خبرگزاری مهر - گروه استانها: در حالی که مسئولان لزوم نصب کنتور های هوشمند آب را به کمک بخش خصوصی مطرح کرده اند نگاهی به آمار نشان می دهد، از مجموع ۷۸۰چاه پروانه دار شهرستان شاهرود و ۵۵۰چاه دارای مجوز در شهرستان میامی، به صورت میانگین تنها۶۰ درصد از نصب کنتورهای هوشمند استقبال کرده اند.
در این بین کنتورهای هوشمند به پدیده ای برای تقابل بین دولت و بهره برداران بخش کشاورزی تبدیل شده و برخی نصب این کنتورها را مانعی برای برداشت خود و به نوعی دخالت های بخش دولتی در امر آبیاری می دانند و برخی دیگر آن را در اشاعه فرهنگ صرفه جویی بسیار مفید می پندارند.
اما نکته قابل توجه این است که برخی بهره برداران بخش کشاورزی به اذعان مسئولان این بخش، هنوز هیچ اطلاعاتی درباره این کنتور ها ندارند و این عدم آگاهی مخصوصا در بخش بسطام باعث شده تا این بخش کمترین آمار استقبال از کنتورهای هوشمند را به خود اختصاص دهد.
با نگاهی به آمار می توان دریافت هرچه از مرکز شهرستان دور شده و به بخش های دوردست کویری نزدیک می شویم، استقبال از کنتورهای هوشمند بیشتر می شود برای مثال از بین ۹۰ چاه موجود در میامی تنها ۶ چاه بدون کنتور باقی مانده اند یا در منطقه بیارجمند تنها هشت چاه اما در بسطام، رودیان و دیزج شرایط متفاوت است.
شاید بتوان ریشه اصلی این فرایند را در فرهنگ اهالی مناطق و بهره برداران جستجو کرد. همچنین ۹۷درصد از چاه های شهرستان سقف مجاز بهره برداری را رعایت می کنند و تنها سه درصد کسانی که که از نصب کنتور هوشمند بر چاه های خود امتناع می ورزند، متخلف هستند.
کنتورهای هوشمند ترکیبی از یک کنتور دیجیتال برق مانند کنتوری که در همه منازل ما وجود دارد با یک کنتور حجمی آب که پارامترهایی از جمله برق مخصوصی با توان اکتیو و راکتیو با توجه به نوع الکتروپمپ را می سنجند و دبی های لحظه ای چاه ها و میزان مصرف را ثبت می کنند.
این کنتور نخستین بار در پارک علم و فناوری تهران طراحی و در سال ۲۰۱۴و پس از نصب در یکی از مزارع خراسان شمالی، جایزه ابتکاری اتحادیه آب "آی، دبلیو ای"را کسب کرده است.
این کنتور برای نخستین بار در استان های خراسان شمالی، کردستان، لرستان، سمنان، خراسان رضوی نصب شده اند، برای بررسی بیشتر این پدیده با محمد بخشی مدیر امور آب های زیر زمینی شهرستان شاهرود به گفتگو نشستیم.
*استقبال از کنتورهای هوشمند در استان چه میزان است؟
در این باره باید گفت بیش از ۵۰ درصد کنتورهای هوشمند مورد نیاز چاه های برقی شهرستان توسط مالکان خریداری شده، همچنین نگاهی به آمار نشان می دهد که تنها ۶۰ درصد مالکان چاه ها از این طرح استقبال کرده اند. البته استقبال مردم و بهره برداران بخش کشاورزی مطلوب بود چرا که از سه سال پیش در جلسات مختلف و کمیته های گوناگون درباره طرح های نوین آبیاری و مخصوصا کنتورهای هوشمند بحث و تبادل نظر شده و حتی بسیاری از بهره برداران کشاورزی از همان اول از این طرح استقبال کرده اند پس عدم اطلاع رسانی به نظر صحیح نمی آید.
*هزینه نصب کنتورها چقدر است؟ این مبلغ می تواند مانعی برای نصب کنتور باشد؟
خیر کنتورهای هوشمند تنها ۶ میلیون تومان هزینه دارند ولی برای چاه آبی که سالانه میلیون ها تومان هزینه و درآمد را در گردش مالی خود شاهد است تقبل چنین هزینه ای چندان چشم گیر نیست. در شهرستان شاهرود چاه های آبی وجود دارند که امروز ۷۰۰ میلیون تومان قیمت دارند و هزینه آب ملکی یکساعت از آنها ۴ میلیون تومان است پس این ادعا چندان صحیح نیست.
