به گزارش خبرنگار مهر، سال هاست استان فارس را به عنوان منطقه ای مستعد کشاورزی می شناسند. این در حالیست که کشاورزی مبتنی بر اصول سنتی به خصوص در یک دهه گذشته ضرر و زیان هایش بیش از سودی بوده که عاید مردم استان کرده است.
کاهش منابع آبی، فرسایش خاک و از دست دادن زمین های مرغوب ازجمله آسیب هایی است که مردم فارس در پی کشاورزی سنتی به دست آورده اند.
کارشناسان معتقدند اگر روند فرسایش به همین شکل ادامه یابد در آینده شرایط بسیار بحرانی دامن استان را خواهد گرفت.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس در گفتگو با خبرنگار مهر پیرامون فرسایش خاک در استان بیان کرد: فرسایش خاک بحث دیرینه ای است که همواره مطرح بوده و روندی طبیعی داشته که باید اتفاق بیفتد.
روند فرسایش خاک در کشور به ویژه استان فارس افزایش یافته است
حمید مصباح ادامه داد: در زمینه فرسایش خاک مشکل این است که طی چند دهه گذشته به ویژه چهار دهه، روند فرسایش خاک در کشور به ویژه استان فارس افزایش پیدا کرده و عوامل زیادی در این فرسایش تاثیرگذار بوده اند.
وی با اشاره به اینکه در فارس این مسئله تابع حذف پوشش گیاهی است، گفت: فرسایش خاک شامل اراضی کشاورزی و اراضی جنگلی است که در اراضی کشاورزی پوشش کوتاه مدت است.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس ادامه داد: عمده فرسایش اراضی کشاورزی مربوط به اراضی دیم است زیرا این اراضی بر روی یک شیب قرار گرفته که از نظر فنی صحیح نیست.
مصباح افزود: در اراضی کشاورزی باید حداکثر شیب تا پنج درصد باشد اما متاسفانه در حال حاضر در کشت دیم این شیب بالای ۲۵ درصد و حتی تا ۳۰ درصد است و این امر باعث فرسایش خاک می شود.
وی ادامه داد: در این راستا می توان به اراضی کشاورزی شهرستانهای ممسنی، اقلید و سپیدان اشاره کرد که به دلیل شیب بالا عملیات حفاظتی در آن انجام نمی شود.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس در خصوص فرسایش خاک در جنگل و مرتع اظهار داشت: عمده ترین مشکل این فرسایش در عرصه های جنگلی مربوط به از بین بردن پوشش های گیاهی به دنبال تغییر کاربری و چرای خارج از ظرفیت است.
وی با تاکید بر اینکه فرسایش خاک طی چند مدت اخیر در استان فارس شدت داشته، گفت: یکی دیگر از دلایل فرسایش خاک این است که به دنبال از بین رفتن پوشش های گیاهی پوشش محافظ خاک از بین رفته و در مقابل عوامل فرسایش قرار گرفته که این امر ناشی از چرای بی رویه است.
وی تاکید کرد: چرای دام علاوه بر از بین بردن پوشش های گیاهی نمی گذارد نهالی که تازه کشت یا سبز شده نیز رشد کند و جایگزین پوشش از بین رفته شود به همین دلیل فرسایش خاک رخ می دهد.
با توجه به وضعیت فرسایش خاک در استان فارس و شهر شیراز به طور حتم طی ۳۵ تا ۴۰ سال دیگر دریاچه مهارلو از رسوب به طور کامل پرشده و با ادامه این روند از بین می رودعضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس با تاکید بر اینکه تغییرات اقلیمی نیز در از بین رفتن پوشش های گیاهی تاثیرگذار بوده، ادامه داد: به دلیل خشکسالی و کاهش بارندگی در استان درختان و پوشش های گیاهی خشک شده و به دنبال آن رطوبت کاهش و دما افزایش یافته است.
وی بیان کرد: در این سالها مدیریت مناسبی برای استفاده از سفره آبهای زیرزمینی صورت نگرفت به گونه ای که برداشتهای بی رویه باعث کاهش رطوبت خاک شد و این امر در فرسایش خاک تاثیر بسزایی گذاشت زیرا عامل اصلی توسعه پوشش، رطوبت است که در فارس وجود ندارد.
