به گزارش خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر" روز گذشته در نشست ماهانه مؤسسه گفتگوي اديان كه با موضوع "علم و دين: تعامل سازنده يا رقابت مخرب؟ " برگزار شد دكتر علي پايا مدرس و عضو هيئت علمي دانشگاه وست مينستر انگلستان گفت: عالم بي نهايت وضع و حال واقعي دارد و نوع رويكرد كنشگر در ارتباط با اين واقعيت جنبه اي از واقعيت را به فعل مي رساند . در اطراف ما واقعيتي با امكانات بي نهايت وجود دارد اما اينكه هر يك از ما در مورد اين واقعيت چه وضعي را اتخاذ مي كنيم پاسخي متفاوت خواهد داشت .
دكتر پايا افزود: عالم ما در قلمرو علم و دين به نوع رفتار كنشگر حساس است و از اين رو رفتاري كه كنشگر از خود نشان مي دهد در شيوه پاسخ اهميت بسياري دارد . اگر گزاره هايي با محتواي معرفت را كنار بگذاريم جهان ما به جهان تجربه هاي شخصي مبدل مي شود و"من" معيار همه چيز قرار مي گيرد و اين تصور ايجاد مي شود كه انجام هر عملي كه براي ما مطلوب است بدون توجه به جنبه هاي نا مطلوب بيروني چندان مفيد نخواهد بود .
وي اظهار داشت: علم و دين دو سيستم گسترده با انديشه اي طولاني هستند و از اين رو مي توان انواع الگوهاي ارتباطي را در اين دو سيستم تعريف كرد كه اين الگوهاي ارتباطي از تعامل دين و علم تا تقابل آنان با يكديگر مورد بررسي قرار مي گيرد و به همين دليل مواضع مختلفي در مورد اين دو اتخاذ مي شود .
دكتر پايا گفت: كپلر معتقد بود كه خدا عالم را بر مبناي نظم خلق كرده است و اين توانايي در اختيار بشر است كه هماهنگي خلقت را دريابد علاوه بر اين دانشمنداني هم بوده اند كه تفاوتهاي ديني را در رقابتهاي علمي نشان داده اند از اين نمونه مي توان به رقابت علمي نيوتن و دكارت اشاره كرد كه در اين رابطه دكارت نظام دقيقي را ترسيم مي كند و در آن نور خالص و ناب است و كليساي كاتوليك هم اين فهم را مبناي كاري خود قرار مي دهد .
استاد دانشگاه وست مينستر انگلستان افزود: نيوتن كه به افكار كليساي پروتستان انگليكن اعتقاد داشت براي اثبات نواقص موجود در افكار كليساي كاتوليك به تحقيق در مورد خالص بودن نور پرداخت و دريافت كه نور با رد شدن از منشور به رنگهاي رنگين كمان تبديل مي شود و از اين رو نتايج دكارت را كه به ناب بودن نور اعتقاد داشت رد كرد .
دكتر پايا در ادامه تصريح كرد: عكس اين امر هم وجود داشته است و بسياري اختلافات علمي را با حملات ديني آميخته اند در اين گروه مي توان لايب نيتس و نيوتن را عنوان كرد كه نيوتن خدا را هم در نظام خود نشان مي داد اما لايب نيتس اين استدلال را به سخره مي گرفت .
وي به مناظره بلارمين كاردينال نامي و مشاور پاپ با گاليله اشاره كرد و گفت: برخي از ناتوراليستها به علوم تجربي معتقد هستند و بيان مي كنند كه ناتورال نمي تواند جهان ارزشها را نشان دهد و از اين رو علم به هستها مي پردازد و بايدها در حيطه علم نمي گنجند .
وي تصريح كرد: براي فهم بررسي علم و دين بايد تغييرات دائم آنها را در نظر گرفت و تعامل قدرتمند آنها با دنياي بيروني را درك كرد و از اين رو لازم است براي فهم اين موضوعات خود را به تازه ترين نگاههاي معرفتي و ديني مجهز كنيم تا بتوانيم از نوع تعامل اين دو طرح جديدي ايجاد كنيم، در غير اين صورت، عدم ارتباط دين و علم تبعات منفي را در پي خواهد داشت .
دكتر پايا دور نگهداشتن علم و دين را امكان ناپذير اعلام كرد و گفت: جدايي بايدها از هستها در نگاهي ايستا درست است اما در حوزه معرفتي شبكه ارتباطي افراد همواره در حال تغيير است و اين امر موجب مي شود كه نگاه آنان دستخوش تغيير شود .
وي در رابطه با تفاوت فكتها و واقعيتها گفت: واقعيت جداي از ما وجود دارد اما فكتها تا زماني كه كنشگر انساني به آنها توجه نكرده موجود نيستند از اين رو راه علم فكتها و راه دين ارزشها هستند .