به گزارش خبرنگار مهر، تالاب عشق آباد در ۲۵ کیلومتری مرکز شهرستان ری در روستای عشق آباد قراردارد. با این شرایط بازهم این تالاب از نظر بسیاری از دانشجویان محیط زیست و گردشگران طبیعت پنهان مانده است. حاشیه جاده خبر از زراعت گندم می دهد، زردی گندم ها به درخشش خورشید وسط آسمان تیرماه گرم، طعنه می زند؛ سفر نیم روزی مان را از صبح آغاز کردیم اما باز هم گرما شلاقش را بر روی دشت فرو می آورد. خیلی از کشاورزان محصول شان را جمع کرده اند و زیر سایه تک درخت دشت استراحت می کنند. به روستای چال ترخان در محور جاده ورامین رسیده ایم از همانجا تغییر مسیر می دهیم به سمت عشق آباد؛ از کنار روستاهایی می گذریم که حالا خالی از سکنه شده و زمین های پهناور خود را به دست صنایع آلاینده سپرده اند ۱۲ کیلومتر در جاده پیش می رویم که به روستای عشق آباد می رسیم. وقتی شهرک صنعتی را نیز پشت سر می گذاریم در انتهای روستا جاده ای است که فقط یک تابلو دارد و روی آن نوشته است«تالاب عشق آباد».
در طول مسیر می توان دید باربندهای بزرگی را که به پرورش شتر اشتغال دارند و گوشت شتر را تامین می کنند حتی فروش شیر شتر در این منطقه رونق زیادی دارد، فضولات شترها دراطراف جاده تپه هایی را ایجاد کرده و تا وقتی محلی ها راجع به آن توضیح ندهند قادر به تشخیص آنها نیستی. مسیر خاکی است در کنار جاده از کنار نهال های سوخته کمربند سبز تهران می گذریم نهال های سوخته ای که خبر ازخشکی و کم آبی زمین های این حوالی می دهد؛ با وجود اینکه جاده خاکی است اما سطح جاده به تازگی صاف شده است. چند هفته گذشته رئیس سازمان محیط زیست چراغ خاموش ازاین تالاب بازدید کرد به همین دلیل جاده به سرعت صاف شده بود.
ورود ممنوع
اولین تابلویی که با رسیدن به تالاب به چشممان می آید تابلوی است با عنوان ورود افراد متفرقه ممنوع! چند دقیقه ای را منتظر می مانیم و با وساطت دهیار روستای عشق آباد قدم بر محوطه تالاب می گذاریم.
دهیار روستای عشق آباد با اشاره به اتاقک های نیمه کاره درنزدیکی محوطه تالاب عشق آباد می گوید:پیش ازاین طرحی برای استقبال اهالی برای بازدید از این تالاب در دست مطالعه بود و چندین اتاق مرکز گردشگری ساخته شد اما با رها سازی این طرح ساختمان ها نیز فرسوده شده و در حال ریزش هستند.
قاسم پازوکی در ادامه می گوید:در حال حاضر این تالاب به صورت خصوصی اداره می شود و یکی از کارکردهای اقتصادی آن پرورش ماهی است و برای سر مایه گذاری در گردشگری چندین اداره مثل اداره اوقاف، منابع طبیعی و میراث فرهنگی و گردشگری صاحب نظر هستند در حالی است که سرمایه گذار پرورش ماهی تالاب را از اداره اوقاف اجاره کرده است.
معاون اداره اوقاف شهرستان ری نیز با تایید بر اوقافی بودن زمین های عشق آباد می گوید:۶هزار هکتار زمین های عشق آباد موقوفه جلیل وند رضایی معروف به سهام الدوله است و پیش از این، دانشگاه علوم پزشکی؛ مستاجر این موقوفه بود.
محمد خالصی در ادامه می گوید:مستاجر تالاب عشق آباد تمامی قوانین در خصوص نگه داری تالاب و پرورش ماهی رارعایت می کند و با وجود نماینده زنده از موقوفه جلیل وند رضایی، بازدیدها از تالاب انجام می شود و در خصوص مربوط به تالاب ،نماینده آن که از اقوام سهام الدوله است، پاسخگو هستند.
پرندگان بر فراز تالاب و روباه ها
باورش سخت است که در دل این دشت خشک که حتی نتوانسته نهال های کمربند سبز را برای مدتی سبز نگه دارد این چنین تالاب طبیعی بر اثر شیب زمین و آبهای سطحی و زه کش های کشاورزی ایجاد شود چند قدم آن طرف تر نهال ها می سوزند و در تالاب عشق آباد سالانه چندین تناژ ماهی پرورش می یابد. پرند گان برفراز تالاب پرواز می کنند و هر چند دقیقه یک بار شیرجه ای بر آب می زنند و موفق از شکار ماهی، در گوشه ای می نشینند و شکارشان را می خورند. هر چند که در این فصل تعداد پرندگان محدود است و این پرندگان جزو مهاجران مناطق سردسیر نبوده و از پرندگان ثابت مجموعه بوده اند.
