به گزارش خبرنگار مهر،دریاچه ارومیه در شمال غربی و در منطقهٔ آذربایجان واقع شده‌است. این دریاچه طبق آخرین تقسیمات کشوری، بین دو استان آذربایجان شرقی و غربی است. دریاچهٔ ارومیه، بزرگترین دریاچهٔ داخلی ایران و دومین دریاچهٔ آب‌شور دنیا است.
آب این دریاچه بسیار شور بوده و بیشتر از رودخانه‌های زرینه‌رود، سیمینه‌رود، تلخه رود، گادر، باراندوز، شهرچای، نازلو و زولا تغذیه می‌شود. دریاچه ارومیه بزرگترین آبگیر دائمی آسیای غربی است که در غرب فلات ایران قرار گرفته‌است، پارک ملی دریاچه ارومیه پس از مرداب انزلی، از جالب‌ترین و نغزترین زیستگاه‌های طبیعی جانوران در ایران به‌شمار می‌رود.
ولی این دریاچه این روزها وضعیت خوشی ندارد و این دریاچه در خطر خشک شدن کامل است و طی ۱۳ سال گذشته ۶ متر کاهش سطح داشته‌است. اختصاص ۹۰٪ منابع آبی منطقه به بخش کشاورزی، تبخیر زیاد در پی گرم شدن هوا و برداشت غیرمجاز از آب‌های زیرزمینی در پی حفر چاه از دلایل خشک شدن این دریاچه هستند. کارشناسان بر این عقیده اند که در صورت خشک شدن این دریاچه هوای معتدل منطقه تبدیل به هوای گرمسیری با بادهای نمکی خواهد شد و زیست محیط منطقه را تغییر خواهد داد.
احیای دریاچه ارومیه اولویت دولت تدبیر و امید
با توجه به اینکه دولت تدبیر و امید احیای دریاچه ارومیه را یکی از اولویت های کشوری دانسته ضرورت دارد که این دریاچه احیا شود و همانطور که در سفر اخیر روحانی به آذربایجان شرقی مطرح شد قرار است اعتبار مورد نیاز برای احیای این دریاچه اختصاص داده شود تا راهکارهای عملی ارائه شده برای احیا اجرا شود، این امر در زمان فعالیت کار رئیس جمهور نیز مورد بحث بود که متاسفانه اقدامات عملی کمی در خصوص احیای دریاچه انجام گرفته است.
علاوه بر بارش های اخیر و آزادسازی سدها برای افزایش طراز آبی دریاچه ارومیه، ولی همچنان این دریاچه نیازمند توجه و حمایت است .
البته ذکر این نکته ضروری است که کاهش آب دریاچه نسبت به سال های قبل کمتر بوده است یعنی سال های قبل سطح آب دریاچه به میزان ۲۰ تا ۴۰ سانتی متر در برخی ماه ها کاهش می یافت ولی در سال جاری این میزان کمتر بوده و نزدیک ۹ و یا ۱۰ سانتی متر گزارش شده است.
اجرای طرح های اطلاع رسانی آموزش و کار با جوامع محلی بر عهده استانداری
مدیرکل بحران استانداری آذربایجان شرقی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اقدامات صورت گرفته این اداره کل در خصوص احیای دریاچه ارومیه اظهار داشت: وظیفه استانداری در احیای دریاچه ارومیه در راستای اجرای برنامه های فرهنگی و اجتماعی است.
خلیل ساعی افزود: اجرای طرح های اطلاع رسانی، کار با جوامع محلی و آموزش به عهده استانداری گذاشته شده و وظایف دستگاه های اجرایی دیگر نیز در این خصوص مشخص شده است.
وی همچنین در ادامه با اشاره به اقدامات صورت گرفته توسط استانداری در خصوص احیای دریاچه ارومیه اظهار داشت: در شهرستان های حوزه دریاچه ارومیه کارگاه های آموزشی مختلفی برای تمامی کشاورزان برگزار شده است.
مدیرکل بحران استانداری آذربایجان شرقی با اشاره به وظایف دستگاه های اجرایی در خصوص احیای دریاچه ارومیه افزود: جهادکشاورزی باید سالانه با کاهش ۸ درصدی آب صرفه جویی کند و در طول پنج سال ۴۰ درصد مصرف آب توسط این سازمان کاهش یابد.
