به گزارش خبرنگار مهر، از ۲۸ سال پیش تاکنون روزهای اول تا هفتم تیرماه با نام هفته صرفه جویی در مصرف آب نام گذاری شده است. این نام گذاری با توجه به افزایش چندبرابری میزان مصرف آب در روزهای آغازین فصل تابستان و در راستای آگاهی بخشی به شهروندان نسبت به ضرورت مصرف بهینه آب انجام می شود.
بحران خشکسالی در هرمزگان در حالی وارد شانزدهمین سال شده که به گواه آمار و ارقام روایت غم انگیز کاهش بارندگی پس از گذشت این سالها کماکان ادامه دارد و هم اکنون به بحرانی ترین شرایط خود رسیده است. به گونه ای که هرمزگان به عنوان جنوبی ترین استان کشور این روزها پسوند «کم بارش ترین استان کشور» را نیز با خود به یدک می کشد.
عمق بحران تا حدی است که بواسطه کاهش نزولات آسمانی، افت شدید آب سد استقلال میناب، خشک شدن چشمه ها و قنات ها و عدم اعتبار لازم جهت توسعه شبکه آب شیرین کن، در این روزها بخش عمده ای از آب مصرفی استان از طریق چاه های عمیق و نیمه عمیقی تامین می شود.
آب های زیر زمینی که تشکیل آن سالها به طول انجامیده است به سرعت در حال تخلیه است به گونه ای که در حال حاضر ۶۰ درصد آب شرب شهرهای استان از چاه، ۲۵ درصد از سد، ۱۲ درصد از آب شیرین کن ها و ۳ درصد از خط محرم تامین می شود.
بودجه استانی پاسخگوی رفع مشکل آب نیست
استاندار هرمزگان در نشست شورای هماهنگی مدیریت بحران استان هرمزگان ، با بیان اینکه یکی از مهمترین مباحث ما در هرمزگان تامین آب شرب است، عنوان کرد: اعتبارات استانی دیگر بیش تر از این پاسخگوی رفع مشکل آب نیست و مدیران دستگاه های اجرایی مرتبط، باید جذب اعتبارات بیش تر را از طریق وزارتخانه های مربوطه پیگیری کنند.
جاسم جادری خاطرنشان کرد: تمام تلاش ما در مجموعه مدیریت استان هرمزگان تامین آب شرب به خصوص برای بندرعباس بوده و در این راستا تمامی بودجه ها از اعتبارات تملک دارایی استان تخصیص داده شده و وزارت نیرو حتی یک ریال هم برای طرح تامین آب شرب بندرعباس به ما اعتباری تخصیص نداده است. این در حالی است که شهر بندرعباس بحرانی ترین شهر کشور به لحاظ کمبود آب اعلام شده و ما نزدیک به ۱۱ میلیارد تومان برای تامین آب شرب این شهر اختصاص داده ایم.
استاندار هرمزگان با تاکید بر اینکه نباید اجازه دهیم آب به راحتی هدر رود، افزود: مردم نباید نسبت به صرفه جویی در مصرف آب بی توجه باشند که در این راستا نیاز است فرهنگ سازی صورت گیرد و صدا وسیما نیز باید به این امر و صرفه جویی و کاهش مصرف آب کمک کند.
جادری با اشاره اجرای طرح اضطراری تامین آب بندرعباس و بندرخمیر از پایین دست سد شمیل و نیان، تصریح کرد: با اجرای این طرح ۵۰۰ تا ۶۰۰ لیتر در ثانیه به آب بندرعباس و بندرخمیر اضافه و جایگزین آب انتقالی از سد میناب شد اما با این وجود متاسفیم که باغات کشاورزان میناب در حال خشک شدن است و نمی توانیم به آنها آب دهیم و این آب باید درست مصرف شود.
نماینده عالی دولت در استان هرمزگان در خصوص وضعیت انتقال آب سد جگین نیز بیان داشت: در سد جگین نیز آب زیادی وجود دارد که استفاده ای از آن نمی شود و شرکت آب منطقه ای باید در این مورد چاره اندیشی کند چون حداقل می توانیم با استفاده از آن مشکل آب شرق استان را حل کنیم.
