خبرگزاری مهر - گروه استانها: امروز ۲۱ تیرماه به نام روز عفاف و حجاب نام‌گذاری شده است و این عنوان به آن سبب به این روز داده شده که یادآور واقعه قیام مسجد گوهرشاد علیه کشف حجاب رضاخان است، کشف حجابی که رضاخان سعی داشت آن را با الگو گرفتن از آتاتورک در ایرانی که مذهب نقش اول را در زندگی مردم داشت پیاده کند.
اما ایستادگی مردم و به شهادت رسیدن برخی از آنان در واقعه مسجد گوهرشاد موجب شد تا روز ۲۱ تیرماه هر سال عنوان روز عفاف و حجاب را با خود یدک بکشد مسئله‌ای که همواره و به خصوص بعد از انقلاب بسیار مورد توجه بوده و گفتگو و اظهار نظرات فراوانی در مورد آن صورت گرفته است.
طی سال‌های اخیر نیز بزرگان و به خصوص مراجع عظام تقلید بارها بر لزوم رعایت حجاب در جامعه اسلامی سخنرانی کرده و نحوه برخورد با افرادی که این هنجار را نیز رعایت نمی‌کنند موضوع مقاله، یادداشت و نقدهای فراوان قرارگرفته است.
رابطه عفاف، حیا و حجاب
همه این‌ها نشان دهنده اهمیت مبحث عفاف و حجاب در جامعه ایرانی است عفافی که همیشه از آن در کنار حجاب سخن به میان می‌آید و گاهی این سؤال پیش می‌آید که رابطه عفاف، حیا و حجاب چگونه رابطه‌ای است؟ آیا نهادینه کردن حیا و عفت به معنای واقعی در ذهن مخاطبان بدحجاب می‌تواند موجب رهنمون کردن این افراد به سمت حجاب باشد؟
و آیا نام‌گذاری روز ۲۱ تیرماه با عنوان روز عفاف و حجاب به معنای رابطه مستقیم این دو ارزش با یکدیگر است؟ آیا اینکه عفاف و حیا و حجاب تنها مختص بانوان است؟ و از همه مهتر این موضوع است که آیا می‌توان فرد بی‌حجاب را بی‌عفت و بی‌حیا دانست؟
عفت یک صفت انسانی و تنها مختص به پوشش نیست
این موضوعی است که سیده فاطمه دریاباری استاد حوزه و دانشگاه درباره آن با خبرنگار مهر به گفتگو پرداخته است.
وی به تعریف از عفت پرداخت و گفت: عفت صفتی نفسانی است که در عمل نمود پیدا می‌کند و به معنای این است که انسان عملی را که مخالف با موازین شرعی و حدود الهی است انجام ندهد و در این زمینه می‌توان گفت که عفت یک صفت انسانی است که هم در زن و هم در مرد باید وجود داشته باشد.
دریاباری عفت را تنها مختص به پوشش ندانست و این موضوع را از جمله مواردی دانست که در زبان، چشم و گوش و مال و... نیز کاربرد دارد و باید مورد توجه باشد.
قطعاً کسی که حیا و عفت داشته باشد حجاب نیز خواهد داشت زیرا حجاب یکی از تجلی‌های حیا و عفت است
این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه به تعریف حیا پرداخت و با بیان اینکه حیا نیز یک صفت نفسانی است، عنوان کرد: فردی که دارای حیا باشد عملی را که مخالف عرف باشد انجام نمی‌دهد و در این مورد می‌توان گفت که حیا عام‌تر از عفت است زیرا موارد گسترده تری را شامل می‌شود مانند اینکه فردی پای خود را جلوی بزرگ‌تر دراز نمی‌کند گرچه این عمل حرام نیست اما افراد به رسم عرف و حیایی که دارند سعی می‌کند پای خود را جلوی بزرگ‌تر دراز نکنند.
وی با تأکید بر اینکه تصحیح حیا و عفت خود به خود موجب رعایت حجاب می‌شود، گفت: قطعاً کسی که حیا و عفت داشته باشد حجاب نیز خواهد داشت زیرا حجاب یکی از تجلی‌های حیا و عفت است.
دریاباری در عین حال تأکید کرد: از سویی دیگر ممکن است فردی حجاب داشته باشد اما حیا و عفت نداشته باشد که قطعاً می‌توان گفت حجاب این فرد برگرفته از اندیشه وی از عفاف و حیا نیست بلکه یا به شکل اجبار یا تقلید از خانواده یا نداشتن شرایط برای پوشش نامناسب، باعث شده این فرد حجاب داشته باشد.
