به گزارش خبرنگار مهر، شمار خواهر خوانده های تهران در حال افزایش است. در اردیبشهت ماه هم تفلیس خواهر خوانده تهران شد و هم بوداپست. اما بسیاری از اعضای شورای شهر تهران و کارشناسان معتقدند این خواهر خواندگی ها تاکنون سود چندانی برای تهران نداشته و تنها در حد یک سند باقی مانده است.
خواهر خواندگی چیست؟
در مقاله ای که در تعریف خواهر خواندگی و تاریخچه آن منتشر شده است این پیمان را رابطه ای دوستانه و هدفمند تعریف کرده اند که به منظور تبادل اطلاعات و تجارب و توسعه مناسبات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، شهری و فنی میان یک جامعه شهری با جامعه شهری مشابه خارجی برقرار می شود.
در اروپا این پیوند را «شهرهای دوقلو» و در آمریکا آن را «خواهر خواندگی» می نامند؛ در شوروی سابق هم به این پیوند«برادر خواندگی » می گفتند.
خواهرخواندگی پیمان همکاری بلند مدت و رسمی دو شهر است که بین شهرداران دو شهر برای ایجاد همبستگی و اتحاد بیشتر انسانی و فرهنگی منعقد می شود.
تاریخچه خواهرخواندگی
سابقه این پیوند به پایان جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۵ برمی گردد که در آن برهه برای نخستین بار بین شهرهای کشورهای اروپایی برقرار شد. مدتی بعد و در سال ۱۹۵۶، آیزن هاور در معرفی این طرح بر ارتباط مردم با مردم در شکل گیری پیمان های خواهرخواندگی بین شهرهای آمریکا با دیگرشهرهای جهان تاکید کرد .
هدف از گسترش طرح پیمان خواهرخواندگی شهرها، به تلاش واداشتن افراد و سازماندهی گروههای مختلف جامعه برای کاهش درگیری ها در جهان بود چرا که در تصورات جهانی ارتباط عاطفی دو خواهر حتی در شرایط اختلافات و درگیری های خانوادگی نیز همچنان تداوم یافته و موجبات آشتی طرفین را فراهم می آورد.
تمام شهرهای خواهر خوانده های جهان
امروزه شهرهای خواهرخوانده یا خواهرشهرها شبکه غیرانتفاعی و غیردولتی گسترده ای از شهروندان و همکاران بین المللی را تشکیل می دهند و بیش از ۲ هزار و ۴۰۰رابطه خواهرخواندگی رسمی بین شهرهای جهان وجود دارد. در یک جمله می توان گفت که پیمان خواهرخواندگی باعث رشد و توسعه پایدار شهرها و تعاملات فرهنگی دو شهر می شود.
برخی از اهداف خواهر خواندگی را می توان حرکت در مسیر دو رخداد مهم جهانی شهری شدن جهان و ظهور شهرهای جهانی وتکیه بر مشارکت آگاهانه شهروندان و به ویژه تشکلهای غیردولتی و داوطلب، حرکت در مسیر تحقق سیاست تمرکز زدایی و مدیریت واحد شهری، آموزش مستمر و به هنگام بودن پیکر مدیریت شهری به دانش و درک جدید و بکارگیری دستاوردهای نوین جهان، ایجاد فرصت های سرمایه گذاری برای سرمایه گذاران داخلی و بهره گیری از ظرفیت های سرمایه گذاران خارجی در راستای رشد و شکوفایی شهر، ایجاد فرصت های گردشگری و تعاملات فرهنگی در راستای معرفی همه جانبه شهر در عرصه بین المللی دانست.
خواهرخوانده‌ها چه می‌کنند
برنامه‌های شهرهای خواهرخوانده شامل نوع منحصربفردی از همکاری و مشارکت در سه بخش اصلی یک جامعه زنده و پویا یعنی مدیریت محلی، تجارت و بخش‌های خصوصی می‌شود. این برنامه بیش از هر برنامه بین‌المللی دربرگیرنده فعالیت‌ها و پروژه‌ها و تبادلات متنوع و گسترده است. تقریباً هر نوع فعالیتی که در یک اجتماع انجام می‌شود، برای مثال بهداشت و مراقبت‌های پزشکی، محیط زیست، هنر، آموزش، توسعه اقتصادی و تجاری، امنیت عمومی، مباحث فرهنگی وآموزش‌های شهری، جوانان و غیره هر یک می‌توانند موضوع یکی از پروژه‌های شهرهای خواهرخوانده باشد.
