به گزارش خبرگزاری مهر، به مناسبت ولادت با سعادت کریمه اهل بیت(س) برخی از روایات ائمه معصومین در مورد آن بانوی بزرگوار و همچنین فضیلت زیارت ایشان و برخی از القاب آن حضرت را مورد بررسی قرار داده‌ایم. این روایات در کتاب «فاطمه معصومه، مهمان هفده روزه» جمع آوری شده است که در این کتاب به زندگانی آن حضرت و همچنین موضوعاتی پیرامون شهر قم و زیارت آن بانوی بزرگوار پرداخته شده است.
جایگاه حضرت معصومه از زبان اهل بیت
امام صادق پیش از ولادت حضرت معصومه و حتی پیش از ولادت امام موسی کاظم(ع) در مورد قم و معصومه مدفون در آنجا فرمودند: «إِنَّ لِلَّهِ حَرَماً وَ هُوَ مَکَّهُ أَلَا إِنَّ لِرَسُولِ اللَّهِ حَرَماً وَ هُوَ الْمَدِینَهُ أَلَا وَ إِنَّ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ حَرَماً وَ هُوَ الْکُوفَهُ أَلَا وَ إِنَّ قُمَّ الْکُوفَهُ الصَّغِیرَهُ أَلَا إِنَّ لِلْجَنَّهِ ثَمَانِیَهَ أَبْوَابٍ ثَلَاثَهٌ مِنْهَا إِلَى قُمَّ تُقْبَضُ فِیهَا امْرَأَهٌ مِنْ وُلْدِی اسْمُهَا فَاطِمَهُ بِنْتُ مُوسَى وَ تُدْخَلُ بِشَفَاعَتِهَا شِیعَتِی الْجَنَّهَ بِأَجْمَعِهِمْ»
آگاه باشید که خدا حرمی دارد و آن مکه است، و پیامبر خدا حرمی دارد و آن مدینه است و امیرالمومنین حرمی دارد و آن کوفه است. آگاه باشید که حرم من و فرزندان من بعد از من قم است. آگاه باشید که قم کوفه کوچک ماست. آگاه باشید که بهشت هشت در دارد، سه تای آن به سوی قم است. بانویی از فرزندان من به نام فاطمه دختر موسی در آنجا رحلت می‌کند که همه شیعیان ما با شفاعت او وارد بهشت می‌شوند.
از آنجا که این حدیث پیش از ولادت امام موسی کاظم(ع) و از زبان مبارک امام صادق(ع) نقل شده از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ و لذا به چند نکته مهم از عبارات آن توجه می‌نماییم:
۱- قم حرم ائمه است.
۲- بانویی از فرزندان ائمه در قم رحلت می‌کند.
۳- همه شیعیان به شفاعت حضرت معصومه(س) وارد بهشت می‌شوند.
این تعبیر ظاهرا در مورد هیچ بانوی دیگری وارد نشده است.
فداها ابوها
آیت‌الله سیّد نصرالله مستنبط از کتـاب «کشف اللـاءلـى» نقل فرمـوده که روزى عده‌اى از شیعیان وارد مدینه شـدند و پرسش‌هایـى داشتند که مى‌خـواستند از محضر امام کاظم(ع) بپرسند.
امام(ع) در سفر بـودنـد. آنها پـرسش‌هاى خـود را نـوشته به دودمان امامت تقـدیـم نمـودند. چـون عزم سفر کردنـد، بـراى پاسخ پرسش‌هاى خـود به منزل امام(ع) شرفیاب شدند. امام کاظم(ع) مراجعت نفرموده بـود و آنها امکان توقف نداشتند. از ایـن رو حضرت معصومه(س) پاسخ آن پرسش‌ها را نـوشتند و به آنها تسلیـم نمودنـد. آنها با مسرت فراوان از مدینه منـوره خارج شدند و در بیرون مدینه، با امام کاظم(ع) مصادف شـدنـد و داستـان خـود را بـراى آن حضـرت شـرح دادند.
هنگامـى که امام(ع) پرسش‌هاى آنان و پاسخ‌هاى حضرت معصـومه(س) را ملاحظه کردند، سه بار فرمودند: «فداها ابـوها!» (پدرش به قربانـش باد).
با تـوجه به ایـن‌که حضرت معصـومه(س) به هنگام دستگیرى پـدر بزرگـوارش خردسال بـود، ایـن داستان از مقام بسیار والا و دانـش بسیار گستـرده‌ی آن حضـرت حکایت مى‌کند.
در ادامه به دو مورد از القاب آن بانوی بزرگوار اشاره می‌نماییم.
معصومه(س)
بنا بر روایت کتاب ناسخ التواریخ لقب معصومه را امام رضا علیه السلام به خواهر خود اعطا نموده است. آن حضرت فرمود:
«مَنْ زَارَ الْمَعصُومَهَ بِقُمْ کَمَنْ زَارَنى»
هر کس معصومه را در قم زیارت کند مانند کسی است که مرا زیارت کرده باشد.
