به گزارش خبرنگار مهر، هدر رفت بیش از ۴۵ درصدی آب، پایین بودن راندمان آب در بخش کشاورزی، توسعه بی رویه اراضی، کشت محصولات آب بر به همراه هزینه زیاد در مقابل درآمد کم در این بخش از مهمترین دلایلی است که با غفلت مسئولان روز به روز بحران دریاچه ارومیه را در طول بیش از ۱۸ سال گذشته رقم زده است.
متاسفانه مقاومت برخی از مسئولان در سالهای اخیر مبنی بر اینکه بخش کشاورزی سهم ناچیزی در وقوع این بحران داشته است موجب شده ضمن اینکه راهکارهای عملی برای جلوگیری از عوارض کشاورزی سنتی بر دومین دریاچه شور جهان نیز دیرتر تدبیر شود، بلکه غارت آب های سفره های زیرزمینی توسط این بخش همچنان ادامه داشته باشد.
هر چند خیلی دیر اما بالاخره امروز سهم مهمی از اعتبارات و طرح های ستاد احیای دریاچه ارومیه بر روی بخش کشاورزی متمرکز شده که این امر گواهی بر تاثیر بالای آن بر بحران دریاچه ارومیه است تاثیراتی که اگر اجرای آنها در قالب طرح آبیاری تحت فشار، منجر به احیای دریاچه نشود شاید بتواند از دامنه بحران بکاهد.
نکته قابل تامل اینکه هر چند حالا برخلاف گذشته همه بر گذر از کشاورزی سنتی و گرایش به سمت توسعه روش و الگوهای نوین در این بخش اذعان دارند اما تزریق اندک اعتبارات یکی از چالش های اصلی است که مانع تحقق بسیاری از اهداف و اولویت ها شده و می شود.
برای بررسی بهتر و بیشتر نقش کشاورزی بر بحران دریاچه ارومیه و راه های برون رفت آن به سراغ اسمعیل کریم زاده رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی رفته ایم.
آذربایجان غربی ۶ درصد محصولات کشاورزی کشور را تولید می کند
رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در خصوص آخرین وضعیت بخش کشاورزی استان به خبرنگار مهر گفت: در حال حاضر یک میلیون هکتار اراضی قابل کشت در این استان شناسایی شده که از این میزان ۷۴۰ تا ۸۲۰ هزار هکتار زیر کشت رفته که ۳۵۰ هزار هکتار آن اراضی آبی و مابقی اراضی دیم است.
اسمعیل کریم زاده با بیان اینکه آذربایجان غربی ۲.۳ درصد از کل مساحت کشور را داراست عنوان کرد: این در حالی است که بیش از ۶ درصد محصولات کشاورزی کشور در این استان تولید و به بازار عرضه می شود این در حالی است که ارزش افزوده این بخش متاسفانه به جهت هزینه های انجام شده بسیار پایین است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی راندمان پایین آبیاری در این بخش، پایین بودن میزان بهره وری بخش کشاورزی با وجود ظرفیت های بالا در این بخش را از مهمترین چالش های پیش رو دانست و افزود: به دلیل سرمایه گذاری کم و نامناسب بخش کشاورزی استان هنوز به روشهای سنتی در این استان اجرا می شود.
اگر کشاورزی امروز استان سنتی است ناشی از این است که سرمایه گذاریهای انجام یافته در بخش کشاورزی تاکنون با سرعت بسیار اندک همراه بوده
کریم زاده با بیان اینکه هم اکنون معیشت بیش از ۳۵ درصد از جمعیت استان از بخش کشاورزی تامین می شود افزود: این در حالی است که سرمایه گذاریهای صورت گرفته در بخش کشاورزی کمتر از ۵ درصد است.
وی ادامه داد: اگر کشاورزی امروز استان سنتی است ناشی از این است که سرمایه گذاریهای انجام یافته در بخش کشاورزی تاکنون با سرعت بسیار اندک همراه بوده که بخشی از این مشکل ناشی از غفلت مسئولان و بخشی از آن نیز متوجه متولیان امر کشاورزی در استان است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی گفت: واردات بی رویه و سرمایه گذاری ناچیز در سالهای گذشته این بخش را با مشکلات اساسی مواجه کرده است که رفع اساسی مشکلات این بخش نیازمند توسعه سرمایه گذاری های اصولی و عبور از مرحله کشاورزی سنتی به مدرن است.
اجرای طرح های احیا بخشی دریاچه ارومیه در حال اجراست
رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در خصوص اقدامات این سازمان در زمینه احیای دریاچه ارومیه به خبرنگار مهر پاسخ داد: ستاد احیای دریاچه ارومیه از سال گذشته اعتباری بالغ بر ۲۶۷ میلیارد تومان برای این بخش مصوب کرد که از این میزان ۶۱ میلیارد تومان از اعتبارات ردیف دار ملی بودجه سنواتی جهاد کشاورزی و ۲۰۶ میلیارد تومان نیز از محل اعتبارات ستاد احیای دریاچه ارومیه است که به تدریج به این بخش تزریق می شود.