هرمزگان کانون خشکسالی کشور است
قصه تلخ عدم تخصیص اعتبارات مناسب طی سالیان گذشته هم اکنون اثرات خود را برجای گذاشته و هر روز برگ جدیدی از آن رونمایی می شود. به گونه ای که با وجود داشتن بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر نوار ساحلی تنها ۱۲ درصد آب مصرفی استان از آب شیرین کن ها تامین می شود . همچنین با وجود ذخیره بیش از ۲۶۰ میلیون متر مکعب آب در سد جگین هنوز کار انتقال این آب به شهرستان های مجاور انجام نشده تا ۳ سد بزرگ استان تنها توانایی تامین ۲۵ درصد آب مصرفی مردم را داشته باشند.
مدیرعامل آب و فاضلاب شهری هرمزگان در خصوص وضعیت منابع آبی استان بیان داشت: با توجه به محدودیت منابع آبی در مقایسه با سال های گذشته، برداشت های بی رویه از سفره های آب زیرزمینی در استان باعث شده تا منابع آب شیرین از یک منبع تجدید شونده به یک منبع میرا تبدیل شود. افزایش جمعیت و به دنبال آن افزایش نیاز آبی در شهرها و از یک طرف و استمرار بحران خشکسالی طولانی، منابع آبی استان را با چالش جدی مواجه کرده است.
حسین خادمی با بیان اینکه در حال حاضر آب مورد نیاز شهرهای استان معادل ۴ مترمکعب بر ثانیه است، اظهار داشت: به رغم تلاش های به عمل آمده و به کارگیری تمامی منابع آبی موجود با بازسازی چاهها و کاهش تلفات فیزیکی، امکان تامین ۳ هزار و ۵۰۰ لیتر در ثانیه آب فراهم شده که با این وجود ۵۰۰ لیتر بر ثانیه کمبود آب داریم و این کمبود بایستی از طریق صرفه جویی و مدیریت مصرف آب جبران شود.
مدیرعامل آبفاشهری هرمزگان افزود: در دوره ۱۶ ساله خشکسالی بسیاری از منابع آبی از بین رفت اما متاسفانه شاهد افزایش روزافزون مصرف آب بدلیل تزاید جمعیت و جمعیت شناور در شهرهای استان و عدم توجه به فرهنگ صرفه جویی بوده ایم.
وی تاکید کرد: هم اکنون استان هرمزگان به بحرانی ترین شرایط تامین آب رسیده است به طوری که هرمزگان در وضعیت فعلی به کانون خشکسالی در کشور رسیده و جزو چهار استان کم آب کشور است.
خادمی هشدار داد: در حال حاضر شهرهای بندرعباس، بندرخمیر، سیریک، رویدر، جاسک، تخت و قلعه قاضی در وضعیت تنش آبی و کمبود شدید آب روبرو هستند که در تمام این شهرها پروژه های مقابله با کم آبی در دست اجراست و شهرهای بیکا، زیارتعلی، فارغان، بستک، جناح، سردشت گوهران، هشت بندی و گروگ در آستانه بحران و تنش آبی قرار دارند.
مدیرعامل آب و فاضلاب شهری هرمزگان بیان داشت: مطالعات اولیه برای انتقال آب سد جگین به شهرستان های جاسک و میناب و بندرعباس انجام شده اما عملیاتی شدن چنین پروژه ای زمان بر و مستلزم صرف هزینه بسیار زیادی است. بدلیل مسافت طولانی شبکه انتقال آب سد جگین اجرایی شدن این پروژه به اعتباری حدود ۴۰۰ میلیارد تومان نیاز دارد و بیش از ۴ سال به طول می انجامد.
خادمی با انتقاد از عدم تخصیص بودجه لازم برای تکمیل و توسعه پروژه های آب شیرین کن در سالیان گذشته، خاطرنشان کرد: حمایت از طرح های آب شیرین کن مقطعی بوده است که هنگام خشکسالی همه از آن صحبت می کردند اما پس از بارش بارانی اندک و آبگیری سد استقلال دیگر کسی سراغی از پروژه آب شیرین کن نمی گرفت.
وی یادآور شد: تا پیش از سال ۹۲ اقدام جدی جهت پروژه آب شیرین کن بندرعباس انجام نشده بود و حمایتی از آن صورت نگرفت اما هم اکنون که منابع آبی از دست رفته است نیاز به پروژه های این چنینی بیش از گذشته احساس می شود.
۴۰۰ روستا با تانکر آبرسانی می شود
در حالی حدود نیمی از جمعیت استان هرمزگان را روستا نشینان تشکیل می دهند که بیش از ۷۰۰ روستا با بحران کم آبی مواجه هستند و طی سالیان گذشته یا چاه ها و چشمه ها عمدتا خشک شده اند و در بهترین شرایط آب بسیاری از چاه ها کاهش محسوس داشته و یا شور شده اند. خشکسالی روستاهای استان را با چالش جدی مواجه کرده و کم آبی پیامدهای ناگواری برجای گذاشته است. همچنین پراکندگی بسیار زیاد روستاها و محدودیت های مالی باعث شده که پروژه های آبرسانی روستایی در هرمزگان به نسبت سایر استان های کشور هزینه تمام شده بالاتری داشته باشد.
