولتمردان در دیدار ۵ شهریورماه ۹۳ بود.
دو قطبی سازی یا به عبارتی ایجاد فضای تقابل صدمات جبران‌ناپذیری را متوجه اتحاد جامعه می کند و جرقه‌ای برای تفرقه و چنددستگی اجتماعی می شود که علی‌رغم تحمیل خسارت‌های سیاسی به جامعه، بستر نقش‌آفرینی سیاسی را برای تمام گروه‌ها از بین می‌برد و به زیان تمام نخبگان و جامعه ایران خواهد بود. همچنانکه در انتخابات سال ۸۸، بازی دوقطبی‌سازی انتخابات زمینه‌ساز ناامنی و مناقشاتی شد که روند و نتایج انتخابات را زیر سؤال برد و به درگیری بی سابقه‌ای انجامید که حماسه بزرگ ملت در ۲۲ خرداد را تلخ و ناگوار نمود.
تجربه دو قطبی کردن جامعه بویژه در زمان انتخابات در گذشته ملموس بوده است و امروز نیز جریانی خاص در سایه سیاه نمایی علیه نظام و ایجاد دو قطبی واهی و ترس موهوم در مردم، به خیال خود در پی جلب اعتماد عمومی و کسب کرسی های بیشتری از قدرت است و به اصطلاح برای فتح سنگر به سنگر گام بر می دارد. قطب بندیهایی که ساختگی است و مبتنی بر واقعیت‌های جامعه شکل نگرفته است.
از سویی دیگر عملکرد دولت یازدهم و پرداختن به برخی حاشیه ها و اظهارنظرهای متفاوت، به این دو قطبی کردن فضای جامعه دامن زده است. مدافعان و طراحان دو قطبی سازی، بیش از آنکه برنامه ای برای اداره کشور داشته باشند، بر رویکرد نفی و نقد قطب مقابل تأکید دارند.
ماجرای مشهور و پرهیاهوی بورسیه های غیر قانونی یکی از ابزارهایی بود که برای دو قطبی کردن جامعه مورد استفاده قرار گرفت و مدت زیادی اذهان عمومی جامعه را درگیر این موضوع کرد و باعث ایجاد بدبینی در جامعه دانشگاهی و فرهیخته کشور شد. رسانه های زنجیره ای با طرح دروغ بزرگی به نام ۳۰۰۰ بورسیه غیر قانونی در دولت قبل، مدعی شده بودند دولت جدید در برابر این مساله ایستادگی کرده و مانع ادامه تحصیل دانشجویان خواهد شد. اما در گزارشی که سرانجام وزارت علوم منتشر کرد به صراحت تاکید شده بود که از میان چند هزار دانشجوی بورسیه دولت قبل، تنها ۳۶ نفر از آنها به علت اعلام اطلاعات نادرست به مسئولان وقت، بورسیه شان غیر قانونی است و باید ابطال شود.
کشف و رونمایی از پرونده های متعددی که در هیچ محکمه ای مطرح و اثبات نشده، از دیگر ابزارهای این جریان برای ایجاد دو قطبی در جامعه است. مشاور ارشد رئیس‌جمهور در مصاحبه ای که به عنوان تیتر اول روزنامه دولت انتخاب شد، با طرح این ادعا که پول‌های کثیف بخشی از مدیریت کشور را درگیر کرده، گفت: عده‌ای می‌خواهند در سال ۹۴ با پول‌های کثیف وارد بازی سیاسی شوند. ما سکوت نخواهیم کرد و سال ۹۴، سال افشای آنهاست.