یک کارشناس منابع طبیعی در خصوص مهاجرت پرندگان می گوید: فصل معتدل در کشور ما فصل ورود پرندگان مهاجر از منطقه سردسیری سیبری است و بیشتر پرندگان از شمال کشور و شوروی سابق وارد مرزهای ایران می شوند و در راه جنوب به این تالاب می رسند و با وجود ماهی ها تالاب چند وقتی را کنار نیزارهای اطراف اتراق می کنند.
رسول پوراکبری که کارشناس ارشد اقتصاد و توسعه روستایی است با اشاره به تعداد دریاچه های تالاب می گوید : تالاب عشق آباد با فاصله ای حدود ۳۰ کیلومتر در شرق تهران و در مجاورت روستای عشق آباد شهرستان ری واقع شده است. این مجموعه شامل دریاچه ای با وسعت ۵۷ هکتار و ۷ حوضچه پرورش ماهی است که یکی از آنها از بقیه بزرگتر و ۶ دریاچه دیگر را نیز تغذیه می کند مـیزان آب دریاچه و حوضچه هـا با توجه به فصل و کاربــری های مختلف در طــول سال متفــاوت است همچنین پوشش گیاهی دریاچه و حوضچه ها نیزار است، به طوری که گاهی اوقات پرندگان را با مشکل مواجه می کند. در هر صورت شرایط خاص مجموعه، محل مناسبی را برای تجمع پرندگان به طور دائم یا موقت بوجود آورده است. تالاب عشق‌آباد که در ارتفاع ۹۶۰ متری از سطح دریا واقع شده است، به شکل مربع بوده و طول آن حدود۷۰۰مترمی رسد.
وی با اشاره به انواع پرندگان مهاجر در اطراف تالاب می گوید: تعداد کل گونه‌های مشاهده شده، ۱۵۱ گونه پرنده است که در این میان ۱۵ گونه شکاری، ۱۲ گونه مرغابی و ۲۵ گونه سلیم و آبچلیک دیده شده است. البته این تعداد با توجه به تحقیقات میدانی دانشجویان دانشگاه محیط زیست برداشت شده است. در این منطقه شرایط بسیارمناسبی برای پرنده شناسی و تحقیقات علمی دانشجویان مهیا شده است.
پوکه تفنگ و شکار غیر قانونی
وجود میخ های ساحلی و طناب کشی هایی که درسطح دریاچه ایجادشده است توجه هر بیننده ای را جلب می کند البته سطح کمی از دریاچه اکنون طناب کشی شده است علت را که جویا می شویم کارگران نگهداری تالاب و پرورش ماهی می گویند که برای جلوگیری ازشکار ماهی ها توسط پرند گان، دریاچه طناب کشی می شود.
دهیار روستای عشق آباد فقر اقتصادی ساکنان عشق آباد را یادآوری می کند و با اشاره به شکار غیر قانونی می گوید:با توجه به این فقر و نیاز اهالی هیچ یک از اهالی به شکار پرندگان نمی روند اما شکارچیان خارج از محدوده وارد می شوند و اقدام به شکار می کنند. البته نیروهای محیط زیست در فصل مهاجرت در اطراف تالاب مستقر شده و سعی می کنند از شکار پرندگان مهاجر جلوگیری کنند.
قاسم پازوکی می گوید:با اینکه تالاب در کنار روستای عشق آباد است اما اهالی این روستا هیچ امکاناتی را از همسایگی دریاچه دریافت نمی کنند. چه بسا با بالقوه شدن پتانسیل های گردشگری تالاب، سطح زندگی اهالی عشق آباد نیزتغییر کند و فرصتهای شغلی برای جوان ها ایجاد شود.
مسئول شورای روستای عشق آباد نیزبه مشکلات اهالی عشق آباد اشاره می کند و می گوید: در بسیاری از شهرها و روستاها با شناسایی پتانسیل های گردشگری و اماکن تفریحی سطح زندگی روستاییان پیشرفت قابل توجهی کرده است این روستا در بن بست قرار گرفته و تنها را عبوری آن محور جاده ورامین است.
احمد نفر مهجور شدن تالاب عشق آباد و روستا را به ضرر اهالی می داند و می گوید: این در حالی است که در ضلع شمالی تالاب عشق آباد خط ریل آهن تهران مشهد قرار دارد و می تواند یکی از راههای گردشگری و مسیر برای رسیدن به تالاب باشد همچنین وجود کانال سرخه حصار در کنار تالاب، راه عبوری به قرچک را بسته است و تنها با ساخت بک پل ۳متری روی کانال سرخه حصار می توان فاصله ۱۵ کیلومتری قرچک تا عشق آباد را به ۲ کیلومتر تقلیل داد.
با وجود تلاشهایی هر چند ضعیف که در جذب گردشگر به وجود آمده است، این تالاب مسیر صعب العبوری دارد. در محدوده تالاب نیز حتی یک سایه بان آفتاب گیر وجود ندارد. تا لحظه ای گردشگر به آن پناه ببرد. درحالی که این تالاب یک منطقه گردشگری محسوب می شود.
گزارش: سودابه رنجبر