برای داشتن روابط خواهرخواندگی موفق شرایط و مسائلی باید رعایت شوند که از جمله آنها می‌توان به حمایت و مشارکت شوراهای شهر، تشکیل کمیته‌های ویژه، مشارکت مستقیم دپارتمان‌های شهری مختلف مانند توسعه اقتصادی، فنی، امنیت عمومی و غیره، امکان همکاری بخش خصوصی مانند شرکت‌ها و تجارت‌های کوچک، توجه به تفاوت‌های فرهنگی بین دو جامعه برای جلوگیری از برخوردهای فرهنگی جدی، برگزاری سمینارهای بین فرهنگی و تعریف اهداف واضح برای روابط و همکاری‌ها و نیز برپائی نمایشگاهها اشاره کرد.
خواهرخوانده‌ها چطور همدیگر را پیدا می‌کنند
شهرها از طرق مختلفی یکدیگر را پیدا می‌کنند؛ گاهی شهردار دو شهر همدیگر را ملاقات کرده و با همدیگر آشنا می‌شوند و پس از آن مقدمات آشنایی و خواهرخواندگی شهرهای خود را فراهم می‌آوردند. در موارد دیگر گروه یا افرادی از اجتماع، معلمان، تجار یا اعضای انجمن‌های قومی جریان امور را به دست می‌گیرند و کمیته خواهرخواندگی ایجاد می‌کنند، و سپس از رهبران منتخب خود می‌خواهند همکاری رسمی بین دو کشور صورت گیرد. بعضی شهرها بخاطر هم نام بودن، یا بخاطر این که جشن و فستیوال مشابهی دارند با یکدیگر خواهرخوانده می‌شوند و در یک کلام یک نگاه و یا انگیزه ای مشترک، دو شهر را به سمت و سوی خواهرخواندگی سوق خواهد داد.
تهران و خواهر خوانده هایش
در اردیبشهت ماه ۲ خواهر خوانده جدید به مجموع ۱۷ خواهر خوانده تهران اضافه شد. تفلیس و بوداپست دو شهری بودند که با تهران خواهر خوانده شدند. اما این خواهر خواندگی ها تا به حال چه سودی برای تهران داشته است؟
احمد مسجد جامعی عضو کمیسیون اجتماعی شورای شهر تهران با اشاره به خواهرخواندگی تهران با شهر بوداپست که طی چند هفته اخیر اتفاق افتاد به مهر گفت: برخی از شهروندان بوداپستی برای خودشان تبار ایرانی قائل هستند و بوداپست را شهری بلند و پست می دانند که با یک رود به دو قسمت تقسیم شده که یک قسمت پست تر و یک قسمت بلندتر است.
وی با بیان اینکه با ایجاد تفاهم نامه های خواهرخواندگی مناسبات شهری افزایش پیدا می کند گفت: این شهرها با توجه به سابقه تمدنی که دارند زمینه های همکاری شان را تعریف می کنند امیدواریم این خواهرخواندگی ها از سطح سند فراتر برود و اتفاق اجرایی هم بیفتد. به طور مثال در سئول کره خیابانی به نام تهران نامگذاری کرده اند که اتفاقا خیابان صاحب نام و زیبایی هم هست در تهران هم ما خیابانی به نام سئول داریم که همین نام گذاری ها می تواند در انتقال فرهنگ موثر باشد اما خواهرخواندگی خیلی بیشتر از این می تواند برای شهرها فواید فرهنگی داشته باشد.
چرا خواهر خواندگی ها کاربردی نمی شود
مرتضی طلایی نایب رئیس شورای شهر تهران هم درخصوص فواید خواهرخواندگی ها برای پایتخت به مهر گفت: براساس تعاریف سازمان های جهانی از فواید و کاربردهای خواهرخواندگی و برادرخواندگی شهرها می توان به فراهم کردن زمینه ای برای مبادلات فرهنگی اشاره کرد که نامگذاری خیابان ها ، المان ها، نمادها، برگزاری تورهای گردشگری و برنامه های گوناگون از آن جمله است. اما برای کاربردی کردن این خواهرخواندگی ها باید اقدامات اجرایی پس از امضای این تفاهم نامه ها انجام شود.
