به گزارش خبرنگار مهر، کتاب تاریخ اندیشه های جامعه شناسی نوشته میشل لالمان استاد و دانشیار جامعه شناسی دانشگاه روآن فرانسه است. تخصص وی جامعه شناسی کار، شغل و سازمان هاست. این کتاب به همت عبدالحسین نیک گهر ترجمه و توسط انتشارات هرمس منتشر شده است.
تاریخ اندیشه های جامعه شناسی، کتابی درسی برای آموزش نظریه های جامعه شناسی در دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد جامعه شناسی است. این کتاب در دو جلد تدوین شده؛ جلد اول «از آغاز تا ماکس وبر» و جلد دوم «از پارسونز تا معاصران» را در برمی گیرد.
جلد اول از یک مقدمه و ۳ بخش و ۶ فصل تشکیل شده است. در مقدمه ویژگی جامعه شناسی به عنوان علم بازتابی مطرح شده است، علمی که شناسا(سوژه) و موضوع شناختش(ابژه) انسان است. بخش اول، «فلسفه و اجتماع»، از دو فصل تشکیل شده است. در فصل اول مسئله با هم زیستن انسان ها از دوره باستان تا عصر کلاسیک (قرن هیجدهم، عصر روشنگری) از گذر آرای فلاسفه یونان باستان، علمای کلام و صاحب نظران سیاسی در سده های میانی بررسی شده است. فصل دوم با عنوان «از فلسفه های تاریخ تا پیشگامان جامعه شناسی» ابتدا مناسبات تاریخ و جامعه و سپس انقلاب ها و نظم اجتماعی را از گذر آرای اندیشمندان کلاسیک- منتسکیو، روسو، توکویل، آگوست کنت...-بررسی می کند.
در بخش دوم، «پیدایش جامعه شناسی»، در فصل های ۳و ۴ نظریه های اجتماعی و سوسیالیسم به ترتیب در انگلستان(نهضت چارتیسم)، در فرانسه ( فوریه، سن سیمون و پرودون) و در آلمان در چشم انداز نظریه های مارکس بررسی شده اند. در فصل ۴ «جامعه شناسی در چرخش قرن» ابتدا جامعه شناسی اندام واره باوری و تکامل باوری در انگلستان(اسپنسر) سپس پیدایش جامعه شناسی در فرانسه و آلمان ودر پایان فصل تولد جامعه شناسی عمل گرا در ایالات متحده امریکا از دستاوردهای مکتب شیکاگو، توسعه بوم زیستی شهری و جامعه شناسی کنش متقابل گرایی (چارلز کولی و جورج هربرت مید) بررسی شده اند.
بخش سوم جلد اول به دو بنیانگذار اصلی جامعه شناسی امیل دوکیم و ماکس وبر اختصاص یافته است. در فصل ۵ «امیل دورکیم و مکتب فرانسوی جامعه شناسی» ابتدا به طور مبسوط دستاوردهای جامعه شناسی دورکیم در بعد روش شناسی و جامعه شناسی نظری شرح داده شده است. سپس نوآوری های شاگردان دورکیم- سلستین بوگله، موریس هالبواکس و مارسل موس- در جامعه شناسی فرانسه بررسی شده است.
فصل ۶ با عنوان «ماکس وبر، جامعه شناسی تفهمی دنیای مدرن» با توجه به گستردگی و گوناگونی موضوعاتی که وبر مطاله کرده است و نظریه های باروری که به میراث گذاشته است، دستاوردهای فکری این جامعه شناس آلمانی بررسی می شود که آنها را می توان استمرار فلسفه های بزرگ تاریخ قرن نوزده دانست. ماکس وبر با دانش فرهنگستانی گسترده ای درباره تاریخ، فلسفه اقتصاد، دین و هنرها(به ویژه موسیقی) در صدد بوده است یک چارچوب مفهومی بسازد تا به کمک آن بتوان همه نوع فعالیت انسان را فهمید و تبیین کرد.
جلد دوم این کتاب «از پارسونز تا معاصران» به معرفی جامعه شناسان عمدتا امریکایی، از اصالت فردی ها تا نظریه های پسامدرنیته اختصاص یافته است. این جلد از ۴ بخش و ۹ فصل تشکیل شده است.
در بخش اول به معرفی جامعه شناسان معاصر می پردازد و در فصل ۱ جامعه شناسی ها و جامعه شناسان امریکایی در قرن بیستم معرفی شده اند. ابتدا جامعه شناسان مکتب شیکاگو، در بخشی با عنوان «مطالعات اجتماعی در عصر کارشناسان» بررسی شده اند. سپس به ترتیب تحلیل های پل لازارسفلد و نوزایی جامعه شناسی امریکا پیرامون سه قطب- جامعه شناسی رفتارگرا، جامعه شناسی تاریخی(سورکین) و جامعه شناسی اقتصادی- بررسی شده است.