از سوی دیگر بسیاری از این چاه ها مشترکان و سهامداران فراوانی دارند که این هزینه بین آن ها سرشکن می شود و به هر فرد میزان ناچیزی می رسد با این وجود بازهم طی توافق با شرکت خصوصی که کنتورهای هوشمند را توزیع می کند، قرار شده کنتورهای هوشمند به صورت اقساطی در دو یا سه ماه و در برخی موارد خاص تا پایان سال به مالکان چاه ها فروخته شود.
* برخورد با افراد خاطی چگونه خواهد بود؟
کشاورزان و بهره برداران بخش کشاورزی باید بدانند با نصب این کنتورهای هوشمند، بسیاری از مشکلات بخش کشاورزی و آب کشاورزی شهرستان های شاهرود و میامی رفع خواهد شد و نشان دهنده اهمیت نصب این کنتورها است چرا که امروز مسئولان ما به این نتیجه رسیده اند که باید از مدیریت منابع، به سوی مدیریت مصرف گام نهاد.
درباره برخورد باید گفت ما برای مالکان چاه ها اخطاریه فرستاده ایم، ناگفته نماند که بسیاری از مالکان چاه ها به صورت داوطلبانه نسبت به خریداری و نصب این کنتورها اقدام کرده اند اما متاسفانه برخی نیز وجود دارند که با وجود اضافه برداشت از چاه ها به این مهم تن نمی دهند.
خوشبختانه ۹۷درصد از چاه های شهرستان، اضافه برداشت ندارند و مشکل عمده دولت با آن سه درصدی است که متاسفانه سقف برداشت را رعایت نمی کنند و قطعا با آنها برخورد خواهد شد این موضوع در مراجع قضایی مطرح و در همین رابطه اخطاریه به همه چاه ها فرستاده شده و با وجود اینکه برخورد های قهریه مانند قطعی آب چاه و جلوگیری از بهره برداری در دستور کار قرار ندارد، اما در برخورد با برخی افرادی که در مقابل این طرح ایستادگی می کنند، اضافه برداشت دارند و حتی مردم را به عدم استقبال از این طرح تشویق می کنند، مماشاتی به کار نمی رود این امر اراده فرماندار ویژه شهرستان شاهرود را نیز به همراه دارد.
امروز مالکان چاه ها می دانند که موظف به تهیه و نصب کنتور های هوشمند هستند. البته تا سال های گذشته در این باره سخت گیری های خاصی صورت نمی گرفت اما از آغاز سال جاری و بروز ماه گرما و مشکلات کم آبی، برخورد با متخلفان و آن دسته از بهره بردارانی که از قانون تمکین نمی کنند در دستور کار قرار دارد.
برای نمونه باید گفت در شهرستان میامی خوشبختانه وضعیت بهتر است و تنها شش چاه با این مشکل روبرو هستند که با آنها نیز برخورد صورت خواهد گرفت. این چند چاه نیز به زودی مشکل خود را رفع می کنند. در بیارجمند نیز وضعیت مناسب است و تنها چند چاه وجود دارد که آن هم با همکاری دستگاه قضا در این شهر، حل و فصل خواهد شد اما در سایر شهرهای شهرستان هنوز با مشکلاتی روبرو هستیم.
*برخی معتقدند اگر دولت این کنتورها را رایگان نصب می کرد استقبال کشاورزان بهتر بود. نظر شما در این خصوص چیست؟
باید گفت متاسفانه تصور غلطی که بین برخی بهره برداران کشاورزی شهرستان های شاهرود و میامی وجود دارد این است که دولت خود نسبت به نصب این کنتور ها اقدام می کند در صورتی که ما بارها گفته اسم دولت هیچ مسئولیتی در قبال خرید این کنتورها ندارد. البته این نکته را نیز باید بگویم که عدم حمایت دستگاه های دولتی در این طرح از ما و ذیربطان مشکل بزرگ تری است.
متاسفانه هیچ دستگاه دولتی تا کنون در تامین اعتبارات چاه ها و کنتورها یاری نرسانده و ما نیز به تنهایی نمی توانستیم اقدام به توزیع، خرید، نصب و راه اندازی کنتورها کنیم، شاید با اعتبارات بهتر می توانستیم تسهیلاتی برای نصب کنتورها در اختیار قرار دهیم.
با این توضیحات باید اعلام کرد بهانه کشاورزان و بهره برداران درباره عدم نصب کنتورها توسط دولت بی اساس است ولی باید از افرادی که به صورت داوطلبانه نسبت به نصب این کنتورها اقدام کردند تشکر کرد چرا که این افراد اهمیت نصب این کنتورها را درک کرده اند.
