به گزارش خبرنگار مهر، قله دماوند در تاریخ ۱۳ اردیبهشت ۸۷ به عنوان نخستین اثر طبیعی در فهرست آثار ملی ثبت شد و ثبت این مکان به سبب مرتفع ترین و متقارن ترین آتشفشان مخروطی شکل در رشته کوه های البرز که از یک سو به کویر مرکزی و از سوی دیگر به دریای کاسپین می رسد و بلند ترین نقطه خاورمیانه و بلند ترین آتشفشان آسیاست، ثبت آن را در فهرست میراث جهانی یونسکو همچنان در گیر اما و اگرهاست.
کویر لوت، جزیره قشم و کوه دماوند سه نامزد ایران برای ثبت در فهرست جهانی آثار طبیعی یونسکو بودند که به دلیل مشکلات، پرونده دماوند برای ثبت در فهرست یونسکو منتظر رفع مسائل فراروی است و دیو سپید پای دربند پیش دیگر نامزدهای ثبت جهانی شرمسار و غمین شده است.
کوه دماوند با قدمت دوران ژوراسیک فوقانی و کرتاسه آغاز و تکامل آن تا پلیوستوسن طول کشیده است و این اثر طبیعی در سال ۱۳۸۱ با مصوبه شماره ۲۲۱ مورخ ۲۱ خردادماه ۸۱ شورای عالی محیط زیست به مجموعه مناطق تحت مدیریت سازمان محیط زیست پیوسته و ارگان ذیصلاح برای مدیریت اثر، سازمان حفاظت محیط زیست است.
تن زخمی دیو سپید
در حال حاضر هفت واحد معدنی و تولیدی در دامنه های قله دماوند فعالیت می کنند که برخی از آنان در ارتفاع بیش از دو هزار و ۲۰۰ متر مشغول بهره برداری هستند و کنده کاریهای ناشی از فعالیت معادن و ساخت و سازها، تن دیو سپید پای دربند را زخمی و پاره پاره کرده است.
محمد محمدپور رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت مازندران در گفتگو با خبرنگار مهر با تاکید براینکه راه‌حل‌هایی برای رفع مشکلات این معادن وجود دارد، یادآور شد: باید دماوند را برای ثبت جهانی آماده کنیم.
محمدپورعمران درباره اهمیت قله دماوند ادامه داد: به دلیل اهمیت این قله به عنوان بام ایران، سازمان صنعت معدن وتجارت آمادگی خود را برای کمک در ثبت جهانی شدن نام دماوند اعلام و اقدام می کند.
وی با اشاره به اینکه باید روش‌هایی برای جبران خسارت منطقی این معادن در نظر گرفته شود، اظهار کرد: می‌توان به این معادن در مناطق پایین دست اجازه بهره‌برداری داد.
محمدپور عمران با بیان اینکه دماوند با توجه به شرایط منطقه‌ای می‌تواند به قطب گردشگری تبدیل شود، یادآور شد: می‌توان از تمام جاذبه‌های گردشگری دماوند برای جذب گردشگری استفاده کرد.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت مازندران با بیان اینکه معدن های محور هراز بسیار مهم و جزو طبقه یک معادن محسوب می شوند، بیان کرد: محور هراز مهمترین حوزه فعالیت معدنی در این منطقه است و معادن محور هراز در طبقه بندی یک معادن قرار دارند و برای دماوند به عنوان یک میراث ملی از گذشته کدهای حریم منظر تعریف شده است و تمامی فعالیت های موجود در این منطقه باید همخوانی با کدهای تعریف شده داشته باشد.
سازمان میراث فرهنگی به دنبال این است که برای هرچه بهتر شدن منطقه دماوند کدهای ارتفاعی را تغییر داده و به ارتفاع پایین تری محدودیت ها را برساند و سازمان صنعت، معدن و تجارت به هیچ وجه برای معادن در ارتفای دو هزار و ۲۰۰ متر پروانه صادر نخواهد کرد.
دلاور بزرگ نیا مدیرکل میراث فرهنگی مازندران با اشاره به اینکه قله دماوند یک جغرافیای فرهنگی کشور که در فلات ایران استقرار یافته است، اظهارداشت: تمام شاعران و همه افرادی که نقش و سهمی در ادبیات زبان فارسی داشته اند، قله دماوند را حفظ کرده اند.
وی با اعلام اینکه اولین ثبت ملی و طبیعی در ایران، قله دماوند است، افزود: با توجه به قابلیت های بسیاری که قله دماوند دارد باید در سازمان جهانی یونسکو بعنوان ثبت جهانی معرفی شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران تصریح کرد: دماوند مظهر جایگاه تمام اسطوره های انسانی تاریخ بوده است که باید حفظ شود.
وضعیت نگران کننده دماوند
بزرگ نیا با بیان اینکه وضعیت دماوند بسیار نگران کننده است، اعلام کرد: امیدواریم وضعیت دماوند رفع شود و بتوانیم این اثر طبیعی را به همه جهان معرفی کنیم.
