به گزارش خبرنگار مهر، کشمکش بر سر تصویب و یا رد توافق هسته ای ایران در کنگره آمریکا همچنان ادامه دارد و تا ۱۰ روز دیگر باید قانونگذاران آمریکایی تکلیف خود را با برجام مشخص کنند.
بر اساس آخرین خبرهای مربوط به موافقان و مخالفان برجام، تا کنون ۳۰ سناتور دموکرات از توافق هسته ای ایران حمایت کرده اند. هر چند حمایت ۳۴ سناتور از برجام کار کاخ سفید را برای تصویب آن راحت تر می کند اما دموکرات‌ها در سنای آمریکا نیازمند ۴۱ رای هستند تا مانع رد این توافق در سنا شوند. به عبارت دیگر در صورت رسیدن آرای موافق به ۴۱ رای، دیگر باراک اوباما نیازی به استفاده از حق وتوی خود برای تصویب این توافق ندارد.
در همین رابطه با دکتر «جیری والنتا» از مشاوران سابق وزارت خارجه آمریکا و از یکی از منتقدان سیاست خارجی دولت اوباما به گفتگو نشستیم. والنتا سابقه ارائه مشاوره به چند دولت آمریکا را داشته و حتی مدتی را نیز به عنوان مشاور در وزارت خارجه جمهور چک فعالیت کرده است.
دکتر والنتا به عنوان مشاور چهار رئیس جمهور آمریکا فعالیت کرده و سابقه بیش از ۱۰ سال فعالیت در دانشکده تحصیلات تکمیلی نیروی دریایی آمریکا را دارد. او از اعضای قدیمی شورای روابط خارجی آمریکا بوده و مقالات زیادی را به رشته تحریر در آورده است. وی به ھمراه ھمسرش «لنی» مؤسسه مطالعات دوران پس از کمونیست را دایر کرده و اداره می کنند. وی به حزب جمهوریخواه آمریکا و محافظه کاران آمریکایی گرایش دارد. مشرح این مصاحبه به شرح زیر است:
* تعداد زیادی از جمهوریخواهان آمریکا با توافق هسته ای حاصل شده میان ایران و کشورهای ۱+۵ مخالف هستند. شما دلیل مخالفت این افراد با برجام و بطور کلی این توافق را چطور ارزیابی می کنید؟
توافق حاصل شده میان ایران و کشورهای ۱+۵ با آنچه که اوباما در سال ۲۰۱۳ وعده داده بود تفاوت دارد. اوباما در آن زمان گفته بود که بدنبال راه جدیدی است که با توجه به آن دنیا امن تر می شود؛ آینده ای که می توان به روشنی گفت برنامه هسته ای ایران صلح آمیز است و این کشور نمی تواند بمب هسته ای تولید کند. اما با توجه به امتیازهای که آمریکا به ایران داده بویژه لغو تحریم های تسلیحاتی اغلب کارشناسان و مقامات فکر می کنند این یک عقب نشینی غیر قابل باور از سوی آمریکا بوده است، و من نیز در میان منتقدان این توافق قرار دارم. به اعتقاد منتقدان، این توافق موجب آغاز مسابقه تسلیحاتی در میان اعراب خلیج فارس بویژه از سوی عربستان سعودی خواهد شد و به همین دلیل است که واشنگتن تلاش زیادی را برای متقاعد کردن آنها انجام داده و مقاماتی همچون «اشتون کارتر» وزیر دفاع و «جان کری» وزیر خارجه ایالات متحده به منطقه سفر کرده و تلاش کرده اند تا اعراب را در مورد این توافق مطمئن سازند.
تا زمانیکه رئیس جمهور شما در برابر جمعیت حاضر شده و شعار مرگ بر آمریکا و مرگ بر اسرائیل سر بدهد من فکر نمی کنم که برجام بتواند منجر به انجام همکارهای بیشتر میان ایران و آمریکا بشود. مذاکره کنندگان آمریکایی تلاش کرده اند تا راهی را که به موجب آن می توان درباره برنامه هسته ای ایران شفاف سازی کرد را توسعه دهند و وزیر امور خارجه ایران (محمد جواد ظریف) نیز در این راه تلاش هایی را کرده است اما این اقدامات کافی نیستند. زبانی که برای توضیح این اقدامات بکار می رود مبهم بوده و امکان دسترسی به تمام تاسیسات هسته ای ایران را فراهم نمی کنند. این اقدامات جلوی پیشرفت هسته ای ایران را نمی گیرد زیرا بر اساس برجام ایران اجازه یافته تا زیرساخت های هسته ای خود را حفظ کند. در اصل هدف اصلی آن بود که ایران این تاسیسات را نداشته باشد. از دید منتقدان مشکل سازترین بخش توافق آن است که ایران اجازه یافته تا تاسیسات مربوط به پلوتونیم خود را حفظ کند. شاهد هستید که سناتور «رابرت منندز» از سناتورهای ارشد حزب دموکرات بر روی این مسئله انگشت گذاشته است. بر همین اساس معتقدم که این توافق بیش از آنکه به نفع آمریکا باشد به نفع ایران است.
