به گزارش خبرنگار مهر، محمدباقر خرمشاد استاد علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی و دبیر علمی همایش نظام جهانی در حال تغییر، فرصت‌ها و تهدیدها در ابتدای این همایش که صبح امروز دوشنبه در تالار شیخ انصاری دانشکده علوم سیاسی دانشگاه تهران برگزار شد به ضرورت طرح برخی سوالات درخصوص نظام جهانی در حال تغییر تاکید کرد و گفت: آنچه که در عنوان این همایش با عنوان فرض درنظر گرفته شده است باید ببینیم درست است یا خیر. باید از خود بپرسیم تغییر در نظام جهانی از چه زمانی آغاز شده است و چرا شکل‌گیری نظم جهانی پس از فروپاشی دوقطبی قدیم و استقرار یک نظام جدید انقدر به طول انجامیده است.
وی افزود: باید از خود بپرسیم لوازم شکل‌گیری یک نظام جدید برای جهان کنونی چیست؟ آیا نظم جدید پس از وقوع جنگ‌ها و آشوب‌ها شکل می‌گیرد و آیا باید منتظر جنگ جهانی بزرگ برای شکل‌گیری نظامی پایدار باشیم و آیا بی‌ثباتی در نقاط مختلف جهان ناشی از طولانی شدن دوران گذار به یک نظام جدید است؟
خرمشاد با بیان اینکه اداره جهان امروز به صورت تک‌قطبی به تامین امنیت در این نوع از نظام محل سوال است تصریح کرد: باید مشخص شود که آیا با وجود یک جهان تک‌قطبی عدالت و ثبات می‌تواند حکمفرما شود.
استاد علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: روندهای جهانی در ۲۵ سال گذشته از نظمی جهانی به نظمی دیگر حکایت می‌کند اما سوال این است که این روندها چه نظمی را نشان می‌دهد؟ آیا باید به سمت یک نظام چند قطبی حرکت کرد و یا بایستی به نظام دو قطبی بازگشت و یا به گزینه دیگری توجه شود؟
وی افزود: این سوال مطرح است که آیا جهان پس از فروپاشی نظام دوقطبی اول تک‌قطبی و پس از آن به چند تک‌قطبی تبدیل شد؟ امروز شاهد نزاع طرفداران نظام تک‌قطبی و نظام چند تک‌قطبی هستیم و جنگ‌های امروز منطقه‌ای از جمله جنگ در سوریه، یمن، عراق و اوکراین مصداق این نزاع است.
خرمشاد تصریح کرد: پاسخ به این سوالات می‌تواند موضع‌گیری کشورها و راهبردهای آنها را مشخص کند.
وی افزود: امروز منطقه‌گرایی به شدت اوج گرفته است و این سوال مطرح است که آیا نظام جهانی آینده نظام تعاملی است یا خیر و یا اینکه ایده نظام چند قطبی و چند تمدنی تصویر نظام آینده خواهد بود و یا اینکه نظام آینده نظام چندپایه و چند تمدنی خواهد شد؟
خرمشاد تاکید کرد: باید برای همه پاسخ به این سوال مطرح باشد که آیا روند بی‌ثبات کردن حاکمیت ملی کشورها با گروه‌های مسلح چندملیتی اجاره‌ای نشانه‌ای از دوران گذار فعلی است و این روند در آینده چه تغییری خواهد کرد و باعث تشکیل چه نظام‌هایی خواهد شد؟ این سوال از آن جهت حائز اهمیت است که امروز گروه‌های چندملیتی پول می‌گیرند و حاکمیت کشورها را دچار چالش می‌کنند و یکسری از کشورها نیز از آنها حمایت می‌کنند. در واقع این موضوع تکلیف نظام آینده جهانی را مشخص خواهد کرد.
وی با اشاره به اظهارات اخیر برژینسکی سیاستمدار آمریکایی که اعلام کرده هدف‌های بعدی بی‌ثبات‌سازی مرزهای چین و روسیه است گفت: شکل‌گیری گروه‌های تروریستی چند ملیتی به سختی انجام می‌گیرد اما وقتی جا می‌افتد باید مشخص شود که چه کسانی می‌خواهند مدیریت آن را برعهده بگیرند که شاید همین گروه‌ها بخواهند هدف‌های آینده برخی کشورها را از جمله آمریکا مشخص بکند.
