به گزارش خبرنگار مهر، بنابر نقل مشهور، ۱۱ ذی‌القعده سال ۲۴۸ هجری قمری روز ولادت پربرکت حضرت ثامِن الحُجَج، امام رضا(ع) است.
ائمه معصومین(ع) همگی از علمای عصر خود بوده‌اند، اما امام رضا(ع) به برتری علمی‌اش از دیگر علما شهره تر بود و یکی از دلایل برتری آن حضرت، پیروزی ایشان در مناظره‌های متعددی بود که مأمون، خلیفه عباسی بین امام رضا(ع) و علمای دیگر ترتیب می‌داد، اما نتیجه مناظرات به اذعان همه دانشمندان آن عصر به علم و دانش آن حضرت بود به طوری که لقب «عالم آل محمد» را به ایشان دادند؛ زیرا امام رضا(ع) تلاش زیادی برای اثبات حقانیت اسلام و اهل بیت(ع) می‌کردند.
امام رضا(ع) همچنین به دلیل رأفت و مهربانی بالا در منش و رفتار نسبت به اطرافیان اعم از خانواده، زیردستان و به طور اعم هر کسی که با ایشان در ارتباط بود، به امام رئوف(ع) شهره اند؛ به عنوان مثال هیچ کسی به در خانه ایشان نمی‌آمد مگر آنکه گرفتاری وی توسط حضرت رضا(ع) برطرف می‌شد.
در بحارالانوار، جلد ۴۶، صفحه ۱۰۱ نقل شده: مردی نزد امام رضا(ع) آمد و عرض کرد: به اندازه فتوت خود به من عنایتی دارید؟ حضرت(ع) فرمودند: این مقدار در توانم نیست، آن مرد گفت: پس به اندازه مروت من کمک کنید که امام رضا(ع) فرمودند: به این مقدار می‌توانم. سپس به غلامشان فرمودند: ۲۰۰ دینار به وی عنایت کن.
امام رضا(ع) جاهلیت نوین را از جامعه اسلامی زمان خودش برکنار کردند
حجت الاسلام سید محمد واعظ موسوی، نماینده مجلس خبرگان رهبری در این زمینه در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه امام رضا(ع) ولی نعمت مردم ایران هستند، اظهار داشت: تمام فضایل اخلاقی و خوبی‌ها در وجود مبارک امام رضا(ع) گرد آمده بود؛ خداوند حضرت را همانند پدران گرامیش به خصلت‌های والا و اوصاف بی نظیر اخلاقی و انسانی آراسته بود و از شرافت و عظمت روح برخوردار کرده بود.
وی ادامه داد: امام رضا(ع) همانند پرچم و نشانه‌ای برای امت پیامبر(ص) جلوه‌گری می‌کردند تا سرگشتگان به‌وسیله او هدایت شوند و عقل‌ها و خردها از فروغ وجودش روشنی بگیرند.
استاد حوزه علمیه قم با بیان اینکه امام رضا(ع) سجایا و مکارم رسول خدا(ص) را در بالاترین مرتبه ممکن به ارث برده و این مهم در جای جای زندگی ایشان مشهود است، گفت: امام رضا(ع) با اخلاق الهی و محبت زندگی انسان‌ها را تحول می‌بخشیدند و از اوهام و امور جاهلانه می‌رهاندند.
وی تصریح کرد: امام رضا(ع) جاهلیت نوین را از جامعه اسلامی زمان خود برکنار کردند و اوهام و شبهاتی که از خارج القا و توسط مزدوران داخلی تقویت می‌شد، از فرهنگ مترقی تشیع زدودند.
اخلاق امام رضا(ع) آراسته به زهد بود
حجت الاسلام واعظ موسوی بیان کرد: امام رضا(ع) اخلاقش به زهد آراسته بود و هیچ‌گاه فریب آرایه‌های دنیایی را نخورد.
عضو مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه از محبوب‌ترین کارها در نظر امام رضا(ع) احسان به مردم و نیکی در حق مستمندان بود، اظهار داشت: مهر و محبت امام رضا(ع) نسبت به زیردستان و افراد عامی جامعه در روایات فراوانی آمده است.
وی با اشاره به وضعیت سیاسی دوران امام رضا(ع)، گفت: مأمون به‌عنوان یکی از سیاستمدارترین خلفای عباسی درصدد رسیدن به آرزوهای خود امام رضا(ع) را از مدینه به خراسان احضار کرد و ولایتعهدی را به فرزند پیامبر(ص) پیشنهاد کرد تا جایگاه امام رضا(ع) را در چشم عمومی از بین ببرد و این‌گونه وانمود کند که امام(ع) به دنبال جاه و موقعیت ظاهری است.
امام رضا(ع) مروج منش خاندان پیامبر(ص) بود
حجت الاسلام واعظ موسوی ادامه داد: رفتار سیاست‌مدارانه و بصیرت تام امام رضا(ع) باعث شد مأمون از رسیدن به اهدافش بازبماند و تنها چیزی که نصیب مأمون شد گسسته شدن پیوند ظاهری امام رضا(ع) با پایگاه‌های مردمی در عراق حجاز و یمن بود.
وی با بیان اینکه امام رضا(ع) مروج منش خاندان پیامبر(ص) بود، اضافه کرد: امام رضا(ع) مأمون را در رسیدن به اهداف خودش ناکام گذاشت طوری که امام رضا(ع) همان‌گونه که با مأمون به توافق رسید، هرگز در امر نصب و عزل سران مملکت دخالت نکردند و از ایراد هر سخن که به حکومت مأمون مشروعیت دهد خودداری کرده و تنها در اصلاح مباحث دینی دخالت می‌کرد.