همچنین ۱۶ آذرماه بود که علی طیب نیا وزیر اقتصاد در یک نشست خبری از کشف فساد جدید ۱۲ هزار میلیارد تومان در نظام بانکی خبر داد و دوباره این خبر دستمایه ای شده برای رسانه های اصلاحات تا بر طبل دو قطبی کردن جامعه اینبار با دروغ «فساد» بکوبند. اما معاون اول قوه قضاییه درباره اختلاس ۱۲ هزار میلیاردی توضیح داد: «گاهی چیزی را کم و زیاد می گوییم که اشتباه است. اگر سیاه نمایی یا لاپوشانی کنیم، غلط است. یکی از چیزهایی که باید تبیین شود و ماهیت آن به مردم اعلام شود، این مسئله ۱۲ هزار میلیارد نیست که از بانک گرفته اند. این نیست که برده باشند و خورده باشند. این مبلغ در گردش بین دو بانک بوده. این بانک چک به آن یکی می داده، عمدتا بین ۲ بانک بوده. این وجه نداشته، آن یکی هم حق پرداخت نداشته، ولی می آمده چک بی اعتبار که وجه ندارد را با تخلف مدیر یا احیانا کارمندها، وجه چک را پرداخته و ظرف ۳-۴ روز، بلافاصله پر کرده. این سوء استفاده جرم است و باید مجازات شود. اما بدانیم این مبلغ را برگردانده، و باز هم این کار را تکرار کرده. نه این است که یک بانک یا افرادی از بانک دیگری، گرفته اند و برده اند، به صورت مرتب گرفته اند و برگردانده اند. تا الان یک ریال، از این وجه نبرده اند و حتی دیرکرد و جریمه ها را هم پرداخته اند. جرم محفوظ است، ولی ماهیت قضیه سر جای خود است. »
البته مصداق های دو قطبی به این موارد ختم نمی شود. در طول تقریبا دو سال از عمر دولت یازدهم، یکی از بحث برانگیزترین محورها در بررسی عملکرد دولت ، نوع مواجهه آن با مخالفان و منتقدان بوده است. هرچند این دولت با شعار مهیا شدن فضای نقد و نقدپذیری بر سرکار آمد، اما در وادی عمل نتوانست به این شعار پایبندی داشته باشد. بکار بردن واژه هایی همچون افراط گرایان، بی شناسنامه ها، به جهنم که می لرزند و ... برای منتقدان دولت نیز نوعی قطب بندی و تقسیم جامعه به اعتدالیون و افراطیون است. دولت با این سیاست، علاوه بر فرار از پاسخگویی به مطالبات اجتماعی واقعی، جبهه رقیب را به عنوان عامل ناکارآمدی، عنصر سنگ‌انداز و افراطی معرفی می کند.
ادامه رفتار دو قطبی کردن جامعه مجددا تذکر رهبر انقلاب را در پی داشت. ایشان در دیدار خود با مردم قم در سالروز حماسه ۹ دی ۱۳۹۳ بیان داشتند: «دولتى‌ها هم مراقب باشند، دودستگى در مردم به‌وجود نیاورند، حاشیه‌سازى نکنند، بعضى حرفهاى غیرلازم مطرح نشود؛ این یکپارچگى مردم ما، این همّت بلند مردم ما، این ایمان مردم ما، درست مورد استفاده قرار بگیرد، ان‌شاءالله راه این کشور باز بشود. »
و اما پول کثیف؛ ماجرایی که چندماه در هیاهوی خبری بود و از لیست های متعدد و فهرست های مختلف نام برده می شد و آتشی شد برای ائتلاف و جدائی میان گروههای سیاسی. اما وقتی وزیر کشور مجبور شد در مجلس حضور یابد و بی پرده و بی پروا حقیقت را بگوید، به این جمله بسنده کرد که فقط در این باره هشدار داده و هیچ پول کثیفی در کار نبوده است!
به بهشت یا جهنم بردن مردم مثالی دیگر برای ایجاد دو قطبی کردن فضای جامعه است. موضوعی که چندماه پیش از سوی رئیس جمهور مطرح شد و دوباره اخیرا این موضوع در قالب دیگری در جمع فرماندهان ناجا تکرار شد. رئیس جمهور در این همایش تاکید کرد: «پلیس موظف به اجرای اسلام نیست بلکه وظیفه پلیس اجرای قانون است و اگر غیر از این باشد، در مخمصه فکری قرار گرفته و مردم را نیز گرفتار خواهیم ساخت. پلیس جایی می‌تواند وارد شود که اولاً مصوبه قانونی وجود داشته باشد، ثانیاً قانون روشن و شفاف ابلاغ شده باشد.»
این سخنان رئیس جمهور واکنش های زیادی در پی داشت تا جائیکه مراجع عالیقدر تشیع به این اظهارات اعتراض کردند. آیت الله مکارم شیرازی در این زمینه اظهارداشت: «اخیراً یکى از مسؤولان محترم گفته بودند وظیفه نیروى انتظامى اجراى قانون است نه اجراى اسلام؛ این سخن از سه جهت اثر منفى داشت و به هیج وجه مناسب نبود. امیدواریم نصیحت دوستانه ما را بپذیرند و بعد از این چنین سخنانى را تکرار نکنند.» همچنین آیت‌الله حسین نوری همدانی از مراجع تقلید در درس خارج فقه خود در مسجد اعظم قم، به این سخنان رییس جمهور واکنش نشان داد و بر لزوم پرهیز مسؤولان از هرگونه حاشیه سازی در جامعه تاکید کرد. این مرجع تقلید با بیان این که نظام اسلامی ما بحمدلله یک نظام ممتاز از جمیع جهات است، خاطرنشان کرد: «مطالبی در روزهای اخیر در جامعه مطرح شد که متاسفانه موجب ایجاد حاشیه هایی در کشور شد. نخستین خواسته ما از مسؤولان محترم این است که از مطرح کردن سخنان حاشیه ساز اجتناب کنند و با توجه به شعار سال که رهبر معظم انقلاب مطرح کردند در جهت تقویت همدلی و همزبانی تلاش کنند و بدانند مخاطب اصلی پیام رهبری در وهله نخست مسؤولان هستند.»
