مجله مهر: «سید علی، پاسخگوی احکام دینی» همین و بس. داستان این صفحه اینستاگرام، داستان طلبه آنلاینی است که تلاش کرده همپای پیشرفت تکنولوژی به روز شود و حالا بعد از ده سال فعالیت مجازی صفحه‌ای در اینستاگرام دارد که نزدیک به هزار پست و ۱۷هزار هوادار دارد. طلبه‌ای که عکس خود را در صفحه‌اش می‌گذارد که مخاطب بداند روحانی پاسخش را می‌دهد و از این لحاظ رسانه را هم به خوبی شناخته است.
آنلاین به احکام پاسخ می‌دادم
«سید علی اولیایی» ۳۹ ساله و مثل اکثر طلبه‌ها ساکن قم است. از همان اول که اینستاگرام می‌زند، با عنوان «طلبه پاسخگو» وارد می‌شود. یک سال و نیم است که صفحه رسمی در اینستاگرام دارد، اما فعالیت‌های مجازی‌اش به این محدود نمی شود و تقریبا ده سالی می‌شود که به صورت اینترنتی پاسخگوی احکام دینی است. «کار تبلیغ اینترنتی را ده سال پیش شروع کردم و بیشتر کارم هم پاسخگویی آنلاین به صورت تخصصی در فقه و احکام است.»
اول در سایت مركز ملی پاسخگويی به سؤالات دينی، فعال بوده تا به صورت آنلاین به شبهات احکامی مردم پاسخ بگوید. «مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی بخشی دارد که در آن به صورت تخصصی به سوالات احکام و فقه، آن هم آنلاین پاسخ داده می‌شود؛ یعنی ساعتی خاص برای کاربران درنظر گرفته می‌شود تا آنلاین سوال بپرسند و جواب بگیرند.»
طلبه خوش ذوق ما از اینجا کارش را شروع می‌کند و پایش به شبکه های اجتماعی هم باز می‌شود و اولین بار عضو کلوپ می‌شود. «در کلوب برای خودم رسانه تخصصی فقه و احکام راه‌اندازی کردم که مطالب آنجا به صورت عکس و مطلب منتشر می‌شد.»
خودم «فتو احکام» ها را طراحی می کنم
این پاسخ می‌شود، بهانه سوال بعدیم. از او می‌پرسم که کار طراحی عکسها را خودش انجام می‌دهد یا خیر که جواب می‌دهد: «۸۰ درصد کارها را خودم طراحی کرده‌ام و بقیه‌اش را دوستانی که مثل من به اینچنین فعالیت‌هایی علاقه دارند.» برای تصویرپردازی این « فوتو احکام»ها هم بیشتر از همه نظر کاربرانش اهمیت دارد. بیشتر مخاطبانش جوان هستند و به گفته خودش بیشتر هم از نماز می‌پرسند. ابهامات بیشتر این جوان‌ها هم درباره احکام جدید است یا گاهی وقت‌ها بحث‌ها اعتقادی می‌شود: «مثلا می پرسند دلیل اینکه شما می گویید تراشیدن ریش اشکال دارد، چیست؟ که اینجا دیگر بحث احکامی نیست و ما باید با حکمت متقاعدش کنیم. کسانی هم هستند که شبهه های جدی در دین دارند که اینها را به مشاوران دینی و مذهبی رجوع می‌دهم؛ چون اینها دیگر تخصص من نیست.»
قبلا در گوگل‌پلاس هم فعالیت داشته؛ اما از زمانی که فیلتر شده، دیگر به آن هم سر نمی‌زند: «در شبکه‌های اجتماعی مثل فیسبوک و گوگل پلاس زیاد فعال نیستم؛ اما در شبکه های اندرویدی مثل واتس‌آپ و تلگرام فعال هستم. در واتس‌آپ فقط ۸ تا گروه و در تلگرام ۷ گروه تخصصی برای احکام ایجاد کرده‌ام.»
گوگل‌پلاس را به خاطر فیلتر شدنش ترک می‌کند و به اینستاگرام می‌آید؛ اما اگر اینستاگرام فیلتر شود، چه؟ جواب پرسش بعدیم را با حکم شرعی‌اش می‌گوید: «خلاف قانون غیرشرعی است و فیلتر شکن هم نوعی قانون‌شکنی است. قبلا گوگل پلاس بودم که فعالیت زیادی هم آنجا داشتم و با فیلتر شدنش آن را کنسل کردم و آمدم سراغ اینستاگرام و اگر روزی این هم فیلتر شود، قطعا شبکه های جدیدتری خواهند آمد.» با انواع شبکه های اجتماعی داخلی و خارجی آشنایی دارد و از این می‌گوید که در «لنزور» که نسخه فارسی اینستاگرام به حساب می‌آید، هم صفحه دارد: « در لنزور به صورت موضوعی احکام را قرار دادم؛ مثلا احکام روزه، نماز به صورت جداگانه که آنجا هم استقبال می‌شود؛ اما نه به اندازه اینستاگرام.»
