خبرگزاری مهر-گروه استانها: طی دهه‌های اخیر در مناطقی از مرز استان‌های مرکزی(خمین)، لرستان و اصفهان(گلپایگان) سنگ‌نگاره‌هایی یافت شد که تحقیق و بررسی درزمینهٔ آنها نشان از قدمت پیش از تاریخ این سنگ‌نگاره‌ها داشت، به طوری که مشخص شد برخی از این آثار به جای مانده، قدیمی‌ترین سنگ‌نگاره‌های یافت شده در جهان هستند.
تیمره منطقه‌ای در شهرستان خمین است که ۲۱ هزار سنگ‌نگاره را همراه با اسرار شگفت‌انگیزی در دل خود جای داده است. بزرگ‌ترین تابلوی سنگی کشور در منطقه تیمره به مساحت ۴۰مترمربع تصویر شده که به کتیبه بزرگ معروف است. در این تابلوی سنگی بیش از ۱۵۰نقش یک جا جمع شده است که رازگشایی از این سنگ‌نگاره به تنهایی سال‌ها کار پژوهشی در سطح بین‌المللی نیاز دارد.
کهن‌ترین خط کشف شده در ایران نیز متعلق به سنگ‌نگاره‌های تیمره خمین است. همچنین یک سوم الگوی کتیبه‌های خطی و تصویری موجود در باغ کتیبه‌های کاخ نیاوران، متعلق به تیمره است.
چندی پیش طی بررسی‌های کارشناسان در منطقه تیمره خمین، سنگ‌نگاره‌هایی کشف شد که مشابهت زیادی به زیگورات‌ها در جهان دارد. کشف این نشانه‌ها و قدمت بالای آنها در مقایسه با سنگ‌نگاره‌های مربوط به معابد نیایشی جهان در کشورهای دیگر، این تفکر را برمی‌انگیزد که ساختار معابد نیایشی جهان نیز ابتدا از این منطقه سرچشمه گرفته است. اینکه در جهان باستان و زندگی ابتدایی چگونه مفاهیم و باورها در مناطق مختلف منتشر می‌شده خود سوالی است که لازمه پاسخگویی به آن ده‌ها سال کار تحقیقاتی است.
نقش زیگورات‌های خمین ۵۰۰۰ سال قدمت دارد
محمدناصری فرد، پژوهشگر سنگ‌نگاره‌های ایران و جهان در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: اکثر معبدهای نیایشی باستانی که در دنیا کشف شده هرمی شکل و مطبق (طبقه) هستند و پژوهش‌های اخیر در سنگ‌نگاره‌های تیمره خمین نشانگر این است که بین معبدهای نیایشی باستانی جهان با نقش زیگورات‌های تیمره خمین مشابهت وجود دارد.
وی اظهار کرد: کشف نقش‌های متعدد زیگورات در منطقه تیمره شهرستان خمین متعلق به هزاره‌های پنجم تا سوم قبل از میلاد، نشان از وجود اندیشه یکسان در ساخت معبدهای نیایشی مطبق و هرمی شکل دارد.
ناصری فرد گفت: نقش زیگورات تیمره در چهار طبقه هرمی شکل است و در طرح بازسازی شده زیگورات‌های جهان نیز شباهت ظاهری با نقوش زیگورات مکشوفه در تیمره وجود دارد.
وی اظهار کرد: شگفت‌انگیز است که نمونه‌های معبدهای نیایشی آمریکای جنوبی، شرق آسیا و دیگر نقاط دنیا که در قالب سازه‌های آئینی باستانی کشف شده شبیه نقش زیگورات‌های کشف‌شده در تیمره خمین است.
ناصری فرد بیان کرد: نکته جالب اینکه این سازه‌ها کمتر از دو هزار و ۱۰۰ سال قدمت دارند در حالی که قدمت نقش زیگورات‌های تیمره خمین به پنج هزار سال نیز می‌رسد.