سیاسی کارها برای اجرای سناریو دو قطبی کردن جامعه تا جائی یپش رفتند که حتی از مذاکرات هسته ای هم چشم پوشی نکردند و سعی داشتند جامعه را به دو دسته مخالف و موافق توافق تقسیم کنند. درحالیکه دو قطبی کردن جامعه در مورد مناقشه هسته‌ای خیانت به اقتدار ملی است. رهبر معظم انقلاب هم در سخنان شان در ابتدای سال در حرم مطهر امام رضا(ع) تاکید کردند که «هیچ کس در ایران مخالف مذاکره نیست» و از تریبون نمازجمعه تهران هم نسبت به این مسئله واکنش نشان داده شد. آیت الله خاتمی با تاکید بر اینکه نباید خروجی بحث هسته ای دوقطبی کردن و اختلاف در جامعه باشد تصریح کرد: «مسئله هسته ای یک مسئله فراقوه ای و فراجناحی است. موضوع هسته ای مسئله نظام است و مسئله یک جناح و حزب خاص نیست. این موضوع نباید دستمایه اختلاف باشد.» امام جمعه موقت تهران تاکید کرد: «نباید کسانی از این مسئله استفاده جناحی و حزبی کنند و برای انتخابات آخر سال دانه بپاشند چرا که بهره برداری جناحی از این موضوع سوءاستفاده از سرمایه ملی است.»
محمدباقر قالیباف نیز در یادداشتی با انتقاد از نگاه جناحی به مذاکرات هسته ای یادآور شد: «بزرگ‌ترين خيانت را كساني مرتكب مي‌شوند كه موضوع مذاكرات هسته‌اي و موضوعات مشابه را ابزاري براي دوقطبي كردن جامعه استفاده مي‌كنند. كساني كه بر اين شيپور مي‌دمند، قطعا خير و صلاح اين ملت و سرزمين را نمي‌خواهند و اهداف ديگري را دنبال مي‌كنند و متأسفانه عده‌اي هم جاهلانه در اين دام گرفتار مي‌شوند و حتي در بين خانواده‌ها و دوستان نيز به يك طيف صفر و صدي گرايش پيدا مي‌كنند و از روي هيجان يا چشم بسته همه‌‌چيز را نفي مي‌كنند و يا چشم بسته به به و چه چه مي‌كنند و در تقابل با يكديگر قرار مي‌گيرند. خسارت‌هاي جبران ناپذيري كه از اين رهگذر نصيب ملت مي‌شود بعضا جبران ناپذير است.»
درحالیکه برخی بازیگران سیاسی که حیات، دوام و قوام خود را در قطبی‌سازی می‌بینند و فکر می کنند رمز فعال شدن پایگاه اجتماعی شان در همین دوگانه سازی است و امید دارند تا به جای داشتن برنامه‌ای مشخص، با تخریب رقیب به کسب رای و فتح کرسی های قدرت دست یابند؛ «شعار همدلی و همزبانی دولت و ملت» از سوی رهبر انقلاب برای سالی که دو انتخابات مهم مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری را در پیش دارد مطرح شد تا نسخه ای باشد برای خاتمه قطب بندی های ساختگی در جامعه.
نامگذاری سال تحت عنوان «همدلی و هم زبانی» نشان دهنده حساسیت انسجام و اتحاد در بین مردم و مسئولان بود چراکه همدلی و همزبانی مردم و مسئولان در این مقطع حساس تاریخی که دشمنان از هر سوی به دنبال ضربه زدن به نظام ما هستند، می تواند گره گشا باشد.
از سویی دیگر همدلی و همزبانی بین مردم و مسئولان منجر به تقویت اعتماد مردم به مسئولان می شود آنهم در شرایط کنونی که ایران مانند جزیره ای امن در میان کشورهای نا امن منطقه، با صلابت و ثبات به پیشرفت خود ادامه می دهد و در مقابل قدرت های بزرگ پای میز مذاکره نشسته است؛ این اتحاد مسئولان و مردم و انسجام درونی می تواند پارادایم قدرتی برای ایران در مذاکرات باشد.
گزارش:محبوبه نیاورانی