به گزارش خبرگزاری مهر، چهل و یکمین جلسه سینما روایت با اکران و بررسی مستند «۳۳ سال سکوت» عصر روز یکشنبه ۲۷ اردیبهشت ماه در مجتمع فرهنگی اسوه برگزار شد. در جلسه نقد و بررسی این مستند، حسین شمقدری کارگردان «۳۳ سال سکوت»، محمدتقی فهیم منتقد سینما، حبیب احمدزاده نویسنده و پژوهشگر و محمدرضا شرف الدین مدیر انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس حضور داشتند، مجری جلسه نیز رسول شادمانی بود.
در ابتدای نشست حسین شمقدری درباره ساخت این مستند گفت: ما ابتدا می‌خواستیم میزان خدمت رسانی به جانبازان را در ایران و کشورهای اروپایی بررسی کنیم که در اینجا چه نوع خدماتی به جانبازان داده می‌شود و اروپایی‌ها برای جانبازان خود چه خدماتی را ارائه می‌کنند اما بعد متوجه شدیم چندین جانباز ایرانی در اروپا خدمات درمانی گرفته‌اند و این یک تناقض بزرگ بود.
حبیب احمدزاده نیز با بیان اینکه کارگردان در مستند «۳۳ سال سکوت» دست به خود سانسوری نزده است، گفت: ما بیش از ۱۰۰ هزار جانباز شیمیایی داریم که رسیدگی به آنها نیازمند سیستم بزرگی است، اوایل انقلاب سرویس دهی به جانبازان دلی بود اما اکنون کارمندی شده است. هم اکنون فقط به آمار کار دارند که ما در روز به چند نفر خدمات دهی می‌کنیم.
وی افزود: اگر بگوییم وظیفه خدمات رسانی به جانبازان تنها بر عهده بنیاد جانبازان است خطای بزرگی کرده‌ایم. بی توجهی به جانبازان در جامعه رسوخ کرده است.
فهیم نیز درباره «۳۳ سال سکوت» گفت: خوشحالم که شمقدری با ساخت این مستند دست به افشاگری زده است. این مستند گفتگو محور و سفری است و بر اساس مکاتب مستند «روتوف» و «جان گریسون» جزو مستند‌های افشاگرانه به شمار می‌رود اما جا داشت که به موضوع مستند بیشتر پرداخته شود.
این منتقد سینما افزود: فیلم از نقطه‌ای معمولی شروع می‌شود و هر چه جلوتر می‌رویم نماها از لانگ به بسته می‌رسد. فیلمساز ما را با سوژه آشنا می‌کند و موضوع را وسعت می‌بخشد. این از ارزش‌های مستند است. به نظرم جای داشت که موضوع را در حیطه سیاست و قدرت گسترش دهد.
چرا در فرهنگ سردار سلیمانی نداریم؟
فهیم تصریح کرد: ما در حوزه فرهنگ و مستندسازی نیروهای فعال مستند بسیار کم داریم. چرا در عرصه فرهنگ شخصی مثل سردار سلیمانی نداریم که به دل ماجرا برود؟ ما در برابر یک هجوم فرهنگی قرار داریم و جای تعجب دارد که حتی رسانه‌های ما نیز در حال پوشش جریان‌هایی هستند که مثلا خبر شلوارک پوشیدن یک بازیگر، موضوع کوچکی در میان آنها است.
این منتقد سینما ضمن یادآوری ارزش‌های مستند«۳۳ سال سکوت» با انتقاد از فضای شبه روشنفکری در کشور بیان کرد: این جریان تلاش دارد تا فضای کشور را بسیار بسته نشان دهد. در مقابل تلاش آنها باید مستند سازان جوان به سراغ چنین موضوعاتی بروند و مسئولان نیز با بودجه‌ای که در اختیار دارند از مستند سازان حمایت کنند.
اگر آوینی امروز بود دست «خاوری»ها را رو می‌کرد
محمدرضا شرف الدین نیز صحبت‌های خود را با بیان خاطره‌ای از مراسم بزرگداشت شهید آوینی آغاز کرد و گفت: من در یکی از مراسم‌های بزرگداشت شهید آوینی اعتراض کردم که چرا فقط می‌گویند که شهید آوینی که بود و چه کرد. آیا وقت آن نرسیده است که بگوییم اگر شهید آوینی امروز بود، چه می‌کرد؟ دوربینش را کجا می‌برود و چه می‌ساخت؟
شرف الدین با اشاره به مستند «۳۳ سال سکوت»، افزود: مسیر آوینی مشخص است و در این مسیر می‌شد تا چند گام بعدی را حدس زد. به نظرم اگر شهید آوینی امروز بود همین جنس فیلم‌ها را می‌ساخت.
