خبرگزاری مهر - گروه استانها: کاهش بارندگی و گسترش خشکسالی در سالهای اخیر باعث کاهش شدید منابع آبی در استان ۶۰۰ هزار نفری ایلام شده و علاوه بر این خشک شدن آب های سطحی، کاهش سفره های زیرزمینی، بایر شدن زمینهای کشاورزی، کاهش رطوبت و افزایش بیایان در استان را به دنبال داشته است.
در حال حاضر در دو شهرستان جنوبی استان ایلام یعنی دهلران و مهران که مرزی هم هستند، به طور میانگین سالانه ۸۵ سانتیمتر سطح منابع آبی کاهش پیدا می کند، این یعنی آب در استان ایلام دارد از دسترس خارج می شود.
به عقیده کارشناسان اگر روند کاهش منابع آبی به همین منوال ادامه داشته باشند، طی سال های آینده تبعات بسیار زیادی برای استان ایلام به همراه خواهد داشت و باعث کاهش تولید به خصوص در بخش کشاورزی که پایه توسعه استان است، می شود.
به نظر می رسد با روند طی شده در سالهای آینده کشاورزی استان نابود می شود که باید از همین الان به فکر راه حل و راهکار برای این مشکل اساسی در استان بود.
عمق مشکلات آنجا خود را نشان می دهد که در میان بخشهای مختلف مصرف کننده آب در استان ایلام، بخش کشاورزی و کاشت برخی محصولات آبدوست، صدای انتقادات را بلند کرده است که باید دید مسئولان چه راهکارهایی برای حل این مشکل دارند.
برای بررسی وضعیت منابع آبی استان ایلام و نحوه مصرف آن در بخشهای مختلف استان از جمله کشاورزی سراغ کارشناسان و مسئولان استان رفته ایم تا ببنیم آخرین وضعیت منابع آبی استان در چه حال است.
زمان ریسک برای منابع آبی استان ایلام نیست
جبار عزیزبیگی مدیر آب و خاک وامور فنی ومهندسی سازمان جهاد کشاورزی ایلام اولین نفری است که در این ارتباط به خبرنگار مهر می گوید: زمان ریسک برای منابع آبی در استان ایلام نیست و وضعیت بحرانی است.
وی می افزاید: اگر همین روال مدیریت منابع آبی وجود داشته باشند با جرات اعلام می کنم در ۱۰ تا ۱۵ سال آینده آبی برای کشاورزی وجود نخواهد داشت.اگر همین روال مدیریت منابع آبی وجود داشته باشند با جرات اعلام می کنم تا ۱۰ تا ۱۵ سال آینده آبی برای کشاورزی است
این کارشناس ادامه می دهد: در حال حاضر شاهد حفر چاه های غیرمجاز آب در دشتهای ممنوعه استان یعنی دشت مهران، دهلران و دشت عباس هستیم و علاوه بر این تعدادی از چاه های موجود نیز از حد مجاز خود بیشتر برداشت آب دارند.
عزیزبیگی اظهار داشت: در حال حاضر یک هزار و ۳۸۰ حلقه چاه آب در در استان ایلام فعال است که ۷۲ مورد نیز به صورت غیرمجاز فعالیت دارند.
عزیزبیگی با بیان اینکه منابع آب زیرزمینی استان به شدت در حال کاهش است، گفت: در حال حاضر باید در بحث مدیریت منابع آبی و همچنین اصلاح کشت محصولات کشاورزی در استان تجدید نظر شود.
وی با ذکر مثال کشت هنداونه به عنوان یک محصول پر نیاز در بحث آب اظهار داشت: در حال حاضر برای هر کیلو هندوانه چیزی در حدود ۴۵۰ مترمکعب آب مصرف می شود که کشت این نوع محصول در استان افزایش یافته است.
وی ادامه داد: برای هر هکتار خیار که هم اکنون در نقاط مختلف استان کشت می شود، ۱۵ تا ۲۰ هزار مترمکعب آب مصرف می شود که باید در روند کشت محصولات کشاورزی که نیاز بیشتری به آب دارند، تجدید نظر شود.
وی عنوان کرد: در حال حاضر از منابع آبی استان از جمله در حوزه کرخه واقع در شهرستان دهلران طی پنج سال گذشته ۷۰ تا ۱۴۰ میلیون مترمکعب استفاده شده که این میزان برای ۱۵ هزار هکتار اراضی است.
کاهش شدید منابع آب زیرزمینی در استان ایلام
برای بررسی وضعیت سفره های زیرزمینی استان به سراغ مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان ایلام رفتیم که وی در این ارتباط به خبرنگار مهر می گوید: به دلیل شرایط خشکسالی و کمبود بارشها طی سالهای اخیر وضعیت منابع آبی استان بحرانی شده است.
ذوالفقار مهدی زاده می افزاید: کل پتانسیل آبهای زیرزمینی استان ایلام بیش از ۳۰۰ میلیون متر مکعب است که ۹۰ درصد از این میزان استفاده می شود در حالی که الگوی کشوری استفاده از ۶۰ درصد آبهای زیرزمینی است.
وی می گوید: سطح آبهای زیرزمینی استان ایلام در مهران طی ۱۰ سال اخیر ۱۰متر کاهش یافته استطی سالهای اخیر سطح آبهای زیرزمینی استان ایلام در مهران طی ۱۰ سال اخیر ۱۰متر کاهش یافته است و در مجموع سالانه بیش از ۷۰ تا ۸۰ سانتمتر در دشتهای استان شاهد کاهش منابع آب زیرزمینی هستیم.
