به گزارش خبرنگار مهر، شهر تاریخی ماسوله دومین شهر تاریخی زنده دنیا است که همچنان زندگی در آن جاری و ساری است. این شهر که ۸۰۰ سال قدمت دارد، در سال ۱۳۵۴با شماره ۱۰۹۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. ماسوله به دلیل حفظ نسبی سنن و اصالت های فرهنگی، تاریخی و همینطور همخوانی و هم آهنگی معماری ویژه اش با محیط طبیعی اطرافش دارای اهمیت و شهرت است و قدمت بناها و خانه هایش به دوره های زندیه، قاجاریه و پهلوی می رسد.
این شهرک تاریخی سالانه میزبان حضور مسافران و گردشگران داخلی و خارجی بسیاری از سراسر دنیا است که هر ساله از این شهر تاریخی دیدن می کنند.
به تازگی استاندار در سفری که به ماسوله داشت اعلام کرد: طرح جامع ویژه ماسوله که از سوی شورای عالی معماری و شهرسازی کشور ابلاغ شده، تدوین و در آن بر حفاظت از بافت تاریخی و ارزشمند این شهر و استفاده از تمام قابلیت های گردشگری آن تاکید شده است.
به گفته محمدعلی نجفی بر اساس این طرح باید سه نوع از گردشگری تاریخی، طبیعی و ورزشی ماسوله گسترش یابد و در عین حال برخی پروژه های عمرانی شهر با سرعت بیشتری به ثمر برسد.
ماسوله در انتظار ثبت جهانی
این شهرک تاریخی با توجه به ویژگی های معماری که دارد و همینطور حفظ حیات خود و تطبیق با زندگی امروزی، یکی از نامزدهای ایران برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو طی سال های قبل بوده است. البته این نامزدی سالهاست که مطرح است. نخستین بار در سال ۸۳، هیات کارشناسی یونسکو برای بازدید از شرایط این شهرک تاریخی جهت ثبت در میراث جهانی در گیلان حضور یافت و پس از آن در خرداد سال ۸۹ با حضور نماینده منطقه ای یونسکو، اولین نشست کارگروه طرح جامع مدیریتی منظر فرهنگی ماسوله برگزار شد.
در سال ۹۰ نیز دفتر ثبت جهانی ماسوله از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تشکیل شد اما همچنان ماسوله به عنوان میراثی که قابلیت ثبت در فهرست جهانی یونسکو را دارد، در فهرست انتظار باقی مانده است.
اما آنچه که سبب شده ماسوله در انتظار ارائه پرونده خود به سازمان یونسکو برای ثبت جهانی باشد، موانعی است که طی چند سال اخیر همچنان سرسختانه بر سر جای خود باقی مانده . حضور چند ساختمان اداری متعلق به شرکت برق و مخابرات در منظر و حریم ماسوله که سبب می شود چشم ها از ماسوله برگردد و این فرصت طلایی را در اختیار دیگر استان ها برای ثبت در یونسکو قرار دهد، از موانعی هستند که ثبت ماسوله را تاکنون به تاخیر انداخته اند و راهکاری که از سوی میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری برای آن اعلام می شود، هماهنگی و همکاری هر چه بیشتر بین دستگاه های استان است.
مدیر پایگاه پژوهشی ماسوله در گفتگو با خبرنگار مهر در این باره می گوید: اگرچه طی چند سال اخیر تلاش شده که ساکنان این ساختمان ها در راستای رسیدن گیلان به این مهم با تخلیه و آزادسازی حریم یاری دهنده میراث باشند اما تاکنون هیچ حرکتی در این راستا صورت نگرفته است.
مصطفی پورعلی می افزاید: هرچند این دستگاه ها نیز با کمبود اعتبارات همراه هستند اما انتظار وفاق و همکاری بیشتری می رود تا بتوان موانع را از سر راه ثبت ماسوله در فهرست جهانی یونسکو برداشت.
به گفته وی در صورتی که کمترین تلاش ها برای رفع موانع صورت گیرد و درراستای رفع موانع گام هایی برداشته شود، کارشناسان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری پرونده ثبت یونسکو را مدنظر قرار می دهند و برای رفع تمامی موانع زمان بندی لازم تدوین می شود.
به عبارت بهتر پورعلی بر این باور است که حتی کوچکترین تلاش ها در این راستا سبب می شود شانس قرار گرفتن ماسوله در میان همه گزینه هایی که باید هر سال از ایران به یونسکو معرفی شود، بیشتر و بیشتر شود.
