به گزارش خبرنگار مهر، محمد سریر رییس هیات مدیره خانه موسیقی در ابتدای این برنامه که روز پنجشنبه هفتم خرداد توسط موسسه فرهنگی هنری «نغمه حصار» به مدیریت افشین معصومی در مجتمع آسمان فرهنگستان هنر برگزار شد، با مطرح کردن موضوع راه اندازی ارکستر موسیقی ملی و ارکستر سمفونیک تهران گفت: برگزاری این مراسم که به بهانه گرامیداشت استاد فرهاد فخرالدینی انجام گرفته، برای من موضوع این هفته های اخیر موسیقی کشورمان یعنی راه اندازی ارکستر موسیقی ملی و ارکستر سمفونیک تهران را یاد آوری کرد. اینکه اصولا نقش این ارکسترها در جریان فعالیت‌های موسیقایی کشورمان چیست و عموما ما با راه اندازی این ارکسترها چه اهدافی را می خواهیم دنبال کنیم. در پاسخ به این سوال باید گفت عموما کسانی که نگاه تخصصی به حوزه موسیقی ندارند بر اساس ذائقه ای که دارند نسبت به این دو مجموعه موسیقایی نگاه می کنند اما برخی ها هم این سوال را مطرح می کنند که آیا ارکستر سمفونیک مهم تر است یا ارکستر موسیقی ملی؟ یعنی اینکه کدامیک از این دو موارد بر دیگری می تواند دارای اولویت باشد.
ارکستر سمفونیک را برای چه می خواهیم
وی افزود: دوستانی که موسیقیدان هستند خوب می دانند موسیقی در کشورهای مختلف بخشی از هویت آن کشور را تشکیل می دهد و به عنوان جریانی مهم و تاثیر گذار همواره مورد توجه واقع است. در کشورهای غربی که موسیقی آنها پلی فونیک است، موسیقی ملی در آن جریان رشد کرده و با آن ممزوج شده است. بنابراین خیلی از کشورهای غربی یک «ارکستر سمفونیک ملی» دارند چون نوع موسیقی آنها همگونی های فراوانی با ارکستر سمفونیک دارد اما در کشورهای شرقی و خاور دور موسیقی ملی از فواصل و فضای متفاوتی برخوردار است که موسیقی ملی آن کشور را با موسیقی ملی کشورهای غربی متفاوت می کند. در این کشورها که کشورمان ایران نیز در میان آنها قرار دارد مساله هویت ملی بسیار دارای اهمیت است. در واقع واژه «موسیقی ملی» در این کشورها به نوعی معرف هویت آن سرزمین است بنابراین بسیار مهم تلقی می شود چراکه اهالی موسیقی در این کشورها به موسیقی ملی به مثابه یک میراث برای آیندگان خود نگاه می کنند.
این آهنگساز با بیان اینکه حال سوال دیگری نیز مطرح می شود مبنی بر اینکه اصولا ارکستر سمفونیک به چه کاری می آید؟ توضیح داد: آن تفکر و اندیشه ای که در موسیقی علمی غرب نهفته است یک نوع ورزش علمی برای پیشرفت کار علمی است. در واقع با این نوع نگاه به موسیقی است که می توان همزمان به لایه های مختلف موسیقی نگاه کرد. همانطور که ما در ادبیات خودمان وقتی به نوشته ها و آثار بزرگان این عرصه نگاه دوباره ای می کنیم به لایه های جدیدی از آن پی می بریم پس می توان گفت داشتن یک ارکسترسمفونیک و یک ارکستر موسیقی ملی که براساس موسیقی خودمان است، می تواند ماندگاری آثار را تضمین کند.