در حالی حدود نیمی از جمعیت استان هرمزگان را روستا نشینان تشکیل می دهند که بیش از ۷۰۰ روستا با بحران کم آبی مواجه هستند مدیرعامل آبفای روستایی هرمزگان نیز وضعیت تامین آب روستاها را بحرانی توصیف کرد و گفت: استان هرمزگان کمتر از ۲۵ درصد متوسط بارندگی دنیا و کمتر از دو سوم بارندگی کشور را دارد.
وی عنوان کرد: بیش از۹۰ درصد آب شرب و زارعی استان از منابع آب زیرزمینی تامین می شود در حالی که این میزان در کل کشور حدود ۵۲ درصد و در دنیا کمتر از نصف این مقدار است.
عبدالحمید حمزه پور تصریح کرد: به دلیل خشکسالی های مکرر و برداشت های بی رویه و با افزایش تعداد و عمق چاهها استفاده غیر فنی و همچنین اسراف بهره برداران از منابع آب زیرزمینی به خصوص در بخش کشاورزی باعث گردیده اکثر قریب به اتفاق دشت های حاصلخیز استان با کاهش شدید سطح آب زیرزمینی و بیلان منفی مواجه شوند.
وی با بیان اینکه ۴۰۰ روستا از طریق تانکرهای سیار آبرسانی می شود، خاطرنشان کرد: به علت وضعیت زمین شناختی استان و وجود تعداد ۶۰ گنبد نمکی و دیگر سازه های زمین شناسی آلوده کننده به خصوص در غرب استان منابع آبهای سطحی و زیرزمینی در این منطقه از لحاظ کیفی بسیار نامناسب و عملا غیرقابل شرب است.
فقط شش درصد آبهای استان به مصرف شرب می رسد
در ادامه علی اصغر رضایی مدیرعامل جدید شرکت آب منطقه ای هرمزگان در خصوص وضعیت منابع استان اظهار داشت: آب های زیر زمینی منابع ارزشمند خدادادی است که تشکیل آن سالها به طول انجامیده است اما هم اکنون این ذخایر در وضعیت نامناسبی قرار دارد.
وی ادامه داد: در گذشته به دلیل وجود نداشتن یا در دسترس نبودن تکنولوژیهای جدید میزان برداشت از منابع آب زیرزمینی وضعیت مناسبی داشت اما هم اکنون در سراسر دشت های استان چاه های عمیقی حفر شده و موتورهای آب برقی به صورت شبانه روزی در حال تخلیه آب هستند.
رضایی با اشاره به مصرف بالای آب های زیر زمینی در بخش کشاورزی خاطرنشان کرد: تنها ۶ درصد از آب های موجود به عنوان آب شرب مورد استفاده قرار می گیرد، ۲ درصد نیز در بخش صنعت مصرف می گردد و ۹۲ درصد باقیمانده در بخش کشاورزی استان استفاده می گردد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای هرمزگان صرفه جویی در مصرف آب را یکی از نمونه های همدلی و همزبانی دولت و مردم دانست و گفت: از سوی دولت اقداماتی نظیر نصب کنتور هوشمند در چاه های کشاورزی و جلوگیری از حفر چاه های غیر مجاز در حال انجام است اما عبور از بحران بی آبی تنها با مشارکت مردم امکان پذیر است.
برخلاف گذشته که مسئولان فقط مردم را به صرفه جویی تشویق می کردند هم اکنون اکثریت دست اندرکاران تامین آب مصرفی مردم قاطعانه صحبت از بحرانی می کنند که ظاهرا عبور از آن به سادگی امکان پذیر نیست و باید برای حل آن چاره اندیشی شود. علاوه بر سهم دولت در گسترش زیرساخت ها و هدایت الگوی مصرف، ضروریست که مشترکین نیز فرهنگ صرفه جویی را جزء الزامات زندگی خود قرار دهند و مصرف آب را در زندگی خود بهینه نمایند. چنانچه هر فرد روزانه ۲۰ لیتر در مصرف آب صرفه جویی نماید، می توان تابستان امسال را با کمترین چالش پشت سر گذاشت.