به گزارش خبرنگار مهر، اصطلاح سرمایه فرهنگی نخستین بار توسط پی یر بوردیو وارد ادبیات علوم اجتماعی و انسانی شد. بوردیو متفکری است که موضوع نابرابری فرهنگی و اجتماعی از اهتمامات جدی اش بوده است. این متفکر فرانسوی، ابتدا در دانشگاه اکول نرمال سوپریور به تحصیل فلسفه پرداخت و سپس به علوم اجتماعی رو آورد.
بوردیو که خارج از محیط شهری فرانسه بزرگ شده بود، برای کسب موقعیت خود زحمات زیادی کشید. او آنچه را در دانشگاه های فرانسه می دید، اشرافیت دانشگاهی تعبیر می کرد. از نظر بوردیو در نظام دانشگاهی فرانسه، افرادی رشد می کنند که روابط بهتری با استادان باسابقه یا جاافتاده دارند یا با کسانی که از موقعیت اقتصادی بالایی برخوردارند. اصطلاح سرمایه فرهنگی، بازنمای جمع نیروهای غیراقتصادی مثل زمینه خانوادگی، طبقه اجتماعی، سرمایه گذاری های گوناگون، تعهد به تعلیم و تربیت و مانند آن هاست که بر موفقیت آکادمیک تاثیر می گذارد. سرمایه فرهنگی یک مکانیزم مهم در بازتولید سلسله مراتب اجتماعی است. کتاب صالحی امیری و سپهرنیا درباره این مفهوم است که آن را به شرایط و اوضاع فرهنگ در کشورمان تعمیم داده اند.
این کتاب به غیر از بخش نتیجه گیری پایانی، ۵ بخش اصلی با نام های «مفهوم شناسی سرمایه فرهنگی»، «شناسایی شاخص های سرمایه فرهنگی»، «آسیب شناسی سرمایه فرهنگی در ایران»، «ارتقای سرمایه فرهنگی در ایران» و «راهکارهای برون رفت از چالش در حوزه سرمایه فرهنگی در ایران» دارد.
در بخش اول کتاب، تاریخچه سرمایه فرهنگی و مفاهیم و مبانی مرتبط با سرمایه فرهنگی مطرح شده است. به علاوه درباره مفاهیمی چون سرمایه، سرمایه فرهنگی و اشکال آن و همچنین چگونگی ارتباط سرمایه های گوناگون در این بخش از کتاب تشریح شده اند. شاخص های سرمایه فرهنگی در مطالعات خارجی، شاخص های سرمایه فرهنگی در مطالعات داخلی و شاخص های اندازه گیری سرمایه فرهنگی در ایران هم مطالبی هستند که بخش دوم کتاب، مروری روی آن ها داشته است.
جایگاه ابعاد سه گانه سرمایه فرهنگی در ایران، موضوعی است که در بخش «آسیب شناسی سرمایه فرهنگی در ایران» مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش بعدی هم این مطالب مطرح شده اند: تعریف ارتقای سرمایه فرهنگی و سرمایه گذاری فرهنگی، شاخص های ارتقای سرمایه فرهنگی در مطالعات تطبیقی، شاخص های ارتقای سرمایه فرهنگی در ایران و الگوی ارتقای سرمایه فرهنگی در ایران.
راهکارهای کلان در حوزه سرمایه فرهنگی و راهکارهای خرد در حوزه سرمایه فرهنگی هم از جمله مطالبی هستند که در بخش ماقبل کتاب که پیش از نتیجه گیری قرار دارد، مطرح شده اند. کتاب «الگوی ارتقای سرمایه فرهنگی در ایران» به عنوان نهمین عنوان مجموعه «مدیریت و فرهنگ» نشر ققنوس منتشر شده است.
در قسمتی از این کتاب می خوانیم:
پس از دستیابی به مدل و الگوی اندازه گیری سرمایه فرهنگی به راحتی می توان سازمان ها و نهادهای فرهنگی و غیرفرهنگی را در ذخایر سرمایه فرهنگی در ابعاد مورد نظر محقق (فردی، جمعی یا ملی) واکاوی کرد و با تنظیم و ترسیم شرایط موجود و پیش بینی شرایط ایدئال به تعیین فاصله های موجود پرداخت. اما تدوین استراتژی و سیاست گذاری و برنامه ریزی فقط به گزارش تهدیدها و فرصت ها، و ضعف ها و قوت ها ختم نمی شود. به عبارت دیگر، پس از یافتن فاصله ها و رسیدن به شرایط ایدئال و مطلوب باید سیاست و خط مشی هایی را به منظور ترمیم و بهبود نقاط ضعف تنظیم کرد تا بتوان عملکرد و بهره وری فردی یا سازمانی را توسعه بخشید.
شاخص های اندازه گیری سرمایه فرهنگی در ایران در سه بعد فردی، جمعی و ملی بررسی شده اند، علت نامگذاری و طبقه بندی ابعاد مذکور برگرفته از تعریف بوردیو از انواع سرمایه فرهنگی است. بوردیو سرمایه فرهنگی تجسدیافته را متعلق به فرد و قائم به ذات در قالب فردی معرفی می کند از این رو بعد اولیه این تحقیق نیز بعدی فردی معرفی شده است. در شکل عینیت یافته سرمایه فرهنگی، بوردیو کالاهای فرهنگی و آثاری را که در شکل عینیت یافته در جامعه بروز یافته اند و به عینیت رسیده اند مد نظر داشته است، به همین منظور بعد جمعی که آثار عینی و اجتماعی سرمایه فرهنگی را مدنظر دارد در این مرحله استفاده می شود. اما سرمایه فرهنگی نهادینه شده بوردیو، که به نوعی مدرک و گواهینامه معتبر رسمی و ملی است که توانسته جایگاه ارزشی خاصی برای خود در حوزه ملی به دست آورد، در این مدل بعد ملی لحاظ شده است. تمامی شاخص های سرمایه فرهنگی که گستره های ملی و منطقه ای دارند و در حوادث و نمادها و اکولوژی فرهنگی جایگاهی دارند و بروز اجتماعی و ملی یافته اند در این بعد به تفکیک ارزیابی شده اند.
این کتاب با ۲۸۰ صفحه، شمارگان هزار و ۱۰۰ نسخه و قیمت ۱۷۰ هزار ریال به چاپ رسیده است.