اگرچه هر ساله تنها یک تا دو پرونده از ایران برای بررسی به یونسکو عرضه می شود اما، سایر استان ها در این عرصه موفق تر از گیلان عمل کرده اند. مصداق این موفقیت، ثبت گنبد قابوس است که طی دو سال اخیر مسئولان استانی برای قرار گرفتن در فهرست جهانی یونسکو، با آزادسازی حریم و تخریب ساختمان های مزاحم این مهم را به ثمر رسانده اند.
مدیر پایگاه پژوهشی ماسوله چنین همکاری را در گیلان نیز انتظار دارد و می افزاید: باید قبول کنیم که اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به تنهایی نمی تواند همه موانع را بردارد بلکه همکاری سایر دستگاه ها نیز برای رسیدن به این مهم تاثیرگذار است.
اقدامی برای رفع موانع انجام نشده است
اما این موانع سالهاست که بر سر راه ارائه پرونده ماسوله برای ثبت در یونسکو قرار گرفته و هنوز هیچ اقدامی در این باره انجام نشده است.
وقتی چنین رویکردی را با مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان در میان می گذاریم به خبرنگار مهر می گوید: یکی از اهداف تشکیل طرح جامع ماسوله رسیدگی به رفع موانع ثبت ماسوله در یونسکو است.
رضا علیزاده می افزاید: از سال گذشته برای اینکه نظام خردمندانه ای برای مدیریت یکپارچه ماسوله با حضور کارشناسان و صاحبنظران تشکیل شود، این شورا شکل گرفت و هدف از فعالیت این شورا تعیین ضابطه و چارچوبی است که بتواند نوع ساخت و ساز و شرایط توسعه ماسوله را تضمین کند. اما آنچه که مهمتر به نظر می رسد تلاش این شورا برای رفع موانع ثبت ماسوله در یونسکو است.
وی نیز تایید می کند که موانعی چون ساختمان برق و مخابرات باعث شده که منظر ماسوله مخدوش شود.
علیزاده می افزاید: مطمئنا آزادسازی بناها و چگونگی فراهم شدن شرایط آزادسازی یکی از اولویت هایی است که در دستور کار این شورا قرار دارد زیرا وجود این موانع باعث شده که ثبت ماسوله به تعویق بیفتد و لازم است که با همکاری هر چه بیشتر سایر دستگاه ها این موانع از سر راه ثبت ماسوله در فهرست جهانی یونسکو برداشته شود.
گیلان از ثبت اثر در فهرست یونسکو بی بهره است
ثبت آثار تاریخی مجموعه های تاریخی چغازنبیل و سازه های آبی تاریخی شوشتر در خوزستان، تخت جمشید، باغ پاسارگاد و باغ ارم در فارس، میدان نقش جهان، مسجد جامع، باغ چهلستون و باغ فین در اصفهان، منظر تاریخی و فرهنگی بم و باغ شازده در کرمان،گنبد سلطانیه در زنجان، مجموعه تاریخی بیستون در کرمانشاه، بازار تبریز در آذربایجان شرقی، مجموعه کلیساهای ارامنه و تخت سلیمان در آذربایجان غربی، مجموعه بقعه شیخ صفی الدین در اردبیل، باغ عباس آباد در مازندران، باغ دولت آباد و پهلوان پور در یزد، باغ اکبریه در خراسان شمالی، برج گنبد قابوس در گلستان، مجموعه فرهنگی تاریخی کاخ گلستان در تهران و شهر سوخته در سیستان و بلوچستان نشان از این دارد که استان های مختلفی تاکنون موفق شده اند جایگاهی در این فهرست ثبت جهانی برای خود داشته باشند .
اگرچه تا شهریور ماه که زمان ارائه پرونده است فرصتی است که موانع موجود بر سر راه ثبت پرونده های عرضه شده از ایران برای ثبت در فهرست یونسکو رفع شوند اما به نظر می رسد امسال نیز گیلان این فرصت را از دست خواهد داد چرا که به گفته پورعلی هرچند کمترین تلاش ها برای رفع موانع سبب می شود که کارشناسان سازمان میراث فرهنگی پرونده ثبت ماسوله را در مسیر لازم برای طی کردن روال قانونی برای ثبت قرار دهند اما، امسال نیز این پرونده به یونسکو اعلام نخواهد شد.
با این همه باید امیدوار بود که تا سال آینده حداقل ترین گام ها برای رفع موانع موجود برداشته شود تا شهرک تاریخی ماسوله در فهرست جهانی یونسکو قرار گیرد.
گزارش: مائده اسفندمز