سریر با اشاره به اینکه ارکستر موسیقی ملی در زمان مدیریت هنری استاد فرهاد فخرالدینی عملکرد موفقی داشته، بیان کرد: فرهاد فخرالدینی با دانش، بینش و اشرافی که بر موسیقی ملی کشورمان داشته است همواره حضوری موثر در این عرصه داشته و امروز خوشحالیم که زمینه برپایی دوباره این ارکستر فراهم شده و اینجاست که باید متوجه این موضوع باشیم که بدانیم وظیفه این ارکستر در حال حاضر چیست و ما برای حفظ موسیقی ملی چه کارهایی را باید انجام دهیم. به اعتقاد من برای پاسخ به این سوالات انتخاب فرهاد فخرالدینی انتخاب بسیار درستی است چراکه او باعث می شود تا در جامعه متکثری که ما در آن حضور داریم موسیقی به نحو شایسته ای به آنها معرفی شود؛ موسیقی ای که باید در مجموعه ملت ایران دیده شود.
آقای فخر الدینی نسخه تصویری کنسرت سال ۷۸ را هم منتشر کنید
رئیس هیات مدیره خانه موسیقی افزود: برای انتخاب رهبر ارکستر موسیقی ملی بحث های زیادی شد که در نهایت فرهاد فخرالدینی به عنوان رهبر این ارکستر معرفی شد. این هنرمند به اعتقاد من اشراف زیادی به حوزه موسیقی و مخاطبان آن دارد. او تاکنون توانسته ذائقه مخاطب ایرانی را به درستی شناسایی کند و به وسیله آن موسیقی ملی را معرفی خواهد کرد که همه از شنیدن آن خوشحال خواهیم شد. در اینجا از دوستان موسیقیدان خودمان هم این را می خواهم که به استدلالاتی که به آن اشاره کردم فکر کنند و بر این باور باشند که ما به همه ارکسترها احتیاج داریم. همانطور که ارکسترسمفونیک تهران پشتوانه اندیشه ورزی است از سوی دیگر ارکستر موسیقی ملی نیز پیوند دهنده مردم با هویت ملی شان است بنابراین هیچ کدام از این دو را نباید از دست داد.
وی در بخش پایانی صحبت های خود یادآور شد: امروز شاهد رونمایی از آلبوم تصویری کنسرت ارکستر «مهرنوازان» هستیم که در نوع خود اقدامی جالب توجه و ارزشمند است اما من از آقای فخرالدینی می‌خواهم تا در نوبت بعدی آلبوم تصویری برنامه ارکستر موسیقی ملی ایران در سال ۷۸ را نیز منتشر کند زیرا تا آنجایی که می دانم آقای محمدرضا شجریان هم با انتشار این آلبوم تصویری موافق است. من مطمئنم این مجموعه نیز به دلیل تعلقی که به بخشی از فرهنگ کشورمان دارد با استقبال مخاطبان روبه رو خواهد شد.
خاطره کارگردان «سربداران» از ماجرای تقدیر در حوزه هنری
محمدعلی نجفی کارگردان سینما و تلویزیون کشورمان نیز در این مراسم با تجلیل از مقام هنری استاد فرهاد فخرالدینی گفت: سال های اول پیروزی انقلاب اسلامی ۲ چیز زیر سوال بود و اهالی دو گونه سینما و موسیقی کشورمان از این قضیه متزلزل بودند که سرنوشت موسیقی و سینما چه خواهد شد. البته در همان سال ها عنوان «سرودهای انقلابی» جایگزین واژه موسیقی شد اما با این حال هنرمندان درباره آینده این دو هنر تزلزل و ترس زیادی داشتند تا اینکه در سال ۶۰ امکان تولید مجموعه «سربداران» به وجود آمد و در همان ابتدا به دلیل نوع برنامه ریزی و تولیدی که ما برای صحنه اول سریال انجام داده بودیم فیلمبرداری در منطقه سرچشمه کاشان با اجرای زنده موسیقی بود. ما از این موضوع ترس داشتیم که چگونه در آن شرایطی که توضیح دادم، می توانیم چنین فضایی را به تصویر بکشیم.
وی افزود: بالاخره با همکاری زنده‌یاد کیهان رهگذر و دستیارم علی ژکان طی ملاقات هایی که انجام گرفت موفق به دیدار با استاد فرهاد فخرالدینی شدیم و من بسیار مضطرب بودم که چگونه با استاد حرف بزنم اما در اولین برخوردها متوجه شدم او هنرجویان زیادی داشته بنابراین تحمل من برای این هنرمند زیاد سخت نیست که البته همین دیدار مقدمه ای برای آهنگسازی مجموعه «سربداران» شد.