استاد حوزه علمیه قم بیان کرد: با پذیرش ولایتعهدی از سوی امام رضا(ع) اصلاحات قضایی زیادی توسط امام(ع) انجام شد تا دستگاه عباسی از حکم‌های غیرعادلانه بر حذر باشد.
وی با اشاره به اینکه تأثیر دیگر پذیرش ولایتعهدی از سوی امام رضا(ع) ایجاد اصلاحات اداری در امور کشورداری بود، افزود: امام رضا(ع) هرجا مصلحت اسلام اقتضا می‌کرد، رهنمودهای عالمانه، دقیق و ارزشمند را ارائه می‌کردند تا به اسم حکومت دینی ظلم و جوری بر مردم روا نشود.
امام رضا(ع) و آشنا کردن مردم با عقاید و نظرات خویش
این عضو مجلس خبرگان رهبری در ادامه یادآور شد: امام رضا(ع) از فرصت حضور خود در دربار بهره می‌بردند تا مردم با آرا و نظرات امام(ع) در عرصه‌های گوناگون علم، اندیشه و اخلاق آشنا شوند.
وی عنوان کرد: حضور امام رضا(ع) در دستگاه حکومتی باعث می‌شد که خود حاکم، وزیران و خادمان دستگاه حکومتی با آرای ناب و علمی امام رضا(ع) آشنایی پیدا کننند و با پذیرش آن‌ها فضایل و آراستگی‌های اخلاقی در جامعه رشد و نمو پیدا کند.
حجت الاسلام واعظ موسوی با اشاره به اینکه امام رضا(ع) با پاسخ مناسب به شبهات توانستند دین ناب و راه مستقیم را برای نسل‌های بعد تبیین کنند، گفت: امام رضا(ع) الگوی ناب دینی و برخوردار از بصیرت والا و بینش تام و تبلور عینی عطوفت و مهربانی هستند.
امام رضا(ع) و جایگاه والا و رفیعی از نظر علمی
حجت الاسلام محمد صادق یوسفی مقدم، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار کرد: امام رضا(ع) از نظر علمی جایگاه والا و رفیعی داشتند و حامل علم نبوت بودند که در واقع این ویژگی در همه امامان معصوم(ع) بود.
وی ادامه داد: بسیاری از مناظرات و جدال‌های علمی حضرت با افرادی که در زمان حضرت زندگی می‌کردند در حوزه مباحث اعتقادی و فکری بود که نشانگر این است که جریانات فکری و کلامی پرشور بوده و امام رضا(ع) وظیفه خویش می‌دانستند که راه اعتقاد حقیقی را برای مردم بیان کنند.
این استاد حوزه و دانشکاه با بیان اینکه امام رضا(ع) برای اثبات مذهب اهل بیت(ع) نیز جلسات علمی داشتند، افزود: بنابراین بحث‌های علمی امام(ع) هم با صاحبان علم و اندیشه بوده و هم برای اثبات حقانیت اهل بیت(ع) بوده است.
امام رضا(ع) و تبیین جایگاه امامت برای مردم
حجت الاسلام یوسفی مقدم گفت: امام رضا(ع) با وجود اینکه در تنگنای سیاسی زمان عباسی بودند بر تبیین جایگاه امامت در اسلام تأکید می‌کردند.
وی با اشاره به اینکه امام رضا(ع) برای تبیین امامت حدیث سلسله الذهب را در حضور حاکمان و طرفداران قدرت حاکم برای مردم بیان کردند، عنوان کرد: این حدیث بسیار روشن و شفاف جایگاه امامت را تبیین می‌کنند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی یادآور شد: امام رضا(ع) در روش سیاسی خود معرفت سیاسی را برای مسلمانان تبیین می‌کردند، ایشان در ظاهر و با اکراه ولایتعهدی را پذیرفتند؛ اما از این شرایط به بهترین نحو برای تبیین حقیقت و سیاست درست استفاده کردند.
امام رضا(ع) مظهر رأفت و محبت نسبت به مردم
حجت الاسلام یوسفی مقدم بیان کرد: امام رضا(ع) در دوران ولایتعهدی ضمن حفظ مذهب اهل بیت(ع) به تبیین سیاست می‌پرداختند و خلافت حقیقی را برای مردم تبیین می‌کردند.
وی ادامه داد: امام رضا(ع) مظهر رأفت و محبت نسبت به مردم هستند یعنی صفت رحمانی خداوند در وجود امام(ع) که خلیفه خدا در روی زمین است به خوبی جلوه گر بود.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به اینکه حتی مردم امروزه نیز از رحمت و مهربانی امام رضا(ع) بهره‌مند می‌شوند، اضافه کرد: مردم با حاجات و نیازها به خدمت امام رضا(ع) مشرف می‌شوند و امام(ع) حاجات آنان را پاسخ می‌دهد که این نشان از رأفت امام به مردم است، کمتر کسی است که به امام رضا(ع) متوسل بشود و امام(ع) پاسخ ندهد.
حجت الاسلام یوسفی مقدم گفت: بارها معجزات و کرامات از امام رضا(ع) سر زده که مردم مشاهده کرده‌اند و این نشانگر رحمت و محبت امام رضا(ع) نسبت به امت است.
خبرنگار: مژگان فرهنگیان