* شما معتقدید که این توافق به نفع ایران است در صورتیکه وزیر امور خارجه ایران اعلام کرده این یک توافق برد-برد بوده و فصل جدیدی از امید را گشوده است. آیا شما این دیدگاه را رد می کنید؟
وزیر امور خارجه شما بهتر می داند که این یک توافق برد-برد برای ایران است و من با این جمله ایشان که «برجام فضای جدیدی از امید را گشوده است» مخالفم. «جان کری» وزیر امور خارجه آمریکا، در آخرین دقایق مذاکرات در توضیح به منتقدان از وجود نظامی پیشرفته برای پایش تاسیسات هسته ای و همچنین اقدامات ایران سخن گفت، اما جملات وی مبهم بودند، جملات مبهمی که حاوی ضمیمه هایی بودند که ما نمی توانیم به این ضمیمه ها دسترسی داشته باشیم و بر اساس وجود این نکات مبهم منتقدان نمی توانند مطمئن باشند که یک نظام قوی بازرسی در مورد تاسیسات هسته ای ایران وجود خواهد داشت.
* آیا برجام منجر به انجام همکاری های بیشتر میان ایران و غرب بویژه آمریکا در موضوعات منطقه ای و بین المللی نمی شود؟
من فکر نمی کنم که این توافق بتواند منجر به انجام همکارهای بیشتر میان ایران و آمریکا بشود. «حسن روحانی» رئیس جمهور ایران، برای کاهش تنش میان ایران و کشورهای دیگر تلاش می کند.
معتقدم که اگر قرار باشد دو کشور (ایران و آمریکا) همکاری بیشتری باهم انجام دهند واشنگتن امتیازهای بیشتری را به ایران بدهد. متاسفانه مسائلی منطقه ای و بحران های موجود در آن همچون سوریه، عراق و یمن در مذاکرات میان ایران و کشورهای ۱+۵ جایی نداشته اند.
*در حال حاضر قانونگذاران آمریکایی در حال بررسی برجام هستند و هر روز خبرهایی در مورد اضافه شدن به تعداد موافقان و مخالفان آن منتشر می شود. شما سرنوشت توافق هسته ای در کنگره آمریکا را چطور ارزیابی می کنید؟
ما هنوز نمی دانیم که کنگره برجام را تصویب و یا رد می کند. قانونگذاران آمریکایی در حال بررسی آن هستند. برخی از آنها که عمدتا از جمهوریخواهان هستند معتقدند که برچیده شدن تحریم های ایران موجب افزایش قدرت منطقه ای ایران می شود. در مقابل دموکرات ها نیز اطمینان چندانی به نظام بازرسی هایی که در برجام آمده ندارند و احساس می کنند که عبارت «دسترسی مدیریت شده» موجب بازرسی قدرتمند و شفاف سازی دقیق نمی شود.
*آیا توافق هسته ای حاصل شده میان ایران و کشورهای ۱+۵ تاثیری در انتخابات ریاست جمهوری آتی آمریکا دارد و یا آنکه این توافق بطور کلی موجب بهبود وضعیت حزب دموکرات می شود یا خیر؟
این توافق مطمئنا تاثیری چشمگیر بر انتخابات آمریکا دارد و شما شاهد هستید که این توافق از جمله مواردی است که از سوی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری آمریکا مورد اشاره قرار می گیرد و تقریبا تمامی نامزدهای حزب جمهوریخواه این توافق را رد می کنند و حتی به نظر می رسد «هیلاری کلینتون» که احتمالا گزینه اصلی دموکرات ها در انتخابات ریاست جمهوری آتی باشد نیز از تمام جنبه های توافق حمایت نمی کند.
در مورد اینکه آیا این توافق تاثیری در موقعیت حزب دموکرات خواهد داشت یا خیر باید بگویم که الزاما نه، تمامی دموکرات های حاضر در سنا و مجلس نمایندگان در مقایسه با جمهوریخواهان به غیر یکی دو نفر از حامیان توافق هسته ای هستند اما با این وجود بسیاری از رای دهندگان آمریکایی معتقدند که این توافق باید مجددا مورد مذاکره قرار گرفته و یا آنکه بطور کلی رد شود. تهران نباید اینطور تصور کند که دموکرات ها از رابطه بهتر با ایران حمایت می کنند.