حیا و عفت باید در بین مردم تبیین شود
وی با بیان اینکه تعداد آیه‌هایی که در قرآن کریم پیرامون عفاف و حیا از آیات پیرامون حجاب بیشتر است، تأکید کرد: ما به جای اینکه به دنبال این مسئله باشیم که دیگران را مجبور به استفاده از پوشش کنیم باید به این مسئله توجه کنیم که حیا و عفت را در بین مردم تبیین کرده و اندیشه آن‌ها را در مورد این دو مقوله تصحیح کنیم زیرا تصحیح این دو مقوله خود به خود حجاب را به دنبال خواهد داشت و قطعاً این اقدام باید از دوران کودکی و نوجوانی و آن هم در خانواده‌ها آغاز شود.
حجت الاسلام شمس الله مریجی، عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) نیز در این رابطه در گفتگو با خبرنگار مهر، عفت را امری ذهنی معرفی و گفت: عفت امری ذهنی و معنوی است که برای نمود پیدا کردن آن نیاز به عمل است و پوشش یکی از مواردی است که می‌تواند نشان دهنده از وجود عفت باشد.
وی با بیان اینکه پوشش تنها یکی از موارد نشان دهنده عفت است، گفت: داشتن پوشش به معنای داشتن عفاف و پوشش نداشتن نیز به معنای بی عفتی نیست بلکه عفاف موضوعی است که در سایر اعمال افراد نیز می‌تواند نمود پیدا کند که پوشش تنها بخشی از آن است.
این استاد علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم(ع) با تأکید بر اینکه اگر افراد معنای واقعی عفت را بدانند قطعاً پوشش خود را تصحیح خواهند کرد، بیان داشت: ۹۰ درصد افرادی که به عنوان بدحجاب یاد می‌شوند نیازی به برخورد ندارند بلکه باید از لحاظ اندیشه و ریشه‌ای معنای عفاف و حیا را برای آن‌ها در مورد پوشش تبیین کرد و به بیان دیگر با تبیین اخلاقی می‌توان کاری کرد که این افراد خود به سراغ حجاب بروند.
حیا در همه اعمال انسان باید نمود داشته باشد
معصومه نوری، استاد موسسه آموزش عالی حوزوی معصومیه نیز در گفتگو با خبرنگار مهر به تعریف معنای حیا که برگرفته از کتاب تسنیم آیت الله العظمی جوادی آملی است پرداخت و گفت: مضمون این تعریف در این کتاب به معنای این است که حیا در مقابل وقاحت و به معنای فهم یک مطلب است و اینکه آیا انجام یک عمل درست یا غلط است.
وی با بیان اینکه حیا در همه اعمال انسان باید نمود داشته باشد، گفت: حیا به این معنا است که هر عملی را که انسان بخواهد انجام دهد ابتدا آن را در فکر خود حلاجی کرده و با سنجش خوب و بد بودن آن را انتخاب و انجام دهد.
اگر خواستار رعایت حجاب در جامعه هستیم قطعاً حرکت‌های چکشی جواب نخواهد داد بلکه باید با ایجاد پشتوانه‌های فکری و عقلی این امر را در جامعه نهادینه کنیماین استاد حوزه و دانشگاه با تعریف اینکه حجاب نمادی از حیا است، گفت: این امر بدان معنا است که انسان در بررسی خود به این نتیجه می‌رسد که در رابطه با هر کاری یک ضوابط و محدودیت‌هایی وجود دارد و به عنوان مثال چه مرد و چه زن هنگامی‌که وارد اجتماع می‌شوند باید حد و حدودی را رعایت کنند و این حد و حدود می‌تواند شامل نوع برخورد، نگاه، گفتار و پوشش باشد.
وی در ادامه با بیان اینکه نوع پوشش بر اساس پاسداری از اجتماع تعریف شده است، عنوان کرد: در هر حال ما اگر خواستار رعایت حجاب در جامعه هستیم قطعاً حرکت‌های چکشی جواب نخواهد داد بلکه باید با ایجاد پشتوانه‌های فکری و عقلی این امر را در جامعه نهادینه کنیم و از ظرافت‌های فکری در این امر بهره ببریم.
در هر حال آیت الله العظمی نوری همدانی نیز در یکی از سخنرانی‌های خود درباره مسئله عفاف و حجاب این‌گونه اظهار نظر کرده است که «عفاف و حجاب به یک معنا نیست، بسیاری ممکن است عفاف داشته باشند، اما حجاب نداشته باشند و برعکس، از همین رو نمی‌توان گفت هر فردی که بدحجاب است بی‌عفاف هم است».
این اظهار نظر و گفته‌های سایر کارشناسان دینی نشان می‌دهد که حجاب و عفاف و حیا را نباید تنها مختص زنان بدانیم یا افراد بی‌حجاب را افرادی بی‌عفت، بلکه باید با نهادینه کردن و رشد فکری در زمینه این دو عنصر فرهنگی ارزشمند در دین اسلام شرایطی را فراهم کرد تا افراد در کنار سایر اموری که لازمه رعایت عفت در آن را برای خود در اولویت قرار می‌دهند در زمینه حجاب نیز بدان عمل کنند.
خبرنگار: سیده مرضیه میرقادری