ساعی تصریح کرد: آب منطقه ای استان نیز باید اقداماتی در خصوص لایروبی انجام دهد و مسیرهای منتهی به دریاچه را لایروبی کند.
وی ادامه داد: زمانی که دستگاه های اجرایی به وظایف خود عمل کنند، ریزگردهای نمک دریاچه تثبیت می شود و اداره کل منابع طبیعی استان نیز باید با کاشت گیاهان شورپسند بتواند جلوی ریزگردها را بگیرد.
مدیرکل بحران استانداری آذربایجان شرقی اظهار داشت: محیط زیست استان نیز باید با شناسایی کانون های تولید ریزگردها اقدامات خود را در خصوص احیای دریاچه انجام دهد.
ساعی افزود: باید بحث احداث پل میان گذر در وسط دریاچه ارومیه مشخص شود که آیا در خشک شدن دریاچه موثر بوده است یا نه.
وی ادامه داد: ۱۲ شهرستان در حوزه دریاچه ارومیه قرار دارد و در تمامی این شهرستان ها جلساتی با شورای اسلامی شهرها و روستاها برای کشاورزان و خانواده های آنها توسط دو استان آذربایجان شرقی و غربی برگزار شده است.
کم آبی بحران اصلی کشور محسوب می شود
مدیرکل بحران استانداری آذربایجان شرقی اظهار داشت: در حال حاضر کم آبی بحران اصلی کشور محسوب می شود و نیاز آبی کشور بالا است و عدم رعایت الگوهای مصرف باعث می شود تا از منابع زیر زمینی بیشتر استفاده کنیم و به این صورت است که بحران کم آبی در کشور به وجود می آید.
ساعی ادامه داد: برای احیای دریاچه ارومیه ۲۶ راهکار عملی ارائه شده است و از سوی ستاد احیا که این طرح ها با حضور رئیس جمهور به تصویب رسیده شده است، اجرا خواهد شد.
موقعیت محدوده طرح لایروبی شامل حوضه آبریز رودخانه آجی چای است
نماینده مجری طرح ساماندهی رودخانه های داخلی آب منطقه ای آذربایجان شرقی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اقدامات این شرکت در خصوص لایروبی و بازگشایی رودخانه های منتهی به دریاچه ارومیه اظهار داشت: آب رودخانه آجی چای به علت نابسامانی های موجود و عرض بالای رودخانه و همچنین برداشت های غیرمجاز آب باعث شده آب رودخانه به دریاچه نرسد.
رضا اللهیاری افزود: با اجرای پروژه که شامل احداث کانال هادی در وسط رودخانه است، جریان آب رودخانه به کانال هدایت شده و از برداشت های بی رویه نیز جلوگیری خواهد شد که با اتمام پروژه آب رودخانه به راحتی به پیکره آبی دریاچه انتقال خواهد یافت.
اللهیاری ادامه داد: طرح بازگشایی و لایروبی رودخانه آجی چای و سرشاخه های موثر پایین دست سد شهید مدنی تا پیکره آبی دریاچه ارومیه است و موقعیت محدوده طرح نیز شامل حوضه آبریز رودخانه آجی چای، مهمترین حوضه آبریز بخش شرقی دریاچه ارومیه است.
وی ابراز داشت: این رودخانه از دامنه های جنوبی ارتفاعات سبلان سرچشمه می گیرد و با دریافت شاخه هایی از ارتفاعات بزقوش در جنوب سراب و سهند در جنوب تبریز، پس از عبور از پل خورخور در محل تلاقی با جاده جزیره اسلامی وارد دریاچه ارومیه می شود.
وی ادامه داد: محدوده طرح از پایین دست سد ونیار (شهید مدنی) شروع شده و تا پیکره آبی دریاچه ارومیه ادامه دارد. مهمترین شهرها، روستاها و محله های داخل محدوده و در حاشیه هایی نزدیک به رودخانه آجی چای به ترتیب از بالادست به پایین دست محدوده شامل شهر بزرگ تبریز، محله قراملک، روستاهای کجا آباد، باغ معروف، مایان علیا، مایان سفلی، ینگی کند، آخولا، بارانلو، قره تپه، تازه کند، ساتللو، کردلر، میرجان لو و خورخور می شود.
