سرویس بین الملل- عبدالحمید بیاتی: بیش از ۲۰ ماه است که مذاکرات هسته ای میان ایران و کشورهای ۱+۵ برای رسیدن به توافق جامع در جریان است البته در این میان برخی رسانه های غربی مدعی هستند که جرقه این گفتگوها از سال ۲۰۰۹ و با میانجیگری عمان زده شده و ملاقات های محرمانه ای که در مسقط انجام گرفته منجر به توافق ژنو در نوامبر ۲۰۱۳ و جدی شدن مذاکرات هسته ای شده است.
در این مدت مذاکره کنندگان به شدت در تلاش بوده اند تا با از بین بردن اختلافات و سوءبرداشت ها مسیر رسیدن به توافق را هموار سازند و نتیجه این گفتگوهای فشرده و دشوار تفاهم لوزانی بوده که قرار است اساس و پایه توافق جامع باشد.
اینکه کشوری پس از تکیه بر دانش و توان داخلی بتواند در زمینه ای به پیشرفت برسد و بعد صرفا برای نشان دادن حسن نیت و صلح آمیز بودن فعالیت های خود حاضر شود داوطلبانه این فعالیت ها را متوقف کند چه معنایی غیر از تصمیم گیری سخت می تواند داشته باشد؟ این مذاکرات اکنون به ایستگاه پایانی خود رسیده و طرفین باید آخرین تصمیم خود را در این رابطه بگیرند و در همین رابطه مقامات غربی حاضر در مذاکرات اعلام می کنند که لحظه اتخاذ تصمیم فرا رسیده است.
در این میان غربی ها برای آنکه دست بالاتر را در اختیار داشته باشند مدعی هستند که ایران باید تصمیم سخت خود را بگیرد، اما آیا بهراستی حقیقت ماجرا چنین است که جمهوری اسلامی اکنون در مقام تصمیم گیری قرار گرفته است؟
در پاسخ به این پرسش باید گفت که ایران از همان زمان که تصمیم گرفت مذاکرات خود با ۱+۵ را برای رسیدن به توافق جامع آغاز کند و یکی از پیچیده ترین پرونده های دهه های اخیر جهان را با منطق و از طریق دیپلماسی به نتیجه برساند تصمیم نهایی خود را اتخاذ کرده بود.
اینکه کشوری پس از تکیه بر دانش و توان داخلی بتواند در زمینه ای به پیشرفت برسد و بعد صرفا برای نشان دادن حسن نیت و صلح آمیز بودن فعالیت های خود حاضر شود داوطلبانه این فعالیت ها را متوقف کند چه معنایی غیر از تصمیم گیری سخت می تواند داشته باشد؟
ایران برای رسیدن به این سطح از پیشرفت در دانش هسته ای هزینه های جانی و مالی فراونی داده و از همین رو است که اکنون موضوع هسته ای تبدیل به یکی از دغدغه های اصلی همه ایرانی ها شده اما با این وجود این ملت آمادگی آن را دارد که بهصورت یکپارچه تصمیمی اتخاذ کند که در عین حفظ عزت، تعامل ایران با جهان را نیز به اثبات برساند. آری تصمیمی که مقامات غربی از آن سخن می گویند؛ سال ها پیش اتخاذ شده است.
وضعیت طرف مقابل
ایران برای به نتیجه رساندن موضوع هسته ای خود با شش کشور آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان وارد مذاکره شده و البته باید اتحادیه اروپا را نیز به این جمع اضافه کرد.
هر یک از این کشورها با منافع خاص خود وارد این مذاکرات شده اند البته باید یادآور شد که این شش کشور بازیگران پیدای مذاکرات هسته ای ایران هستند و گفتگوهای هسته ای بازیگران پنهانی نیز دارد که کشورهای عرب حوزه خلیج فارس و رژیم صهیونیستی بازیگران پنهان آن به شمار می روند.
امروز روز تصمیم گیری است اما این تصمیم بایددر حالی اتخاذ شود که از یک سو گرفتار تشتت آرا در داخل بوده و از سوی دیگر باید از میان منافع خود و بازیگران پنهان یکی را انتخاب کند. تلاش های غرب در سال های گذشته برای تحت فشار قرار دادن ایران فواید زیادی برای کشورهای عرب حوزه خلیج فارس به دنبال داشته و البته غرب نیز در این میان بی بهره نمانده و با اتخاذ سیاست هایی همچون ایران هراسی و سوءاستفاده از ساده لوحی کشورهای منطقه سود سرشاری به حساب خود واریز کرده است.
اما این سیاست مشکلاتی نیز برای آنها به وجود آورده است، که بارزترین مورد آن سرایت ناامنی های خاورمیانه به غرب است.
به این نکته اشاره شد که هر یک از شش کشور حاضر در مذاکرات خود با منافعی شخصی و جداگانه بر سر میز گفتگوها با ایران حاضر می شوند و عدم هماهنگی این منافع یکی از دلایلی بوده که مذاکرات تا کنون به درازا کشیده و البته در این میان باید منافع بازیگران پنهان را نیز در نظر داشت.
شکی در این نیست که جهان عرب بازاری بسیار پرسود برای کشورهای غربی به شمار می رود و هراس از دست دادن این بازار و واگذار کردن آن به کشورهای رقیب موجب شده تا در این مدت شاهد اتخاذ رویکردهای متناقض از سوی ۱+۵ باشیم.
به هر حال آنچه که وضعیت مذاکرات نشان می دهد این است که امروز روز تصمیم گیری است اما این تصمیم باید در حالی اتخاذ شود که از یک سو گرفتار تشتت آرا در داخل بوده و از سوی دیگر باید از میان منافع خود و بازیگران پنهان یکی را انتخاب کند.
در مورد فواید توافق هسته ای سخنان و مقالات زیادی از سوی اندیشمندان و کارشناسان ایرانی و غربی زده و نگاشته شده است اما فراموش نکنیم که گاه تصمیم گیران منافع زودگذر را بر منافع بلندمدت ترجیح داده و رویکردی را اتخاذ می کنند که آسیب های بلند مدت آن تا چندین نسل برای کشورشان ادامه پیدا می کند.