به گزارش خبرنگار مهر، آرش اوستا که از شاگردان استاد جلال ذوالفنون بوده که سالها برای موسیقی مقامی و نواحی ایران گام های ارزشمندی برداشته است. این جوان که بنیان جشنواره موسیقی نواحی ایران را با سرنای وحدت در شیراز گذاشت و اکنون آن را با عنوان جشنواره ملی موسیقی نواحی ایران دگرگون ساخته، در کنار چنین اقدام های سازنده ای پژوهشی مکتوب درباره موسیقی قومی دارد که با عنوان دانشنامه موسیقی فارس دنبال می کند. اوستا این دانشنامه را با هزینه شخصی گردآوری کرده است.
وی در گفتگو با مهر از چند و چون این پژوهش نوشتاری سخن به میان آورد.
اوستا گفت: جمع آوری و ضبط دانشنامه موسیقی فارس تقریبا از سال ۱۳۷۸ با پژوهش های کتابخانه ای و بهره گرفتن از مطالب آرشیوی آغاز شده که ۱۰ درصد ظرفیت های فرهنگی فارس را شامل می شود و جغرافیای سیاسی آن در نظر نگرفته است.
این پژوهشگر موسیقی فارس ادامه داد: برای جغرافیای فرهنگی ناچار شدم مصاحبه ها به صورت رو در رو به شکل تصادفی باشد، زیرا از هرگونه موسیقی باید ۳، ۵ یا ۷ نمونه جمع می شد که بعد بتوان تطبیق داد.
وی گفت: در این جستجوها به عنوان یافته های پژوهشی موسیقی آیینی این منطقه به مرور شاکله آن پیدا شد که موسیقی سازی و موسیقی آوازی و گاهی ترکیبی با هم، سپس دسته های موسیقی زنان و موسیقی مردان، گروه های سنی مختلف از جمله موسیقی کودکان، بازی های آنان و بازی های آوازی شامل دسته بندی های مختلفی شد.
باید آیینها و رفتارهای قومی و ملی را درست در تقویم آیینی جای داد
وی ساختار موسیقی منطقه فارس را در این یافته ها حاوی نکاتی دانست و گفت: از بخش تجزیه و تحلیل آن با تطبیقی که با دیگر موسیقی های مناطق دیگر ایران شد این موضوع برآمد که بسیاری از مناطق اطراف فارس وامدار این موسیقی هستند زیرا موسیقی فارس کمتر تاثیر گرفته و بیشتر تاثیرگذار بوده است.
وی درباره روش کار خود در گردآوری این دانشنامه نیز گفت: نخست بر اساس تقویم آیینی مردم گام برداشتم که نتیجه بخش بود، در این تقویم بسیاری از موسیقی ها و رفتارها و رویدادهای زندگی شان با موسیقی از سور تا سوگ و از لحظه تولد تا جاودانه شدن همراه است زیرا همگی دارای موسیقی است از این رو به این نتیجه رسیدم که باید سوای آن تقویم روزانه، بر اساس حروف الفبایی هم برای دسته بندی پیش بروم، یعنی دسته بندی به صورت دوتایی باشد.
دبیر علمی و پژوهشی جشنواره ملی موسیقی نواحی ایران با بیان اینکه هنوز هیچ ارگانی از دانشنامه موسیقی فارس حمایت مالی نکرده است، اشاره کرد: مدیریت ارشاد فارس قول همکاری و حمایت داده است تا این دانشنامه منتشر شود اما برای ادامه کار پژوهشی آن که نیاز به روز شدن دارد ضروری است ساختمانی در اختیار این دانشنامه قرار گیرد.
وی نیاز این دانشنامه را سازماندهی و دسته بندی عنوان کرد و گفت: بانک اطلاعاتی هنرمندان موسیقی آیینی منطقه فارس اکنون کامل است، البته این دانشنامه به طور حتم دچار ضعفها و نقصهایی هم هست و مواردی از قلم افتاده که دیگر پژوهشگران و آیین پژوهان باید وارد این میدان شوند تا آن را کامل کنند.
وی پویا شدن پژوهشهای موسیقایی را نیازمند وجود بنیادی در این باره عنوان کرد و ادامه داد: نیاز به این است یک سازمان یا مجموعه ای برای موسیقی فارس راه اندازی شود.
وی درباره اینکه آواها و موسیقی فارس تا چه حد از بین رفته، پاسخ داد: بسیاری از این گونه موسیقی که نزد آیین ورزان قومی بوده درحال از بین رفتن است زیرا رسانه در اختیار این ژانر موسیقی نیست زیرا جشنواره ای بدین شکل که ویترینی برگزار می شود برای حیات موسیقی اقوام و آیینها کافی نیست.
اوستا آنچه از موسیقی فارس باقی مانده را متعلق به آیین ورزان مجالس و قومیت ها که توسط مردم زمزمه می شود دانست و گفت: بخشی از این زمزمه هاست که اینک اجرا می شود. درحالیکه مادران امروز هیچ یک دیگر لالایی نمی خوانند، در مجالس شادی واسونک شیرازی خوانده نمی شود و در مجالس جشن و شادی آقایان دیگر حکایت خوانی، شاهنامه خوانی و تغزلی دیده نمی شود.
موسیقی نواحی و قومی رسانه ندارد
وی عنوان کرد: بخش عمده این جریان بدین خاطر است که از این فرهنگ سترگ شفاهی، آیین ها و موسیقی ها گرته برداری نشده، از سویی چون این جریان فرهنگی رسانه در اختیار ندارد، برای ترویج فرهنگ اصیل ایرانی و اسلامی از سوی رسانه کاری انجام نگرفته و این جریان زیر بار هجوم شبکه های ماهواره ای درحال از بین رفتن است.
بنیان گذار دانشنامه موسیقی فارس تاکید کرد: وقتی که آیین و موسیقی ای به درستی اجرا نشود به طور حتم سبک زندگی آن فرهنگ دگرگون می شود. بنابرین اگر به دنبال سبک درست زندگی ایرانی و اسلامی هستیم باید آیینها، فرهنگ و رفتارهای قومی و ملی را درست در تقویم آیینی خود جای داده، اجرا کرده و با افتخار به آن پرداخت.
گفتگو: محمد حسین نیکوپور