کارگردان مجموعه تلویزیونی «سربداران» در ادامه با بیان خاطره ای از همکاری خود با فرهاد فخرالدینی در این مجموعه تلویزیونی، توضیح داد: خوب یادم می آید در زمان تولید مجموعه بود که شبی را مهمان استاد فخرالدینی بودیم و دقیقا ساعت ۱۱ و نیم شب بود که همسر فقیدشان به پشت اتاق آمد و بدون اینکه کاری با ما داشته باشد اعلام کرد که شام آماده است من می روم بخوابم اما شما از خودتان پذیرایی کنید. ما به دلیل فضای بسیار شلوغی که در آن هنگام داشتیم فراموش کردیم شام را بخوریم و ساعت ۲ شب بود که منزل استاد را ترک کردیم اما ساعت ۱۲ ظهر فردای همان روز بود که استاد با من تماس گرفت و گفت که همسرم من را توبیخ کرده که چرا شام نخوردید. من در آن هنگام که استاد اینها را تعریف می‌کرد فقط به این نکته رسیدم که موسیقی تا چه حد برای هنرمندی چون فرهاد فخرالدینی جدی است.
نجفی با بیان خاطره ای دیگر از همکاری اش با استاد فخرالدینی گفت: خاطرم هست که حوزه هنری در زمانی تصمیم گرفت از کارگردانانی که فیلم ها و مجموعه های تاریخی ساخته اند تقدیر کند که ما هم به این مراسم دعوت شدیم. در زمان تقدیر هر یک از کارگردان ها که روی صحنه می رفتند موسیقی مربوط به فیلم مجموعه ای که آن هنرمند کارگردانی کرده بود نیز پخش می‌شد. تا نوبت به من رسید و از بلندگوهای سالن آهنگ مجموعه «سربداران» پخش شد، در ابتدا که بلند شدم تصور می کردم فقط ۳ ردیف اول به احترام مجموعه از جا بر می‌خیزند اما همه حاضران در سالن ایستادند و سکوت کردند تا موسیقی «سربداران» را بشنوند. من به همه آنها گفتم که این مخاطبان به خاطر من برنخاسته‌اند و ملودی زیبای ساخته شده توسط استاد فرهاد فخرالدینی است که باعث شده همه از جای خود برخیزند.
متقی مدیرعامل شرکت «پلیران» به عنوان حامی مالی آلبوم تصویری کنسرت ارکستر مهرنوازان هم در این مراسم با اشاره به انگیزه های این شرکت صنعتی برای حمایت از این مجموعه موسیقایی گفت: قدرشناسی و قدردانی والاترین صفتی است که می توانیم از بزرگان فرهنگ و هنر این سرزمین انجام دهیم. ما برای هنرمندان بزرگی چون استاد فرهاد فخرالدینی ارزش و منزلت والایی قائل هستیم چراکه ساخت قطعاتی ماندگار در تاریخ موسیقی کشور، ما را بر آن می دارد که از این عزیزان قدردانی شایسته ای به سهم خود انجام دهیم.
روایت مدیرکل موسیقی ارشاد از بردن ساز به دانشگاه از طریق نرده‌ها
پیروز ارجمند مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در این مراسم رونمایی که به پاسداشت مقام هنری استاد فرهاد فخرالدینی نیز اختصاص داشت بیان کرد: من این افتخار را داشتم که دانشجوی استاد بودم و هر وقت که با او کلاس درس داشتیم، نقش تاثیرگذار استاد در موسیقی ملی کشورمان را بیشتر می فهمیدم. به نظر من استاد فرهاد فخرالدینی حکیم موسیقی ایران است که وجود او در دانشگاه و هنرمندان دیگری چون زنده یاد مشکاتیان، محمدتقی مسعودیه، داریوش صفوت و مجید کیانی غنیمتی برای هر یک از ما دانشجویان بود.