دلایل متعددی برای اثبات عصمت حضرت معصومه وجود دارد که چند مورد از ان را نقل می‌نماییم.
۱- حدیث امام رضا(ع)
۲- واجب بودن بهشت برای زائر قبر آن حضرت
۳- شفاعت گسترده ایشان در روز قیامت
۴- عبارت «فان لک عند الله شان من الشان» که در زیارت حضرت معصومه(س) آمده است و چون این عبارت از امام رضا(ع) نقل شده تعبیری است که با غیر معصوم سازگار نیست.
۵- تعبیر حرم اهل بیت به شهر قم به سبب حضور آن بانوی مکرمه
۶- صدور زیارتنامه از معصوم که پس از حضرت زهرا(س) در شان هیچ بانوی دیگری به جز حضرت معصومه صادر نشده است.
۷- تشریف فرمایی امام رضا و امام جواد در مراسم خاکسپاری آن حضرت زیرا جنازه معصوم باید به دست معصوم غسل داده شده و به خاک سپرده شود.
البته عصمت برای غیر از چهارده معصوم مراتب مختلفی دارد و لذا بین عصمت امان و عصمت اولیای الهی از جمله پیامبران و فرشتگان تفاوت هایی وجود دارد و تعیین حد و مرز آن فقط از سوی چهارده معصوم و خداوند ممکن می‌شود امام با توجه به دلایل اندکی که از دلایل بسیار نقل شد، حضرت فاطمه معصومه درجات متعالی عصمت را دارا بوده‌اند.
کریمه اهل بیت
بر اساس رویای صادقه یکی از بزرگان، این لقب از طرف معصومین به این بانوی دو جهان اطلاق شده است.
مرحوم آیت اللّه سیّد محمود مرعشی نجفی، بسیار علاقه داشت که محل و مکان قبر شریف حضرت فاطمه زهرا (س) را به دست آورد. به همین خاطر ایشان ختم مجرّبی را انتخاب کرده و چهل شب به آن مشغول شد. شب چهلم پس از به پایان رساندن ختم و توسّل بسیار، به استراحت پرداخت اما لحظاتی بیشتر نگذشت که در عالم رؤیا به محضر مقدّس حضرت امام باقر (ع) و یا امام صادق (ع) مشرّف شد. امام (ع) به ایشان فرمودند: «عَلَیْکَ بِکَرِیمَهِ اَهْل ِ البْیت»؛ یعنی تو را به کریمه اهل بیت (ع) سفارش میکنم.
ایشان به گمان اینکه منظور امام (ع) از این سخن، حضرت زهرا (س) است، عرض کرد: قربانت گردم، من این ختم قرآن را برای دانستن محل دقیق قبر شریف آن حضرت گرفتم تا بهتر به زیارتش مشرّف شوم. امام فرمود: منظور من، قبر شریف حضرت معصومه(س) در قم است مخفی شدن قبر مادرت زهرا از اسرار است اگر می‌خواهی که قبر آن بانو را زیارت کرده باشی به زیارت قبر حضرت فاطمه معصومه(س) در قم برو.
سپس فرمود: به دلیل مصالحی، خداوند میخواهد محل قبر شریف حضرت زهرا (س) پنهان بماند؛ خداوند قبر حضرت معصومه(س) را تجلّیگاه قبر شریف حضرت زهرا (س) قرار داده است. اگر قرار بود قبر مادر بزرگوارمان ظاهر باشد و جلال و جبروتی برای آن مقدّر بود، خداوند همان جلال و جبروت را به قبر مطهّر حضرت معصومه(س) داده است.
فضیلت زیارت حضرت معصومه(س)
از نکات قابل توجه در مورد کریمه اهل بیت این است که در بین احادیث و روایات، بعد از زیارت چهارده معصوم، به زیارت هیچیک از انبیا و ولیا، به اندازه زیارت حضرت معصومه ترغیب و تشویق نشده است.
روایات صحیح از سه معصوم رسیده است که مردم را به زیارت آن حضرت تشویق کرده‌اند.
بهشت پاداش زیارت حضرت معصومه است که از زبان سه معصوم برای زائر آن حضرت نقل شده است، عباراتی از جمله:
۱- اهل بهشت است.
۲- بهشت از آنِ اوست.
۳- بهشت بر او واجب است.
و برای زیارت آن کریمه اهل بیت تعبیرات جالبی گفته شده است، مانند: معادل بهشت است و یا همسنگ زیارت امام هشتم است.
اکنون احادیث نقل شده در فضیلت زیارت آن شفیعه روز جزا را می‌خوانیم.
حدیث اول
شیخ صدوق پیشوای محدثان شیعه، با سند صحیح از امام رضا(ع) در فضیلت زیارت حضرت معصومه(س) روایت می‌کند که فرمود:
«من زارها فله الجنه» یعنی: هر کس او را زیارت کند بهشت از آنِ اوست.