از آنجاییکه فرصت همیشه باقی نیست که پرونده یک اثر ملی برای ثبت جهانی باز باشدباید مشکلات را با معدن داران در یک فضای مناسب و منطقی حل کنیم تا هر چه زودتر این سرمایه ملی به ثبت یونسکو برسد اما فعالیت های غیرقانونی معادن در دامنه های دماوند علاوه بر اینکه پیکره نخستین اثر طبیعی ثبت ملی ایران را زخمی کرده است، بلکه گرد و غبارهای ناشی از این فعالیت غیرمجاز، زندگی اهالی روستاهای دامنه و حاشیه دماوند را تهدید می کنند.
اقدام غیر اصولی و غیر قانونی شرکتهای معدنی یک تهدید زیست محیطی برای فرد فرد ایرانیان بالاخص ساکنین منطقه و در سطح وسیع به چالش کشاندن ایران در سطح بین المللی است.
این درحالیست که در فصل ششم قوانین مرتبط با منابع طبیعی و محیط زیست نص قانون در ماده ۸۲ قانون مذکور در شق آخر ماده مقرر می دارد: مامورین شاغل در یگان مذکور موظفند ضمن جلوگیری از هرگونه تخلف به محض اطلاع از تجاوز، تصرف و تخریب... و یا بهربرداری غیر مجاز از منابع طبیعی راسا نسبت به رفع تجاوز، تصرف و ادامه تخلف اقدام کرده و مرتکب را با تنظیم صورت مجلس جهت رسیدگی به مراجع قانونی معرفی کنند.
همچنین علی نبیان معاون عمرانی استانداری مازندران با اشاره به اینکه باید برای رسیدن به ثبت جهانی دماوند یک مشاور برای پیگیری وضعیت آن در نظر گرفته شود، اظهارداشت: سه مورد گردشگری، کوهنوردی و بوم گردی در مسئله دماوند مد نظر گرفته شود.
نبیان نخستین اقدام در وضعیت موجود قله دماوند را ایجاد سرویس های بهداشتی مجزا مرد و زن توسط میراث فرهنگی، محیط زیست، منابع طبیعی و بخشدار منطقه عنوان کرد و افزود: بر اساس خواسته و نیاز کوهنوردان و مسافران باید حداقل یک سرویس بهداشتی مجزا در این منطقه احداث شود.
استفاده از ظرفیت دهیاران برای حفظ دماوند
وی با اعلام اینکه مازندران دارای هزار و ۸۴۵ دهیار است، اعلام کرد: باید در بحث نگهداری، حفظ و مدیریت دماوند از دهیاران منطقه استفاده کرد.
نبیان با بیان اینکه دستگاههای اجرایی مرتبط با این مهم باید تامین منابع مالی برای ثبت جهانی قله دماوند را در دستورکار قرار دهند، افزود: برای ثبت جهانی دماوند باید تامین منابع مالی استانی و ملی باشد.
وی در خصوص جبهه جنوبی مسیر قله تا مسجد صاحب الزمان (عج)، گفت: باید از ترددهای زائد، بی منطق و برداشت های غیر مجاز جلوگیری شود و ایجاد پایگاه امداد و نجات، سرویس بهداشتی و پارکینگ در این قله در دستور کار قرار گیرد.
از دهه ۸۰ قله دماوند به عنوان اثر ملی ثبت محیط زیست شده است و هم اکنون نیز سازمان میراث فرهنگی به دنبال ثبت دماوند در یونسکو است و این بهربرداری شرکت معدنی باعث به وجود آوردن مشکلات متعددی در ثبت این اثر ملی در سطح دنیا شده است.
کارشناسان محیط زیست چندین مرحله به این منطقه رفته اند و با کارشناسی های به عمل آمده اعلام کرده اند که فعالیت معدن باعث به وجود آوردن معایب و تهدید های زیست محیطی بسیار زیادی در منطقه شده است.
معاون کمیته طبیعت گردی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور با اشاره به مشکلاتی نظیر ساخت و سازها گفت: در حال حاضر قله دماوند آبستن حادثه و برای ثبت میراث جهانی با چالش مواجه است.
پورنگ پورحسینی در نخستین جلسه کارگروه گردشگری در اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران از تشکیل ستاد یا کارگروه در استان مازندران با محوریت استانداری برای رفع مشکلات قله دماوند توسط وزیر کشور خبر داد.
دماوند ثبت جهانی نمی شود
معاون کمیته طبیعت گردی سازمان میراث فرهنگی کشور تصریح کرد: با توجه به مشکلات و چالش ها در قله دماوند این اثر ثبت جهانی نخواهد شد و به همین دلیل همه مسئولان در مورد وضعیت فعلی این اثر طبیعی مسئول هستند و باید یک اقدام آنی صورت گیرد.
پورحسینی خواستار رفع مشکلات و معضلات موجود قله دماوند نظیر زباله و ساخت و سازها در حاشیه جهت ثبت جهانی شد و بیان کرد: با ساماندهی مسیر جنوبی قله دماوند می توان تمام مسیرها را تحت پوشش و وضعیت زیست محیطی را حفظ کرد.
به گزارش مهر، بدون شک کوه دماوند یکی از چند جاذبه و معرف هویت ملی کشور است و با توجه به وضعیت دردناک دماوند باید مسئولان رفع این مشکل را در دستور کار خود قرار دهند.
گزارش: علیرضا نوری کجوریان