نویسنده دو کتاب در مورد سنگ‌نگاره‌های ایران افزود: کشف این شباهت‌های جهانی با نمونه‌های مکشوفه در تیمره خمین این ذهنیت را برای هر بیننده‌ای ایجاد می‌کند که شاید اولین سازه‌های نیایشی که مطبق و هرمی شکل بوده در ایران ایجاد شده‌اند و طی هزاره‌های بعد به دیگر نقاط دنیا منتقل‌شده‌اند.
وی گفت: مسئله شباهت نقش زیگورات خمین با نمونه معبدهای باستانی کشف شده در دیگر نقاط دنیا یک دیدگاه جدید در سازه‌های نیایشی باستانی در ایران باز می‌کند که نیاز به مطالعات بیشتر و جامع‌تری است.
پژوهشگر سنگ‌نگاره‌های ایران و جهان در ارتباط با زیگورات گفت: کلمه زیگورات ریشه اکدی (یکی از اقوامی که در همسایگی ایلام زندگی می‌کردند) دارد و به معنی صعود به آسمان است. زیگورات‌ها معبدهای هرمی شکل بودند که در چند طبقه ساخته شده و با پلکان متعدد می‌شد به طبقات بالا رسید.
وی افزود: زیگورات‌ها برخلاف اهرام مصر از سنگ ساخته نشده‌اند بلکه از آجر گلی یا خشت هستند و کسانی که این معبدها را می‌ساختند فکر می‌کردند که هرچه به خدایان باستان نزدیک‌تر باشند بهتر می‌توانند عبادت کنند، بنابر این باید ساختمان‌های بزرگ‌تر و طبقات بیشتری ساخته می‌شد و در آخرین طبقه این معابد باستانی که مهم‌ترین طبقه نیز بود، خدای آفرینش نگهداری می‌شد.
شباهت نقش زیگورات‌های تیمره با معبدهای باستانی برخی نقاط جهان
مدیر پژوهش و باستان‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان مرکزی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: نقش زیگورات‌های کشف‌شده در منطقه تیمره خمین از نظر ظاهر بسیار شبیه به معبدهای نیایشی باستانی در برخی مناطق دنیا نظیر نروژ و فنلاند است.
اسماعیل شراهی افزود: البته اگر چه از نظر ظاهر نقش زیگورات‌های تیمره شبیه این معبدهای باستانی است اما از لحاظ بن‌مایه فرهنگی ممکن است با هم تفاوت داشته باشند چرا که حوزه‌های جغرافیایی و فرهنگی متفاوتی دارند.
مدیر پژوهش و باستان‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان مرکزی بیان کرد: مشابهت در بسیاری از سنگ‌نگاره‌ها در جهان وجود دارد نظیر نقش‌های شکار و بزکوهی که عموماً در سنگ‌نگاره‌ها مشاهده می‌شود اما ممکن است که این نقش‌ها از نظر محتوا و مفهوم در هر منطقه متفاوت باشند.
شراهی گفت: مشابهت نقش زیگورات‌های تیمره خمین با معبدهای نیایشی باستانی با توجه به قدمت و ارزش این سنگ‌نگاره‌ها نیاز به مطالعه، پژوهش و بررسی گسترده علمی در سازه‌های نیایشی جهان دارد که باید پیگیری و در دستور کار قرار گیرد.
هنرهای برجای مانده از روزگار باستان و پیش از تاریخ، دریچه‌ای برای شناخت بیشتر از دنیای مبهم و پر از پرسش باستان رو به ما می‌گشاید که از طریق این نشانه‌ها می‌توان دوران ماقبل تاریخ را با دقت و دانش بیشتری رصد و ارزیابی کرد. از دریچه این آثار می‌توان تاریخ، هنر، فرهنگ و نوع اندیشه مردمان دوران پیش از تاریخ را بیش از پیش شناخت.