فصل دو م بخش اول به بازسازی جامعه شناسی اروپا اختصاص یافته و به ترتیب جامعه شناسی های فرانسه با افول سلطه دورکیم و جامعه شناسی آلمان با ظهور مکتب فرانکفورت و حرفه ای شدن جامعه شناسی بررسی شده است.
بخش دوم، با عنوان «ساماندهی پدیده اجتماعی» در سه فصل تدوین شده است. در فصل ۳«دیدگاه فرهنگ باوری»، ایتدا اصول نظری فرهنگ باوری در پرتو اندیشه فروید، نوربرت الیاس، مارگارت مید و سپس جامعه شناسی فرهنگ باور در بوته آزمون مطالعات مکتب شیکاگو و در پایان مفاهیم نفوذ بودون بررسی شده است. در فصل ۴ با عنوان«کارکرگرایی و نظریه سیستم ها» به ترتیب کارکردگرایی تالکون پارسونز و خاستگاه های نظریه اش در آثار برنیسلاو مالینوفسکی و رادکلیف براون بررسی می شود. سپس نظریه کارکردگرایی با برد متوسط رابرت مرتون در مقام اصلاح گرکارکردگرایی، جامعه شناسی الکساندر در مقام مخترع مجدد کارکردگرایی، نیکلاس لوهمان به عنوان جامعه شناس ساختارگرای کارکردی بررسی شده است. فصل ۴ با مناظره معروف لوهمان و هابرماس در اوایل دهه ۱۹۷۰ با موضوع فناوری اجتماعی در برابر نظریه انتقادی پایان می یابد.
در فصل ۵«تحلیل ساختاری وقایع اجتماعی» رویکردهای ساختارگرایی در چشم انداز نظریه آلتوسر و تاثیرش برجامعه شناسی نیکولاس پولانزاس، اسطوره و نشانه شناسی رولان بارت، انسان شناسی ساختاری کلود لوی –اشتراس و جامعه شناسی شناخت میشل فوکو و «آن سوی ساختارگرایی» در جامعه شناسی هانری لوفور و ساختارگرایی تکوینی پیربوردیو با شرح و بسط بیشتر بررسی شده اند.
در بخش سوم با عنوان «تناقض های کنش اجتماعی» پس از مرور قرائت های گوناگون نظریه های کارل مارکس و عبور یروگن هابرماس از این تناقض ها، نظریه تاثیرکذار«کنش ارتباطی» وی مطرح شده است. در همین بخش، مولف نشان می دهد که جامعه شناسی از تحلیل جامعه صنعتی، با مناسبات طبقاتی اش به تعبیر مارکس، به بینش روشنی از جامعه های پسا صنعتی، حامل جنبش های اجتماعی جدید، رسیه است. در این چشم انداز مولف دستاوردهای آلن تورن، به ویژه مفهوم تاریخی گری اش، را به تفصیل شرح می دهد.
در بخش چهارم کتاب، با عنوان«ساختن کنش اجتماعی» مولف ابتدا به نظریه پردازان «فردگرایی روش شناختی» می پردازد و در راستای میراث وبری، از تفکر ریمون بودون مدافع نظریه «فردگرایی روش شناختی» رمز گشایی می کند. به موجب این نظریه که در «پاردوکس اولسون» بازنمایی شده است بازنمایی شده است، کنشگران برای مشارکت در اقدام های جمعی- که در صورت پیروزی از منافع آن برخوردار خواهند شد، ولی به صورت فردی نفعی در مشارکت نمی بینند- پس از محاسبه هزینه/مزایا/خطر به شیوه ای منطقی تصمیمی راهبردی می گیرند.
در فصل دوم بخش چهارم ابتدا بازگشت پیروزمندانه مکتب شیکاگو و رونق مجدد بازار مطالعات میدانی با دو رویکرد کنش متقابل گرایی (هوارد بکر، اورت هیوز) و رویکرد مردم نگاری در مطالعات زندگی روزمره (اروینگ گافمن، هرولد گارفینگل) بررسی می شود.
آنچه کتاب تاریخ اندیشه های جامعه شناسی را متمایز می کند این است که مولف علاوه برتحلیل و تفسیرهای شخصی اش ۱۲۵ متن از آثار اصلی بررسی شده در کتاب و ۶۵ نشانه از مفسران این آثار را شاهد آورده است تا به خواننده هم امکان ردیابی پیوستگی و گسستگی نظریه های بزرگ مطرح شده را بدهد و هم شوق او را به خواندن آثار اصلی معرفی شده در کتاب برانگیزد.
کتاب تاریخ اندیشه های جامعه شناسی نوشته میشل لالمان در دو جلد با تعداد صفحات ۳۸۹و ۳۸۲ و با ترجمه عبدالحسین نیک گهر با قیمت ۴۸هزار تومان توسط انتشارات هرمس منتشر و راونه بازار نشر شد.