حدیث دوم
ابوالقاسم جعفر بن محمد بن قولیه، با سند معتبر از امام جواد روایت کرده است که فرمود:
«من زار عمتی بقم فله الجنه» یعنی: هر کس عمه ام را در قم زیارت کند بهشت از آنِ اوست.
حدیث سوم
گروهی از اهالی ری به محضر مقدس امام صادق(ع) مشرف شدند و گفتند ما اهل ری هستیم. امام صادق فرمودند: «مرحبا باخواننا من اهل قم» یعنی: مرحبا بر برادران ما از اهل قم.
آنها گفتند: ما اهل ری هستیم، امام همان جمله را تکرار نمود. چندین بار آنها گفتند ما اهل ری هستیم و امام سخن نخستینش را تکرار نمود. آنگاه امام صادق(ع) فرمود:
«إِنَّ لِلَّهِ حَرَماً وَ هُوَ مَکَّهُ وَ لِرَسُولِهِ حَرَماً وَ هُوَ الْمَدِینَهُ وَ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ حَرَماً وَ هُوَ الْکُوفَهُ وَ لَنَا حَرَماً وَ هُوَ قُمُّ وَ سَتُدْفَنُ فِیهِ امْرَأَهٌ مِنْ وُلْدِی تُسَمَّى فَاطِمَهَ مَنْ زَارَهَا وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّهُ»
خدا حرمی دارد و آن مکه است، پیامبر خدا حرمی دارد و آن مدینه است. امیرالمومنین حرمی دارد و آن کوفه است. ما اهل بیت حرمی داریم و آن قم است. بزودی بانویی به نام فاطمه از تبار من در آنجا دفن می‌شود که هرکس او را زیارت کند بهشت بر او واجب می‌شود.
این حدیث با توجه به زمان صدور آن، که قبل از تولد حضرت معصومه و حتی قبل از تولد پدر بزرگوارش امام کاظم(ع) صادر شده، خبر غیبی شناخته می‌شود و از اهمیت خاص برخوردار است.
حدیث چهارم
از امام صادق(ع) روایت شده است که فرمود:
«إنَّ زیارتَها تُعادِلُ الجنّه» یعنی: زیارت حضرت معصومه همسنگ بهشت است.
حدیث پنجم
علامه بزرگوار محمدباقر مجلسی از امام رضا روایت می‌کند که خطاب به سعد بن سعد اشعری فرمود:
«یا سعد عندکم لنا قبر» یعنی: ای سعد! قبری از ما نزد شماست.
سعد می‌گوید که عرض کردم: «فدایت گردم، آیا قبر فاطمه دختر حضرت موسی بن جعفر را می‌فرمایید؟» فرمود:
«نعم، من زارها عارفا بحقها فله الجنه، فإذا أتیت القبر عند رأسها مستقبل القبله، وکبر أربعا وثلاثین تکبیره، وسبح ثلاثا وثلاثین تسبیحه، واحمد الله ثلاثا وثلاثین تحمیده، ثم قل: السلام علی آدم صفوه الله …»
آری هر کس او را زیارت کند در حالی که عارف به حق او باشد، بهشت از آنِ اوست. پس هرگاه به کنار قبر او آمدی، در نزد بالای سرش بایست و ۳۴ مرتبه الله اکبر، ۳۳ مرتبه سبحان الله، ۳۳ مرتبه الحمدلله بگو، آنگاه بگو: السلام علی آدم صفوه الله… –تا پایان زیارت شریفه-».
مطابق این حدث شریف زیارت نامه حضرت معصومه از حضرت رضا(ع) روایت شده و به اصطلاح ماثور است و در میان بانوان اهل بیت بعد از حضرت فاطمه زهرا(س) تنها بانوی مجلله‌ای که زیارت ماثوره دارد کریمه اهل بیت است.
حدیث ششم
مولی حیدر خوانساری از امام رضا(ع) روایت نقل کرده است که فرمود: «هرکس نتواند به زیارت من بیاید، برادر را در ری یا خواهرم را در قم زیارت کند که همان ثواب زیارت مرا در می‌یابد».
از این حدیث جلالت قدر حضرت حمزه بن موسی بن جعفر(ع) نیز روشن می‌شود.
فرجام سخن
حضرت معصومه(س) آن بانوی مکرمه‌ای است که بسیاری از بزرگان تشیع مانند میرزای شیرازی و… به برکت هم‌جواری با ایشان توانستند مراتب علمی را کسب کنند و به نوعی شهر قم بعنوان یکی از مراکز احیای مکتب تشیع در دنیا مطرح شود.
به برکت وجود نازنین این بانوی عظیم الشان بسیاری از علمای دین در این شهر تربیت یافته و سالها به بحث‌های علمی پیرامون موضوعات مختلف جهان تشیع پرداختند.
اکنون نیز پس از گذشت سالها همچنان شهر قم به نوعی مهد پرورش عالمان دین و زیارتگاه عاشقان آن بانوی گرامی است.
منبع: بیرق