فعالیت‌های اینستاگرامی این طلبه دو بخش است. بخشی که خود از قبل یکی از احکام را طراحی و منتشر می‌کند و بخشی که کاربران می‌پرسند و او به آن‌ها پاسخ می‌دهد. او تلاش می‌کند که حداقل کابران در همان روز پاسخ خود را بگیرند. سوال های اینستاگرامی هم به صورت کامنت برایش می‌آید هم به صورت دایرکت. «سوال‌های شخصی‌تر را به صورت دایرکت می‌پرسند. سوالی که یا نمی‌توان به صورت عمومی پرسید یا اینکه مرتکب کاری شده اند که حکم آن را شخصی جویا می‌شوند!»
سید علی تمام تلاشش این است که احکامی را به اشتراک بگذارد که نیاز بیشتر مردم جامعه است. «سعی می کنم احکامی که شبهه درباره آن ها زیاد است را در اینستاگرام خود قرار دهم. احکامی مثل احکام رسانه ای و اینترنتی یا حتی مواردی مثل ازدواج سفید یا ازدواج موقت. البته متناسب با زمان متفاوت است؛ مثلا در ماه محرم احکام عزاداری یا در ماه رمضان بیشتر احکام مربرط به روزه‌داری را قرار می‌دهم.»
در هر پست بیشتر ۶۰۰ تا لایک می‌خورم
خودش کار مجازی‌اش را موفق می‌داند؛ چرا که الان صفحه‌اش در اینستاگرام، بیش از ۱۶هزار هوادار دارد. «بحث احکام، بحث جذابی نیست! اما همین بحث غیرجذاب الان ۱۶هزار فالوئر دارد؛ چون ما مجبور بودیم که این مبحث را برای مخاطبمان شیرین کنیم و بهترین راهش هم همین طراحی عکسها بود.»
معتقد است برد رسانه‌ای اینستاگرام از بقیه شبکه‌های اجتماعی بیشتر است و این را می‌توان از تعداد لایک‌های پست‌هایش فهمید. «ممکن است من پستی در اینستا بگذارم و ۶۰۰ تا لایک بخورد؛ یعنی ۶۰۰ نفر این متن را خواندند. تایید کردند و لایک هم زده‌اند؛ آن هم فقط در یک روز؛ اما در دیگر شبکه های اجتماعی چنین بردی سراغ ندارم. مثلا در تلگرام ما یک گروه ۲۰۰ نفره داریم که ممکن است فقط ۵۰ نفرشان این احکام را ببینند و دقت کنند؛ اما دقت در اینستاگرام با دقت در تلگرام فرق می‌کند و این به خاطر ذات تصویری بودن اینستاگرام است.»
روزانه ۸-۷ ساعتی برای فعالیت‌های مجازی وقت می‌گذارد و با وجود اینکه ده سال از فعالیت مجازی‌اش می‌گذرد، هنوز خسته نشده است ، او می گوید : «من اولا خیلی به این کارم علاقه دارم. دوم اینکه من نیاز جامعه را می‌بینم؛ مثلا من در کلوب ۴۲هزار نفر دوست و در اینستاگرام ۱۶هزار نفر فالوئر دارم. خب همین‌ها به من انگیزه می‌دهد و احساس وظیفه‌ام را چندبرابر می‌کند.»
فرزندانم اینستاگرام ندارند
سید علی اولیایی دو فرزند ۱۴ و ۵ ساله دارد، از او می‌پرسم که آن‌ها هم در اینستاگرام صفحه دارند یا خیر که می‌گوید ندارند و وقتی می‌پرسم ندارند یا اجازه اش ندارند؟ با خنده پاسخ می‌دهد: «هر دو! هر دو برای ورود به این فضاها کوچک هستند؛ گرچه خودشان هم خیلی علاقه‌ای به این محیط‌ها ندارند؛ اما وقتی کمی بزرگ شدند دیگر تا اندازه‌ای به رشد و فهم رسیده‌اند و خودشان راهشان را پیدا می‌کنند.»
به غیر از تمام شبکه‌های اجتماعی که در آن عضو است، وبلاگی هم دارد که روزانه دو تا سه هزار بازدید دارد و کم کم که بازخوردها بیشتر می‌شود به درخواست کاربرانش سایت «ask ahkam» را به عنوان پایگاه تخصصی فقه و احکام راه‌اندازی می‌کند.
دوست دارم احکام به زبان انگلیسی هم منتشر شود
در میدان احکام مجازی تقریبا تک و تنهاست و به قول خودش کسی که مثل او در این کار پایه باشد خیلی کم است! وگرنه کم نیستند ایده ها و نظراتی که در این حوزه دارد؛ حتی به این هم فکر کرده تا احکام را به زبان‌های دیگر هم انتشار دهد تا کارش جهانی تر شود. «چند سال پیش با یکی از دوستان برای برگرداندن احکام به زبان انگلیسی تلاش کردیم؛ اما فرصت نداشتم که آن را تکمیل کنم. در این زمینه به شدت هم احساس نیاز می‌کنیم. برای مثال در واتس آپ دو گروه داریم مخصوص خارجی های مقیم ایران که فارسی را شکسته بسته بلدند و متاسفانه کسی نیست که به زبان انگلیسی احکام را برای آن‌ها توضیح دهد.»