وی عنوان کرد: ۶۱ میلیارد تومان اعتبارات اختصاص یافته برای اجرای طرح های آبیاری تحت فشار به روش آبیاری قطره ای برای باغات و آبیاری برای بخش زراعت هزینه می شود که تاکنون ۴۰ میلیارد تومان آن تخصیص یافته است.
رئیس سازمان جهادکشاورزی آذربایجان غربی گفت: هم اکنون اجرای طرح های آبیاری تحت فشار در ۱۲ هزار هکتار در ۹ شهر استان در حال اجراست که تحقق این هدف نیازمند ۸۰ میلیارد تومان تامین اعتبار است.
کریم زاده با اشاره به اینکه طرح های بخش کشاورزی استان برای احیای دریاچه ارومیه در پنج بخش تدوین شده است افزود: اجرای طرح آبیاری تحت فشار قطره ای و بارانی، اجرای شبکه های زهکشی پایاب سدهای حوزه دریاچه ارومیه شامل سدهای حسنلوی نقده، سدمهاباد، بوکان و زولای سلماس، انتقال آب با لوله و تهیه نقشه کاداستر اراضی واقع در حوزه دریاچه ارومیه است.
رئیس سازمان جهادکشاورزی آذربایجان غربی در خصوص طرح انتقال آب با لوله گفت: در قالب این طرح هزار کیلومتر با ۶ میلیاردتومان اعتبار اجرایی می شود که طی آن آب برای مکان هایی که امکان اجرای طرح آبیاری قطره ای و بارانی وجود ندارد که با اجرایی شدن طرح از پرت آب به میزان قابل توجهی جلوگیری می شود.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی تاکید کرد: براساس اجرای طرح های ستاد احیای استان در بخش کشاورزی موظف هستیم در برنامه ۵ ساله با صرفه جویی هر سال ۸ درصد آب ۴۰ درصد آب در این بخش صرفه جویی و به دریاچه ارومیه سرازیر شود.
تغییر الگوی کشت محصولات پرآب در دستور کار قرار دارد
کریم زاده تغییر الگوی کشت محصولات پرآب را از دیگر رویکردهای این سازمان در خصوص احیای دریاچه ارومیه ذکر کرد و افزود: متاسفانه در سالهای گذشته به دلیل غفلت و کم توجهی شاهد کشت محصولات پرآب از جمله چغندر قند، توسعه باغات سیب در اراضی حوزه دریاچه ارومیه بودیم که در نظرداریم با رعایت الگوی کشت و توزیع ارقام اصلاح شده تغییر الگوی کشت را در دستور کار قرار دهیم که بخشی از این طرح در حال اجراست.
رئیس سازمان جهادکشاورزی آذربایجان غربی در پاسخ به این سوال که این طرح ها در حال حاضر درصد پیشرفت اجرایی دارند عنوان کرد: متاسفانه تزریق کم و کند اعتبارات این بخش مانع از سرعت بخشی به اجرای طرح ها شده است اما توسعه این بخش و صرفه جویی در این بخش نیازمندسرمایه گذاری اصولی است.
کریم زاده گفت: یکی از مشکلات موجود بخش کشاورزی استان را سرمایه گذاری اندک و بیسوادی شاغلین این بخش اعلام کرد و یاد آور شد: متاسفانه ۳۵ درصد جمعیت استان در بخش کشاورزی استان فعال بوده و معیشت آنها از این بخش تامین می شود اما میزان سرمایه گذاری در این بخش کمتر از ۵ درصد است.
وی در زمینه فرهنگ سازی و اقدامات ترویجی جهادکشاورزی استان افزود: یکی دیگر از چالش های بخش کشاورزی استان این است که ۵۰ درصد کشاورزان استان بیسواد و ۵۰ درصد باقی مانده نیز دارای سواد دیپلم و کمتر هستند که این امر اقدامات ترویجی و... را با کندی مواجه می کند.
آذربایجان غربی دارای یک میلیون هکتار اراضی کشاورزی قابل کشت است که در حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار هکتار از این اراضی زیر کشت انواع محصولات باغی و زراعی می رود.
این استان در تولید محصولاتی چون سیب درختی، چغندرقند دارای رتبه اول کشور و در تولید محصولاتی چون شکر، انگور و برخی میوه های هسته دار دارای رتبه های برتر کشوری است.
هم اکنون ۳۵ درصد از مردم استان از راه کشاورزی امرار معاش می کنند که بروز بحران خشکسالی در حوضه دریاچه ارومیه موجب نگرانی مردم روستاها و کشاورزان استان شده است.
گفتگو: سکینه اسمی