* ضعف اطلاع رسانی درباره نحوه عملکرد و نصب این کنتورها را قبول دارید؟
مسئولان اداره آب و منابع زیرزمینی شهرستان، طی جلسات متعدد با دهیاران، شوراهای اسلامی، روحانیان اعزامی و ... اطلاع رسانی به مردم و کشاورزان بارها تاکید شده است امروز به واسطه کاهش سطح آب های زیر زمینی لزوم نصب این کنتور ها بیش از پیش احساس می شود و این ضرورت می بایست به اطلاع مردم و بهره برداران بخش کشاورزی برسد لیکن در این بین همه دستگاه های فرهنگی، خدماتی، اداری و ... باید دست به دست هم بدهند این قبیل اطلاع رسانی ها و اقدامات مثبت روحانیت باعث شد تا در بیارجمند، میامی و روستاهای کالپوش و ... با وجود دوری مسیر، استقبال به شدت چشم گیر بوده است لذا فکر نمی کنم اطلاع رسانی ضعیف بوده است.
*بیشترین مشکلات شما در بحث کنتورهای هوشمند در کدام مناطق است؟
متاسفانه در مناطقی مثل چاه باقر، رودیان، دیزج، بسطام و ... مشکلاتی وجود دارد برای مثال استقبال از این کنتورها در رودیان و دیزج زیر۶۰ درصد بوده در حالی که در شهر مجن تنها چند چاه بدون کنتور باقی مانده اند. متاسفانه دست به دست شدن های فراوان این چاه ها و خرید و فروش های متعدد باعث شده امروز تمرکز مان بر روی این مناطق باشد.
البته باید گفت خوشبختانه این مشکلات در شهرها و مناطق دور دست و مخصوصا مناطق کویری چون بیارجمند، کالپوش، کردآباد میامی و .. کمتر است. ظاهرا هرچه از مرکز شهرستان دور می شویم استقبال مردم، همراهی و تعامل آنها با دولتمردان و درک افراد از مشکلات ناشی از کم آبی بیشتر می شود.
به یاد داشته باشیم ۹۷درصد چاه ها سقف برداشت را رعایت می کنند و حال آنکه عمده تخلفات در زمینه عدم استقبال از کنتورهای هوشمند از آن سه درصد باقی مانده است که می توان با تعامل بخش های قضایی، با این افراد برخورد کرد.
*مطالبه کشاورزان امروز از شما در رابطه با کنتورهای هوشمند چیست؟
شاید بتوان مطالبه آنها را در همان موضوع نصب کنتورها دانست که باردیگر صریحا اعلام می کنم دولت در قبال نصب کنتورها هیچ وظیفه ای ندارد و این ادعای بهره برداران صحیح نیست از سوی دیگر شاید موضوع عدم آگاهی درباره این طرح را مطرح کنند که آن نیز موضوعیتی ندارد هرچند باید نصب کنتورهای هوشمند به هر حال مدیریت شود.
باید از دسته ای افراد که به صورت داوطلبانه نسبت به نصب این کنتورها اقدام کرند تشکر کرد چرا که اطلاع رسانی در قبال نصب کنتورهای هوشمند از سه سال پیش و در خلال جلسات متعدد بخش های مختلف کشاورزی مانند خانه کشاورز و ... انجام شده است و ادعای برخی مبنی بر اینکه اطلاع رسانی ضعیف بوده و بهره برداران آگاهی نداشتند، غلط است.
*پیش بینی شما از استقبال بهره برداران آب های زیر زمینی از کنتور های هوشمند بیش از میزان کنونی بود؟
شاید بتوان گفت بله، البته باید گفت بهتر بود دولت با استفاده از ظرفیت های موجود و تعامل بخش های خصوصی، بهره برداران بخش کشاورزی و نهادهای دولتی نصب کنتورهای هوشمند را انجام اما در حال حاضر باید این بحث را مدیریت کرد چرا که میانگین استقبال بین ۵۰ تا ۶۰ درصد در خور توجه نبوده است.
*درباره اهمیت کنتورهای هوشمند برایمان بگویید؟
درنهایت باید گفت نصب کنتورهای هوشمند برای چاه های برقی با وجود اولویت اصلی دولت در بخش مدیریت مصرف به جای مدیریت منابع، امری مهم است که باید در هر صورت انجام شود، هرچند باید تاکید کنم که در این بین نقش رسانه های گروهی برای اطلاع رسانی اهمیت پیدا می کند.
این نقد به مسئولان اجرایی طرح کنتورهای هوشمند وارد است که تعامل با اصحاب رسانه را در دستور کار قرار نداده اند در صورتی که استقبال از این طرح همراه با پیش بینی ها پیش نمی رود و باید به فکر اطلاع رسانی افتاد.
نصب کنتورهای هوشمند نه تنها به نفع کشاورزان بلکه به نفع همگان است، در شهرستانی که ۸۰ درصد آب موجود در آن به مصارف کشاورزی می رسد، مدیریت مصرف در بخش های کشت و باغات از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
گفتگو: محمدحسین عابدی