وی ادامه داد: هم دوره ای های من می دانند که ما در اولین دوره تحصیلات خود در موسیقی دانشگاه نمی توانستیم ساز را به درون دانشگاه ببریم و من خوب یادم هست که زمانی از لای نرده های دانشگاه ساز را به داخل دانشگاه می بردیم. بالاخره خیلی طول کشید که ثابت کنیم ما نوازنده هستیم و در رشته تحصیلی‌مان نیازمند ساز هستیم. من حتی خاطرم هست که دفتر آقای داریوش صفوت در پشت کمد دانشجویان دانشگاهی بود که نام واحد موسیقی را به خاطر شرایط آن زمان، «گروه صوتی» نام گذاشته بودند و می توان گفت شرایط بسیار سختی بود.
مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد ادامه داد: در سال های ۷۰ بود که ما در دانشگاه تهران موفق شدیم مرکز تجربی موسیقی را تاسیس کنیم که خوشبختانه تا به امروز این مرکز به کار خود ادامه می دهد و میزبان آثار پژوهشی متنوعی است که استاد فرهاد فخرالدینی در آن نقش بسیار زیادی را ایفا کرده است. گرچه بسیاری از دروسی را که استاد در دانشگاه تدریس می کرد حذف شده اما به قدری نقش ارزنده و ارزشمندی در جهت آموزش موسیقی داشت که هیچگاه آن را فراموش نخواهیم کرد.
ارجمند با اشاره به راه‌اندازی دوباره ارکستر موسیقی ملی گفت: همانطور که همه می دانیم استاد فخرالدینی در زمانی با ارکستر موسیقی ملی قطع همکاری کرد اما در سال قبل خدمت ایشان رسیدیم و خواستیم که درباره حضور در ارکستر موسیقی ملی برنامه ریزی کند و ایشان نقش بسیار زیادی را در شکل گیری این مجموعه موسیقایی انجام داد. وی از جمله هنرمندانی است که توانست رپرتوآر ارکستر موسیقی ملی را تجهیز کند و حتی در زمانی که خلاء حضور نداشتن موسیقی ملی به شدت احساس می شد، همراه با هنرمندان جوان و پیشکسوت ارکستر موسیقی «مهرنوازان» را تشکیل داد؛ مدیریتی که هم سخت بود و در عین حال شایسته.
بهتر بود تشکیل ارکستر موسیقی ملی را قبل از ارکستر سمفونیک تهران کلید می زدیم
ارجمند در بخش دیگری از صحبت های خود گفت: به نظر من تشکیل ارکستر موسیقی ملی بسیار ضروری تر از ارکسترسمفونیک تهران بود و شاید بهتر بود ما در ابتدا تشکیل این ارکستر را کلید می زدیم. به هر حال بسیار خوشحالم و خدا را شاکرم که خدمتگزار کوچکی برای باغبان موسیقی ایران و احقاق حقیات موسیقی هستم و امیدوارم در مقام شاگرد بتوانم از محضر این هنرمند ارزشمند عرصه موسیقی استفاده کنم.
وی تصریح کرد: ما در دفتر موسیقی وزارت ارشاد ممیزی نداریم و هیچ سبکی از موسیقی ممیزی نمی شود بلکه نظارت بر کلام موسیقی است که بعضا با مسئولیت استاد ارجمندم جناب آقای محمدعلی بهمنی و برای حفظ شئونات انجام می شود. پس از همه خواهش می کنم نام ممیزی را به کار نبرید و مطمئن باشید که آثار اساتید هیچگاه برای تایید به شوراها نمی رود لذا اگر شائبه ای در این زمینه وجود دارد من کاملا از آن دفاع می کنم. گرچه جناب محمد معتمدی در جایی گفته بود که صدور مجوز اثرش ۶ ماه طول کشیده در حالی که اصلا اینطور نبود. ایشان فقط کسری مدرک داشت که باید این کسری را برطرف می‌کرد.
خیلی چیزها از شما آموختم که خبر ندارید
فرهاد فخرالدینی هم در بخش پایانی این مراسم توضیح داد: واقعا نمی دانم در مقابل این احساسات پاک و بی شائبه چه حرفی بزنم. واقعا می گویم که حضور شما عزیزان در این مراسم برای من موجب مباهات و افتخار است. نمی‌دانم از اینکه این بخش از روزتان را به من اختصاص دادید و زحمت کشیدید و به اینجا آمدید، با چه زبانی قدردانی کنم اما فقط به این نکته تاکید می کنم که من هنوز در حال یادگیری هستم.
