گروه بین الملل - عبدالحمید بیاتی: هنوز فضای داخلی عربستان بواسطه تغییرات گسترده ای که «ملک سلمان» در پست های کلیدی عربستان ایجاد کرده ملتهب است و اخبار حکایت از حبس خانگی ولیعهد سابق این کشور که چندی پیش از مقام خود برکنار شد دارد.
خبرهای زیادی در این مورد منتشر شده که یکی از دلایل اصلی انجام تغییرات گسترده در پست های کلیدی عربستان، مخالفت برخی از اعضای خاندان سلطنتی با حمله به یمن بوده است. حملات عربستان به یمن بیش از یک ماه است که آغاز شده اما با این وجود آل سعود به اهدافی که از این حملات برای خود ترسیم کرده بود نرسیده است.
همین اوامر موجب شده تا ملک سلمان که هنوز در ابتدای راه دشوار پادشاهی عربستان است با چالش های پیدا و پنهان زیادی مواجه شود که یکی از آنها هراس از کودتا در خاندان سلطنتی است.
این وضعیت در حالی برای ملک سلمان پیش آمده که از حدود یک ماه قبل تبلیغات گسترده ای در مورد نشست «باراک اوباما» رئیس جمهور آمریکا، با رهبران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس آغاز شده است. این نشست قرار است روز چهارشنبه هفته جاری در کپیتال هیل برگزار شود و آنطورکه رسانه ها می گویند محور اصلی بحث های کپیتال هیل توافق هسته ای ایران و احیانا موضوع یمن خواهد بود.
کشورهای عرب حوزه خلیج فارس که رهبری آنها در دست عربستان است به شدت از توافق ایران با کشورهای ۱+۵ در مورد موضوع هسته ای نگران هستند و از هر ابزار و روشی برای به نتیجه نرسیدن مذاکرات استفاده می کنند از همین رو مقامات و رسانه های آمریکایی چندی پیش فاش کردند که اوباما در ازای جلب حمایت اعراب از توافق هسته ای ایران، پیمان های امنیتی و قرردادهای تسلیحاتی گسترده ای را با آنها امضا می کند.
در همین رابطه امروز دوشنبه فاکس نیوز در خبری می نویسد: اوباما سعی می کند تا در دیدار با رهبران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس آنها را به نوعی متحد کرده و از ترس آنها در خصوص توافق هسته ای ایران بکاهد.
اما در حالیکه پادشاه عربستان از رفتن به آمریکا و حضور در نشستی با این درجه از اهمیت خودداری می کند آیا دیگر کشورهای عرب حوزه خلیج فارس می توانند تصمیمی واحد در این خصوص بگیرند.
سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که چرا ملک سلمان از حضور در چنینی نشست مهمی خودداری می کند؟
رسانه هایی همچون الجزیره و رویترز با اشاره به ادامه جنگ یمن و وضعیت پیچیده ای که این حملات پیدا کرده، علت اصلی خودداری سلمان از سفر به آمریکا را همین امر دانسته اند اما نگاهی به تحولات اخیر عربستان نشان می دهد که خودداری از سفر به آمریکا به دلیل جنگ یمن دلیل چندان قانع کننده ای نمی تواند باشد.
احتمال کودتا
از زمان معرفی ملک سلمان به عنوان پادشاه جدید عربستان بحث ها و گمانه زنی های فراونی در مورد احتمال وقوع کودتا در عربستان منتشر شده تغییراتی که از سوی سلمان در دستگاه حکومتی عربستان انجام شده نیز احتمال وقوع چنین فرایندی را در سرزمین حجاز افزایش می دهد.
البته تلاش برای کودتا در عربستان سعودی فقط از سوی اعضای خاندان سلطنتی نیست و در سال های گذشته خبرهایی در مورد تلاش برخی کشورهای عربی برای کودتا در عربستان منتشر شده بود برای مثال در فرودین سال گذشته خبرهایی در مورد کشف دستگاه های جاسوسی قطر در عربستان و ارتباط دوحه با فرماندهان ارتش و برخی از اعضای خاندان سلطنتی عربستان که در راستای انجام کوتا با یکدیگر همکاری می کردند منتشر شد و پس از آن بود که روابط قطر و عربستان برای مدتی تیره شد.
در آن زمان برای مثال روزنامه الشروق از قول منابع آگاه در منطقه خلیج فارس نوشت که دلیل خشم ریاض از دوحه کشف ارتباطات پنهانی دستگاه اطلاعاتی قطر با برخی نیروهای ارتش و گارد ملی عربستان و درخواست از آنها برای اجرای کودتا علیه سعودی‌ها است.
همچنین این منبع آگاه گفته که قطر با نیروهای امنیتی در کشورهای امارات و بحرین هم ارتباط‌هایی برای انجام کودتا در این کشور‌ها برقرار کرده است.
همزمان یک منبع آگاه در وزارت خارجه مصر هم به الشروق گفته که قاهره به وعده‌های قطر در نشست اخیر وزرای خارجه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس درباره پایان دادن به دخالت‌هایش در کشورهای منطقه مشکوک است.
در فرودرین ماه سال جاری نیز ملک سلمان برای شرکت در نشست سران عرب به شرم الشیخ مصر رفته بود اما به سرعت این محل را ترک کرده و به ریاض برگشت. پس از بازگشت پادشاه عربستان به کشورش رسانه های اعلام کردند که ترس از کودتا دلیل اصلی بازگشت سریع سلمان از مصر بوده است.
در آن زمان پایگاه خبری «الاتجاه پرس» در گزارشی نوشت: علت بازگشت سریع سلمان بن عبدالعزیز آل سعود پادشاه عربستان از اجلاس سران اتحادیه عرب در شرم الشیخ به علت تلاش برای کودتا در این کشور بوده است. به گفته این منابع عربی، مقرن بن عبدالعزیز جانشین ولیعهد و متعب بن عبدالله فرزند پادشاه سابق عربستان و شاهزاده ولید بن طلال در کودتا علیه سلمان بن عبدالعزیز دست داشتند.
اقدام پادشاه جدید عربستان در برکنار کردن گسترده شاهزادگان و منصوب کردن نزدیکان خود به ویژه فرزند جوانش در مناصب مختلف با انتقادات و اعتراضات گسترده در این کشور روبرو شده بود. منابع عربی پیش از این فاش کرده بودند تجاوز عربستان سعودی به یمن باعث بروز اختلاف شدید بین خاندان آل سعود شده است.
متعب بن عبدالله فرزند پادشاه سابق، محمد بن سلمان وزیر دفاع سی ساله و فرزند پادشاه جدید را تهدید کرد گارد ملی اقدامات لازم را برای متوقف کردن ماجراجویی خطرناک در یمن انجام خواهد داد.
البته تلاش برای کودتا از ماه های پایانی حیات ملک فهد که اقدام به تغییر ناگهانی ولیعهد خود کرد آغاز شده بود و در آن زمان خبرهایی در مورد تلاش بندر بن سلطان برای ایجاد این امر منتشر شده بود.
وجود این وضعیت خطرناک در داخل عربستان و وجود اختلافات گسترده در میان اعضای خاندان سلطنتی بدون شک مهمترین چالش پیش روی ملک سلمان است و از همین رو است که وی ماندن در ریاض و کاخ پادشاهی را به هر امر دیگری حتی پناده بردن به آغوش متحد قدیمی خود یعنی آمریکا ترجیح می دهد.