او ادامه می دهد: اصل موضوع که یک وجهه جهانی برای شهرها به دنبال دارد بسیار خوب است اما اینکه چه میزان مدیران شهری پس از این مبادلات و موافقت ها برنامه اجرایی تهیه می کنند و به دنبال تحقق اهداف اصلی هستند موضوعی است که باید بیشتر روی آنها کار شود.
به اعتقاد طلایی آن قدر مدیریت شهری درگیر کارهای اجرایی و روزمره است که در برخی موارد از رسیدن به این موضوعات غفلت می کنیم که باید حوزه بین الملل شهری این مباحث را پیگیری کنند و برنامه هایی برای اجرایی کردن اهداف تفاهم نامه های تهیه کنند.
به گفته طلایی اصل موضوع پسندیده است اما برای محتوا بخشیدن به آن نیاز به کار بیشتر است.
در عمل هیچ اتفاقی نمی افتد
محمد حقانی رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران هم معتقد است خواهرخواندگی تعبیری از حسن روابط بین دو شهر است اما در عمل هیچ اتفاقی نمی افتد و بیشتر جنبه سیاسی موضوع مطرح است تا کارهای عملیاتی.
حقانی به مهر گفت: شهرهایی که برای خواهرخواندگی انتخاب می شود باید از لحاظ تاریخی و فرهنگی سنخیت بیشتری با تهران داشته باشند که تلاش شود این خواهرخواندگی ها از سطح تفاهم نامه فراتر رود و تلاش شود به سطح فعالیت های عملیاتی رود.
خواهر خواندگی ها می تواند ارتباطات اقتصادی به دنبال داشته باشد
مهدی چمران رئیس شورای شهر تهران نیزبه طنز حسن امضای قراردادهای خواهرخواندگی را این دانست که به تعداد خواهرهای تهران اضافه می شود.
وی ادامه داد: حسن اصلی تفاهم نامه های خواهرخواندگی ها آن است که ارتباطات بین شهری برقرار می شود به طور مثال در مجارستان شهری به نام یاس برین وجود دارد که خودشان را از تبار یزدی ها می دانند و مراسمی با حضور اعضای شورا و مدیریت شهری و مردم یزد برگزار می کنند همین مراسم در یزد هم برگزار می شود این شهر المان اصلی خود را بادگیر که نماد شهر یزد است گذاشته اند. این نوع ارتباطات فرهنگی به دنبالش می تواند ارتباطات اقتصادی و جهانگردی و غیره نیز باشد.
او در پاسخ به این پرسش مهر که آیا آن طور که انتظار می رفت این قراردادها ی خواهر خواندگی دنبال شده است گفت: خیر آن طور که باید پس از این تفاهم نامه های خواهرخواندگی ارتباطات بین دو شهر ایجاد نشده است.
در حد سند مانده ایم
غلامرضا انصاری عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران نیز معتقد است خواهرخواندگی شهرها بسیار مفید و در انتقال تجربیات بین دو شهر موثر است اما باید پس از امضای این تفاهم نامه ها رفت و آمدها و جلسات کارشناسی انجام شود تا نزدیکی بین فرهنگ ها ایجاد و زمینه ارتباطات فرهنگی فراهم شود.
او با بیان این که کل خواهرخواندگی هایی که انجام شده تنها در حد سند باقی مانده و پیگیری های بعدی انجام نشده است به مهر گفت:اگر ما به دنبال این تفاهم نامه ها تلاش کنیم فعالیت های فرهنگی انجام شود می توانیم نکات مثبت فرهنگی خودمان را صادر و از نکات مثبت فرهنگی آنها الگو برداری کنیم که در سطح کلان دیپلماسی کشور نیز موثر است.
به دوستمان یادآوری می کنیم به یادش هستیم
اما اقبال شاکری عضو کمیسیون عمران شورا معتقد است خواهرخواندگی ها در شهر تهران در حد هدیه ای است که به یک دوست می دهیم و یعنی رسمی که ما تنها به دوستمان یادآوری می کنیم به یادش هستیم.
به گفته شاکری تفاهم نامه های خواهرخواندگی بین شهرها یک رسم است که اگر زمانی نیازی احساس شد که برای یک فعالیت شهری نیاز به الگوبرداری است نیازسنجی کرده و به سراغ یکی از این شهرها خواهیم رفت اما تا زمانی که این نیاز احساس نشود این تفاهم نامه در حد همان به یادت هستیم ها خواهد ماند.