نماینده مجری طرح ساماندهی رودخانه های داخلی آب منطقه ای آذربایجان شرقی با بیان اینکه تمام محدوده طرح به سه بازه اجرایی تقسیم شده است، اظهار داشت: بازه اول این طرح از محل سد ونیار تا ۴۰ کیلومتر پایین دست سد باسرشاخه های فرعی، بازه دوم این طرح از ۴۰ کیلومتر پایین دست سد تا محل پل خورخورباسرشاخه های فرعی و بازه سوم این طرح از پل خورخور تا پیکره آبی دریاچه ارومیه است.
وی همچنین در ادامه با اشاره به پیشرفت فیزیکی اقدامات انجام شده در دریاچه ارومیه افزود: در حال حاضر۵۸ دستگاه ماشین آلات سنگین (بولدوزروبیل مکانیکی) در چهار جبهه کاری فعالیت داشته و تاکنون ۳۶کیلومتر از کانال اصلی و ۳۰ کیلومتر از سواحل رودخانه (یکطرفه) انجام یافته وهمچنان ادامه عملیات با سرعت فراوان در حال انجام است.
کاهش ۲۰۰ میلیون متر مکعبی حجم دریاچه ارومیه
مدیر دفتر مطالعات پایه منابع شرکت آب منطقه ای آذربایجان شرقی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اقدامات صورت گرفته توسط این شرکت در خصوص احیای دریاچه ارومیه اظهار داشت: ما برآیند بارش ها و جاری شدن آب رودخانه ها را در دریاچه مشاهده می کنیم، می توان گفت این برآیند با سال گذشته تفاوت زیادی نداشته است.
حسینی لر با اشاره به سطح تراز آبی امسال دریاچه ارومیه افزود: سطح تراز آبی این دریاچه یک میلیون و ۲۷۰ هزار و ۵۰ متر است، در حالی که طراز آبی دریاچه در سال گذشته یک میلیون و ۲۷۰ هزار و ۶۵ بوده است که این آمار نسبت به سال گذشته کاهش یافته است.
وی همچنین در ادامه با اشاره به وسعت آب دریاچه ارومیه گفت: وسعت این دریاچه امسال دو هزار و ۴۰۴ کیلومتر مربع بوده است و در صورتی که این عدد در سال گذشته دو هزار و ۴۷۸ کیلومتر مربع بوده است.
مدیر دفتر مطالعات پایه منابع شرکت آب منطقه ای آذربایجان شرقی با بیان اینکه حجم دریاچه ارومیه امسال ۲.۴۲ میلیارد متر مکعب بوده است، تصریح کرد: در سال گذشته حجم دریاچه ۲.۶۲ میلیارد متر مکعب بوده است که حجم دریاچه نسبت به سال گذشته کاهش کمتری نسبت به سالهای قبل یافته است.
حسینی لر ادامه داد: زمانی که تراز آبی دریاچه کاهش می یابد، در این صورت از وسعت و حجم دریاچه نیز کاسته می شود.
افزایش دما در دریاچه ارومیه باعث تبخیر زیاد آب می شود
مدیر دفتر مطالعات پایه منابع شرکت آب منطقه ای آذربایجان شرقی تصریح کرد: سطح تراز آبی دریاچه ارومیه امسال نسبت به سال گذشته افزایش نیافته است.
حسینی لر اضافه کرد: علت اصلی کاهش ۲۰۰ میلیون متر مکعب سطح تراز آبی دریاچه ارومیه احداث پل وسط این دریاچه، افزایش دمای هوا، افزایش تبخیرها است.
وی همچنین در ادامه گفت: با جاری شدن آب ها از زرینه رود و دیگر رودخانه ها حجم زیادی از آب به داخل دریاچه سرازیر می شود و تراز آبی رودخانه ها را متعادل تر می کند.
مدیر دفتر مطالعات پایه منابع شرکت آب منطقه ای آذربایجان شرقی همچنین به آزادسازی آب های سدها از طرف آذربایجان غربی اشاره کرد و افزود: در سال گذشته آب سه سد از طرف آذربایجان غربی به داخل این دریاچه آزادسازی شده است و از طرف آذربایجان شرقی نیز تنها سد قلعه چای آزادسازی شده است.
حسینی اظهار داشت: بزرگترین سدهای بزرگ در سمت آذربایجان غربی واقع شده است و ضرورت دارد که از این سمت آب بیشتری به داخل دریاچه انتقال و آزادسازی شود.
گزارش: اسد بابایی