بیشترین مصرف آب زیرزمینی استان در حوزه کشاورزی است
وی ادامه می دهد: در حال حاضر سالانه ۱۵ میلیون مترمکعب آب از خروجی و ورودی آبهای زیرزمینی استان ایلام با کسری مواجه می شود و این یعنی تا ۲۰ سال آینده سفره های منابع آب زیرزمینی استان از بین می رود.
مهدی زاده عنوان کرد: اگر روال به همین شکل ادامه پیدا کند، کیفیت آبهای زیرزمینی به شدت کاهش پیدا می کند و دیگر استفاده از این آبها برای استان صرفه اقتصادی پیدا نمی کند.
این مسئول اظهار داشت: در حاضر بیشترین استفاده از آبهای زیرزمینی استان برای مصرف کشاورزی است که باید در این زمینه مدیریت لازم صورت گیرد چراکه وضعیت سفرهای زیرزمینی استان نامناسب است.
وی به راهکاری مدیریت آب در منابع زیرزمینی استان اشاره کرد گفت: برای مدیریت مصرف آب در این بخش نصب کنتورهای هوشمند در چاه های کشاورزی، تغذیه مصنوعی سفره ها، فرهنگ سازی و آموزش با اجرای طرح داناب و...در استان ایلام اجرایی شده است.
مصرف ۹۰ درصدی آب در حوزه کشاورزی استان درست نیست
عبدالرضا بازدار مدیر جهاد کشاورزی استان ایلام نیز در این ارتباط به خبرنگار مهر گفت: اینکه گفته می شود ۹۰ درصد از آبهای استحصالی استان در بخش کشاورزی مصرف می شود درست نیست چراکه هم اکنون از یک میلیارد مترمکعب آبهای زیرزمینی و سطحی استان ایلام، ۶۴۰ میلیون متر مکعب آب برای کشاورزی مصرف می شود یعنی معادل ۶۰ درصد کل آبهای استان است.
وی عنوان کرد: در حال حاضر استان ایلام دارای ۸۰ هزار هکتار زمین آبی است و برای هر هکتار به طور متوسط هشت مترمکعب آب مصرف می شود.
نباید بگوییم کشاورزی باید تعطیل شود
وی بیان داشت: فضایی در استان ایلام ایجاد شده که خشکسالی و کمبود آب داریم و مصرف بالا است، که البته این مطلب درست بوده ولی ما آب را برای آبادانی می خواهیم که نیازمند مصرف درست است.
این مسئول عنوان کرد: متوسط بارندگی های استان ایلام طی سالهای اخیر ۴۵۰ میلیمتر بوده که میزان به شدت کاهش یافته و این کاهش منابع آبی نیازمند مصرف هوشمندانه است نه اینکه بگوییم کشاورزی باید تعطیل شود.
بازدار عنوان کرد: ۶۷ هزار خانوار استان ایلام در بخش کشاورزی مشغول به فعالیت هستند که اگر کوچکترین آسیبی به کشاورزی استان وارد شود، باید شاهد تعطیلی روستاها و شهرهای استان باشیم.اگر کوچکترین آسیبی به کشاورزی استان وارد شود، باید شاهد تعطیلی روستاها و شهرهای استان باشیم
وی افزود: مدل اقتصادی استان ایلام کشاورزی محور است، بنابراین باید دنبال راهکاری مدیریت مصرف بود که البته در این جهاد کشاورزی استان نیز طرحهایی به خصوص برای تغییر الگوی کشت در دست اجرا دارد.
کشت برنج و صیفی جات باید در استان تغییر کند
وی در ادامه با ذکر دو مثال عنوان کرد: کشت برنج و صیفی جات در این مقطع در حوزه کشاورزی استان نباید انجام شود ولی سوال اینجاست کشاورز استان باید به جای این محصولات چه چیزی دیگری کشت کند؟
بازدار عنوان کرد: در حال حاضر هیچ خدماتی بابت کشت برنج در استان ارائه نمی شود چراکه میزان آب برای مصرف این محصول بسیار زیاد است و ما به سوی راهکارهای جدیدی از جمله توسعه محصولات گلخانه ای در استان هستیم که نیاز کمتری به آّب دارند.
وی افزود: توسعه سیستم های نوین آبیاری، افزایش کشتهای محصولات زمستانه مثل چغندرقند و...از دیگر راهکارها برای کشت جایگزین در استان است.
در حال حاضر وجود خشکسالی ها و کمبود بارشها منابع آب زیرزمینی و سطحی استان را با کاهش مواجه کرده است، به همین دلیل باید نحوه مصرف و مدیریت استفاده کردن از منابع آبی زیرزمینی به خصوص در برداشت از چاه های آب استان باید تغییر کند.
شاید بخش مهمی از آبهای استان در بخش کشاورزی مصرف می شود، به دلیل اینکه این بخش ظرفیت اول استان ۵۵۰ هزار نفری محروم ایلام است، نباید به سادگی از کنار آن عبور کرد.
البته در بخش کشاورزی نیز نیازمند تغییرات جدی به خصوص در مورد کشت بعضی از محصولات که نیاز آبی زیادی دارند، از جمله برنج و هندوانه هستیم و باید متناسب با ظرفیتهای استان محصولات و راهکارهای دیگری جایگزین شود.
خبرنگار: رمضان نوری