رئیس سابق سازمان فرهنگ و ارتباطات با تاکید بر اینکه امروز نیاز داریم به این سوالات پاسخ بدهیم و فرصت‌ها و تهدیدهای جمهوری اسلامی در نظام جهانی در حال تغییر را مشخص کنیم گفت: آیا اصل نظام جهانی در حال تغییر برای جمهوری اسلامی یک فرصت است و یا یک تهدید، نظم قبلی فروپاشیده است و ۲۵ سال است هنوز به نظم بعدی نرسیده، حال این اتفاق برای جمهوری اسلامی یک فرصت محسوب می‌شود و یا یک تهدید.
وی گفت: با توجه به اینکه جمهوری اسلامی شعار نه شرقی نه غربی را از ابتدا سرداده بود و منتقد نظام دو قطبی بود دوران گذار فعلی برای جمهوری اسلامی یک فرصت است یا یک تهدید. با توجه به اینکه دغدغه‌های جمهوری اسلامی در زمان حاکمیت نظام دو قطبی شکل دادن به یک قطب سوم در جهان بوده است چه غیرمتعهدها و چه یک قطب سوم اسلامی باید این موضوع مشخص شود که آیا دوران گذار فعلی فرصتی خوب برای آرمان تشکیل قطب سوم محسوب نمی‌شود؟
خرمشاد تاکید کرد: یکی از نظریات مربوط به ایران این است که این کشور هیچگاه نمی‌تواند یک دولت ضعیف باشد زیرا در نهایت خورده می‌شود. حال باید بپرسیم که جهان چند قطبی در اقسام گوناگون آن گزینه مناسب‌تری برای تامین منافع ایران نخواهد بود و آیا منطقه‌گرایی موجود فرصتی برای جمهوری اسلامی در دوران گذار فعلی ایران محسوب نمی‌شود.
استاد علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه باید مشخص شود جمهوری اسلامی چگونه می‌تواند از اسلام سیاسی و بیداری اسلامی استفاده کند گفت: این سوال مطرح است که اکنون در نظام جهانی در حال تغییر چه تهدیداتی متوجه جمهوری اسلامی است که انتظارات ما از برگزاری همایش آن است که جامعه علمی به این سوالات پاسخ دهد.
خرمشاد با تاکید بر اینکه روندهای موجود جهانی و منطقه‌ای در مسیر شکل دادن به نظام آینده می‌تواند حرکت به سمت جهان چند قطبی را هموار کند تصریح کرد: البته تامین نظم در یک نظام چند قطبی کار آسانی نیست و نیاز به تفاهم جدی دارد. نظم امنیت‌ساز و ثبات‌ساز در نظام چند قطبی نیاز به طراحی دارد.
وی افزود: اگر گزینه راهبردی جمهوری اسلامی نظام چندقطبی باشد پیشنهاد ما این است که این گزینه در تحقیقات آینده‌پژوهان در نظر گرفته شود و باید جمهوری اسلامی با طرفداران این گزینه همراهی کند البته این هم‌سویی و ائتلاف‌ها به معنی نفی سایرین نیست بلکه خردگرایی حکم می‌کند که گزینه مطلوب تقویت شود.
خرمشاد با بیان اینکه برای تامین منافع بیشتر در نظام آینده باید در یک چهارچوب مشخص عمل کنیم گفت: در این راستا باید با سایرین تعامل صورت گیرد که البته تاکید می‌شود این موضوع به معنی نفی دیگران نیست و باید از فرصت‌سوزی پرهیز کرد.
استاد علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: امروز از مهمترین قوت‌های جمهوری اسلامی توان انقلابی آن است و مهمترین ضعف آن توان اقتصادی آن است. امروز مهمترین فرصت برای جمهوری اسلامی قدرت منطقه‌ای بالفعل است که این قدرت خودبنیاد است و امروز فریادهایی که رقبا سر می‌دهند که اگر توافق هسته‌ای صورت بگیرد نقاط ضعف ایران به لحاظ اقتصادی مرتفع می‌شود و بر توانش افزوده خواهد شد پر بی‌راه نیست البته تقویت این بعد به معنای حذف قدرت‌های دیگر توسط جمهوری اسلامی نیست.