مصباح با اشاره به اینکه زیرو رو کردن خاک و شخمهای بی رویه و در نهایت از بین بردن لایه حفاظتی خاک در فرسایش آن طی چند سال گذشته نیز تاثیرگذار بوده، اظهار داشت: پس از اینکه فرسایش اتفاق افتاد رسوبات خاکی با آب حمل شده و با تبدیل به رسوب خاکی خسارات جبران ناپذیری را در قسمتهای تاسیسات شهری و روستایی به جا می گذارد که می توان به لایروبی جوی آب که هزینه های زیادی را به همراه دارد در شهر شیراز و دیگر شهرها اشاره کرد.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس با اشاره به سیل سال ۸۲ در شیراز گفت: در این سیلاب به دلیل حمل رسوبات خسارات جبران ناپذیری به تاسیسات شهری وارد شد و مدتها طول کشیید که وضعیت به قبل برگشت.
وی با اشاره به اینکه احتمال ورود این رسوبات به مخازن نیز وجود دارد، تصریح کرد: حوضچه ها و آبگیرها برای ظرفیت خاصی طراحی شده و به طور حتم اگر رسوب وارد آن شود خسارتهایی را برجای گذاشته و مشکلاتی را به وجود می آورد.
مصباح ادامه داد: در حال حاضر با توجه به وضعیت فرسایش خاک در استان فارس و شهر شیراز به طور حتم طی ۳۵ تا ۴۰ سال دیگر دریاچه مهارلو از رسوب به طور کامل پرشده و با ادامه این روند از بین می رود.
وی تاکید کرد: در این خصوص ضروری است که دستگاه های ذی ربط تدابیر ویژه ای را اتخاذ کنند در غیر این صورت در آینده با مشکلات زیادی روبه رو خواهیم شد.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس در خصوص علائم فرسایش خاک در استان گفت: کاهش حاصلخیزی خاک و رها کردن اراضی از مهمترین دلایل فرسایش خاک است که در این خصوص می توان به فرسایش خاک در غرب شیراز به ویژه منطقه دشمن زیاری اشاره کرد.
مصباح در خصوص راهکارهای جلوگیری از فرسایش خاک بیان کرد: یکی از این راهکارها مدیریت اراضی در قالب مدیریت جامع حوزه های آبخیز است در این راستا باید عوامل موثر شناسایی و تصمیم گیری های لازم انجام شود.
وی با تاکید بر لزوم توجه به موضوع آمایش سرزمین بیان کرد: این بحث دارای تاریخچه ۴۰ ساله است که کلید گمشده موضوع فرسایش خاک به شمار می رود و همچنان رها شده از این رو ضروری است به این مسئله توجه شود.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس گفت: در حال حاضر میانگین فرسایش در کشورهای اروپایی بین سه تا پنج تن در هکتار در سال است اما در فارس این رقم به ۱۵ تا ۲۰ تن و در برخی از نقاط از جمله غرب شیراز به ۷۰ تن در هکتار در سال نیز می رسد.
در این راستا یک کارشناس حوزه محیط زیست نیز در خصوص فرسایش خاک به خبرنگار مهر گفت: فرسایش خاک زمانی که منطقه خشک می شود اتفاق می افتد زیرا با خشک شدن منطقه شرایط برای فرسایش به وجود می آید.
علمدار علمداری ادامه داد: در چنین شرایطی رطوبت به طور کامل از بین رفته و به طور حتم این امر در روند فرسایش و به وجود آمدن مشکلات موثر است.
وی در خصوص مشکلات فرسایش بیان کرد: زمانی که فرسایش رخ دهد شرایط برای وقوع سیلاب به دنبال کوچکترین بارش باران فراهم می شود از این رو ضروری است که در این خصوص تدابیر لازم اتخاذ شود.
به گزارش مهر، به هر حال استان فارس در حوزه فرسایش خاک دچار شرایط نامناسبی است که باید برای کند کردن این روند و توقف آن برنامه ریزی کرد. بدون شک بی توجهی به روند فرسایش خاک، استان فارس را در طولانی مدت دچار مشکلات و بحران های مختلفی خواهد کرد.