محسن پیرهادی عضو کمیسیون نظارت و حقوقی شورای شهر تهران هم هدف از برقراری روابط خواهرخواندگی بین شهرها را وحدت بیشتر و ایجاد تعلق خاطر بین مردم دو شهر عنوان کردو گفت : شهرهایی که با یکدیگر پیوند خواهرخواندگی می بندند، معمولا در مواردی مانند احداث بوستان ها، مراکز خرید و مجموعه های تفریحی برای گذران هرچه بهتر اوقات فراغت شهروندان، اجرای طرح های شهری در بخش های مختلف، توسعه حمل و نقل عمومی در ابعاد مختلف و حتی جذب گردشگر تجربیاتی دارند که می توانند در اختیار یکدیگر قرار دهند و از توان مطالعاتی و اجرایی همدیگر در این زمینه نهایت استفاده را ببرند.
اولین خواهر خوانده تهران پس از انقلاب
گشتاسب مظفری معاون روابط بین الملل شهرداری تهران درباره قرار دادهای خواهرخواندگی تهران گفت:پس از انقلاب اسلامی ایران کشور وارد جنگ تحمیلی شد و به نوعی مسئله خواهر خواندگی نیز تحت تاثیر جنگ قرار گرفت و واژه‌هایی که مقداری لوکس تر تلقی می‌شدند به فراموشی سپرده شدند تا سالهای ۱۳۷۰ که شهرهایی مانند تهران و اصفهان به سمت عقد قراردادهای خواهرخواندگی با برخی شهرهای منطقه حرکت کردند.
وی ادامه داد: نخستین پیمان خواهر خواندگی تهران در سال ۱۳۷۳ با شهر بیشکک کشور قرقیزستان امضا شد؛ با توجه به فضای سیاسی و دیپلماسی خارجی خاصی که در آن سالها حاکم بود، بیشتر پیمان نامه‌های خواهر خواندگی شهر تهران با کشورهای همسایه بسته شد و با توجه به شرایط موجود توانستیم با شهرهای اروپایی تفاهم نامه‌های همکاری منعقد کنیم. در حقیقت خواهر خواندگی‌های شهر تهران بیشتر با کشورهای منطقه، کشورهای اسلامی، آسیایی، آمریکای لاتین و آفریقایی بوده است.
هدفمان فرهنگی است
مظفری در خصوص انتقاد از پیمان نامه‌های خواهر خواندگی و باقی ماندن آنها در حد یک امضا گفت: می‌توان این انتقاد را به عنوان یک آسیب پیمان نامه‌های خواهر خواندگی شهر تهران پذیرفت اما باید به این نکته توجه داشته باشیم که برخی خواهر خواندگی‌ها با هدف ایجاد یک رابطه فرهنگی بسته می‌شوند و یک قرارداد اجرایی نیستند، در حقیقت یک ابزار تمایل برای گسترش علائق و روابط فرهنگی است؛ البته اگر در جایی بتوان در قالب این پیمان نامه‌ها دست به کارهای اجرایی زد تا شهروندان نیز شاهد خروجی آن باشند اتفاق مبارکی است اما این امر مستلزم آماده سازی فضا و زیر ساخت است.
وی ادامه داد: روابط خواهرخواندگی تهران بیشتر در حد تبادلات فرهنگی و انتقال دانش فنی و تجربیات باقی مانده است امیدواریم در آینده با تشکیل یک مدیریت یکپارچه شهری در تهران و حرکت به سمت روابط خواهر خواندگی با شهرهایی که از تهران توسعه بیشتری داشته‌اند بتوانیم دست به کارهای اجرایی نیز در قالب این پیمان نامه‌ها بزنیم و بتوانیم کمک موثری از خواهر خوانده‌های تهران بگیریم.
شهرهای خواهر خوانده با تهران
تهران تا به امروز ۱۹ خواهر خوانده داشته است. از خواهر خواندگی با شهر سئول پایتخت کره جنوبی در سال ۱۹۶۳ تا شهرهای بیشکک قرقیزستان، پکن، هاوانا، پرتوریا، مسکو، کاراکاس، مینسک، استانبول، صنعا،خارطوم، برازیلیا، دوشنبه، مانیل، آنکارا، بوداپست وتفلیس.