وی افزود: فکر می‌کنم شهید آوینی اگر امروز بود دست خاوری‌ها را رو می‌کرد. ما خاوری‌های زیادی داریم و خیلی‌ها هم در گام‌های اول خاوری شدن هستند. اگر امروز آنها را شناسایی کنیم و با این گونه مستند‌ها مواضع آنها را شفاف سازی کنیم، راه فراری نخواهند داشت. نباید هر بار به بهانه‌هایی چون مصلحت نظام جلوی کار را بگیریم.
رییس انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس افزود: یکی از وظایف اصلی مستندسازان در کشور انقلابی مانند ایران این است که نگذارند خاوری‌ها به راحتی فرار کنند. البته نباید این کار موجب سوءاستفاده بیگانگان شود، انقلاب ما هنوز به بلوغ نرسیده و هنوز در حال گسترش و ایجاد ساختار است.
این فیلم ۴۰۰ سال می‌ماند
اکبر عالمی که در جلسه اکران فیلم حضور داشت و ابتدا قرار بود به عنوان یکی از کارشناسان سینما درباره «۳۳ سال سکوت» صحبت کند، به دلیل پیشامدی شخصی مجبور به ترک جلسه شد و تنها این پیغام را برای حسین شمقدری فرستاد که: من و تو هر دو می‌میریم اما این مستند ۴۰۰ سال می‌ماند. نشر این فیلم‌ها ارزشگذاری به کار شهیدان است.
حبیب احمدزاده در ادامه نشست نقد و بررسی مستند با اشاره به اینکه چند نکته در فیلم مغفول مانده است، گفت: دقیقا پنج سال جانبازان ما از لحاظ داروهای اصلی خود تحریم بوده‌اند. درست است که ما در داخل کشور با هم دعوا داریم اما نباید فراموش کنیم که علت اصلی جراحت این جانبازان چیست! این نکته در مستند مغفول مانده است. ما بیش از ۱۰۰ هزار جانباز شیمیایی داریم که با تسلیحات غربی مجروح شده‌اند حال نباید به دلیل این که غرب چند نفر از آنها را برای درمان حمایت کرده، فکر کنیم که غرب تبرئه شده است. این تفکر خیانت است.
شفیع آقا محمدیان نیز که در این جلسه حضور داشت با تائید حرف‌های احمدزاده از شمقدری خواست تا برای تکمیل مستند خود در بخش انتهایی فیلم آماری از حمایت کشورهای اروپایی به خصوص آلمان در فروش سلاح شیمیایی به عراق را بیان کند.
آقا محمدیان گفت: به نظرم بدون بیان میزان حمایت اروپایی‌ها از صدام و فروش سلاح‌های شیمیایی به این کشور، «۳۳ سال سکوت» مستند کاملی نخواهد شد.
مستند خوب قضاوت نمی‌کند
فهیم نیز ادامه داد: مستندساز باید جرات داشته باشد از رییس جمهور هم انتقاد کند. ما وقتی می‌گوییم سینمای آمریکا قوی است چون در آنجا مستند سازان سنا و رییس جمهور را به صلابه می‌کشند. اما در اینجا می‌گویند اگر در مستند صحنه‌ای از رییس جمهور است باید آن را به طور کامل در آورد.
این مستند ساز افزود: «۳۳ سال سکوت» از نظر فرم و ساختار عادی است اما آنچه آن را ملتهب می‌کند مضمون آن است. نقطه قوت آن هم این است که کم کم موضوعش را وسعت می‌بخشد. اما فیلم در روایت دارای پرش است. مشخص نیست که روایت اول شخص است یا دوم شخص. مستند مخاطب شناسی ندارد اگر کارگردان ابتدا مخاطب شناسی می‌کرد فیلم بهتری می‌ساخت. اشکال فیلم این است که تفاوت ما با کشورهای اروپایی مانند فرانسه را نشان می‌دهد اما دلیل تفاوت‌ها را نمی‌گوید و بیان نمی‌کند که چرا در فرانسه به جانبازان خود اینقدر اهمیت می‌دهند.
فهیم تاکید کرد: ما در این مستند نقطه اوجی نمی‌بینیم.
حسین شمقدری نیز در پاسخ گفت: ما ابتدا به دنبال این بودیم که چرا چنین برخورد‌هایی با جانبازان انجام می‌شود. اما بعد به این سمت رفتیم که چرا برخی از مسئولان از جانبازان برای منافع شخصی خود استفاده می‌کنند!
در بخشی از این جلسه کتاب «معماری درام: پیرنگ، شخصیت، درون‌مایه، ژانر و سبک» نوشته دیوید لتوین، جو استاکدیل و رابین استاکدیل با ترجمه‌ای از امیر راکعی که توسط نشر ساقی منتشر شده است، معرفی شد.