آهنگساز مجموعه های تلویزیونی «سربداران»، «امام علی (ع)»، «بوعلی سینا» و «کیف انگلیسی» توضیح داد: باور کنید من خیلی چیزها از شما آموختم که خودتان خبر ندارید. من از دوست دیرینم احمد پژمان عزیز یاد گرفتم و خوب یادم می آید که چه اثر مثبتی روی من داشت. آقای نجفی من از شما هم یاد گرفتم چون وقتی در رادیو کار می کردم و اتفاقا سمت مهمی هم داشتم اما به خواسته های باطنی خودم نمی رسیدم، این شما بودید که در را به روی من باز کردید و باعث شدید قطعه وسیع تر با فرم گسترده تری را بنویسم که از آرزوهایم در رادیو بود. وقتی من اصلا میلی به کار نداشتم، در زمانی که هنرکده موسیقی ملی تعطیل بود، شما به سراغ من آمدید تا بتوانم به آرزوی دیرین خودم برسم و نتیجه یکی از همین کارها موسیقی «سربداران» است که بارها در کشورهای مختلف اجرا شد.
رهبر ارکستر موسیقی ملی کشورمان در بخش دیگری از صحبت های خود گفت: نوازندگان ارکستر من را دوست دارند چون من هم قلبا آنها را دوست دارم. هنوز که هنوز است من از رفتار تمام کسانی که با آنها کار می کنم سعی می کنم چیزهای زیادی یاد بگیرم. من هیچ وقت روزهای سال های گذشته را فراموش نمی کنم و همه شما را دوست دارم و سپاسگزارم که در چنین روزی برای تجلیل از من در اینجا حضور پیدا کردید. من باید در اینجا به این نکته اشاره کنم که باید از خادمان موسیقی همچون لوریس چکناوریان و خانواده کامکارها که در اینجا هستند تشکر کرد و حال اگر حرف و حدیثی ناگفته مانده شرمنده هستم و شما را به خدای بزرگ می سپارم.
در حاشیه
- اجرای دونوازی سرنا و تمبک با قطعاتی منتخب از آثار فرهاد فخرالدینی، اجرای چند قطعه موسیقایی از آثار فرهاد فخرالدینی توسط تعدادی از نوازندگان ارکستر موسیقی ملی، خوانش آثار موسیقایی از منطقه خراسان شمالی توسط استاد مهربانی، پخش دو کلیپ از اجرای کنسرت ارکستر «مهرنوازان» همراه با صحبت هایی از بزرگان موسیقی کشور از بخش های مختلف مراسم پاسداشت استاد فرهاد فخرالدینی بود.
- مخاطبان در این مراسم با سکوت یک دقیقه ای یاد و خاطره فریدون حافظی، همایون خرم و علیرضا خورشیدفر را زنده نگه داشتند.
- اجرای این مراسم بر عهده علیرضا پورامید بود که او با صحبت های فراوانی که بین سخنرانی ها داشت، باعث شد که این مراسم نزدیک به ۴ ساعت به طول انجامد.
- لوریس چکناوریان، احمد پژمان، بیژن کامکار، هوشنگ کامکار، ارسلان کامکار، محمدعلی بهمنی، سالار عقیلی، رضا مهدوی، علی جعفری پویان، علی قمصری، فخرالدین فخرالدینی، سهراب کاشف، آرش کامور، سیدمحمدحسین مقدس تفرشی، کیوان ساکت، حمید اسفندیاری، حریر شریعت زاده و تعداد دیگری از هنرمندان از مهمانان ویژه این مراسم بودند.
در حاشیه برگزاری مراسم ضمن رونمایی از آلبوم تصویری کنسرت «مهرنوازان» که اسفندماه سال ۹۲ در مرکز همایش های برج میلاد برگزار شد، نمایشگاه عکسی از استاد فرهاد فخرالدینی با هنرمندی مانی لطفی زاده در معرض دید علاقه مندان قرار گرفت.