این گزارش از سلسله گزارشهای «معرفی و بررسی پروژه‌های نیمه تمام استانی» منتشر شده است. گفتنی است پیش از این دو پرونده «بررسی پدیده حاشیه نشینی در استانهای کشور» و «بررسی پدیده کم آبی و مدیریت بحران آب در استانهای کشور» روی خروجی بخش استانهای خبرگزاری مهر منتشر شده است.
خبرگزاری مهر- گروه استانها: در خراسان جنوبی یک هزار و ۶۰۰ پروژه نیمه‌تمام در نوبت انتظار برای تکمیل هستند از ورزشگاه ۱۵ هزارنفری بیرجند گرفته تا پروژه راه‌اندازی موزه صحرای طبس که ۱۶ سال از عمرش می‌گذرد برخی از پروژه‌های عمرانی استان سال‌هاست آن‌قدر خاک خورده‌اند که شباهت قابل وصفی با زیرخاکی پیداکرده‌اند.... قدمت دار و باارزش!
این طرح‌های نیمه‌تمام ثروت ملی کشور است که اگر به سرانجام نرسند آنچه تاکنون خرجشان شده مستهلک می‌شود و این یعنی هدر رفتن ثروت ملی.
حکایت این روزهای پروژه‌های نیمه‌تمام حکایتی است که باگذشت هرروز از عمرشان وخامت اوضاع را به دلیل بالا رفتن هزینه‌های اتمام پروژه بیشتر می‌کند و باید هر چه سریع‌تر در جهت تکمیل آن‌ها گام‌های عملیاتی برداشته شود.
بخشی از این پروژه‌های نیمه‌تمام به دلیل بی‌توجهی و اولویت نداشتن برای تخصیص اعتبار حال ناخوشی دارند درحالی‌که اولویت آن‌ها برای مردم این استان محروم امید به زندگی و نشاط است.
اتمام ورزشگاه ۱۵ هزارنفری بیرجند درگرو تأمین بودجه
نام پروژه: ورزشگاه ۱۵ هزارنفری غدیر بیرجند
سال شروع پروژه: اسفندماه ۱۳۸۵
عمر پروژه: ۹ سال
میزان تأخیر تکمیل پروژه نسبت به زمان اولیه: ۶ سال (قرار بود این پروژه سه‌ساله بااعتبار ۵ میلیارد تومان تمام شود.)
میزان پیشرفت فیزیکی: ۹۴ درصد
پیمانکار اولیه پروژه: ۴ پیمانکار برای بخش‌های مختلف پروژه دارد. (شرکت پلی تی ستون در قسمت ابنیه، و سه شرکت دیگر در بخش‌های چمن، برج‌های نوری و پیست)
پیمانکار فعلی: ۴ پیمانکار برای بخش‌های مختلف پروژه دارد. (شرکت پلی تی ستون در قسمت ابنیه، و سه شرکت دیگر در بخش‌های چمن، برج‌های نوری و پیست)
محل احداث: ابتدای جاده کمربندی بیرجند - زاهدان
کاربری یا دلیل اهمیت پروژه: با توجه به اینکه سرمایه‌گذاری کلانی انجام‌شده است بهره‌برداری از آن به‌منظور استفاده صحیح از سرمایه‌گذاری انجام‌شده است و فضای بسیار مناسبی برای توسعه ورزش‌های فوتبال و دومیدانی استان است
سال تغییر کاربری احتمالی در طول ساخت: ندارد
سال تغییر احتمالی پیمانکار: آمادگی برای واگذاری به بخش خصوصی اعلام‌شده است
چرایی تأخیر در اتمام پروژه: نبود اعتبار برای پیشرفت پروژه و تأمین هزینه‌های برق، آب و...
دستگاه‌های مسئول برای پیگیری اتمام پروژه: دستگاه خاصی مسئولیت ندارد و پروژه ملی است و باید به اتمام برسد. شرکت توسعه و نگهداری به‌عنوان کارفرما عمل می‌کند. اما استانداری برای تأمین اعتبار، اداره ورشو جوانان، اداره برق، آب و راه و شهرسازی می‌توانند در اتمام پروژه نقش بسزایی را ایفا کنند.
کل اعتبارات هزینه شده برای پروژه تاکنون: ۱۳ میلیون تومان
میزان اعتبار موردنیاز برای تکمیل پروژه: ۸ میلیارد تومان
مدیرکل ورزش و جوانان خراسان جنوبی در گفتگو با مهر در خصوص این پروژه می‌گوید: ورزشگاه ۱۵ هزارنفری غدیر از پیشرفت ۹۴ درصدی فیزیکی برخوردار بوده و در تلاشیم تا پایان سال ۹۵ این پروژه را به سرانجام برسانیم.
بهرام عزیز زاده مقدم ادامه می‌دهد: در سفر هیئت دولت به استان سه میلیارد تومان اعتبار به این پروژه اختصاص یافت که تاکنون یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان تخصیص داده‌شده و مابقی تا اواخر مهرماه نیز تخصیص خواهد یافت.
وی بابیان اینکه باوجوداین اعتبار، اتمام پروژه نیازمند ۸ میلیارد تومان اعتبار است، می‌افزاید: هزینه‌های نگهداری و تأمین برق و آب این پروژه نیازمند اعتبارات کلانی است.
عزیز زاده مقدم در خصوص چرایی تأخیر در اجرای پروژه می‌گوید: کمبود اعتبار باعث تأخیر روند اجرای پروژه شده است و چنانچه ۸ میلیارد اعتبار موردنیاز برای اتمام پروژه داده شود تا پایان سال ۹۵ به بهره‌برداری می‌رسد.
مدیرکل ورزش و جوانان خراسان جنوبی می‌افزاید: روند کند پروژه‌های عمرانی و اعتبارات قطره‌چکانی، موجب فرسایشی شدن روند ساخت طرح‌های ورزشی شده است و این انتظار به حقی است که توقعات چندساله مردمی با بهره‌برداری مناسب از پروژه‌های احداثی به پایان برسد.
وی با اشاره به دیگر دلایل روند تأخیر پروژه، می‌گوید: تأمین پست پاساژ برق و آسفالت جاده‌های دسترسی به استادیوم از دیگر مشکلات موجود در اجرای سریع پروژه است که امید است با همکاری شهرداری و شرکت توزیع برق استان این مشکلات نیز برطرف شود.
عزیززاده‌مقدم ادامه می‌دهد: ورزشگاه ۱۵ هزارنفری بیرجند در فضای ۵۶ هکتاری و در زمینی به مساحت ۲۹ هزار و ۷۲۸ مترمربع اعم از سرپوشیده و سرباز در حال احداث است و تاکنون ۱۳ میلیارد تومان منابع مالی هزینه شده است و برای تکمیل و تجهیز ۸ میلیارد تومان اعتبار موردنیاز است.
مدیرکل ورزش و جوانان خراسان جنوبی بابیان اینکه فاز نخست این پروژه تا دهه فجر سال جاری به بهره‌برداری می‌رسد، ادامه می‌دهد: چمن فوتبال، پیست تارتان دوومیدانی این ورزشگاه تکمیل‌شده است و حصارکشی، سنگ‌فرش محوطه و ساختمان اداری نیز در حال انجام است.
راه‌اندازی پایانه صادراتی سنگ استان در انتظار زمین عمر می‌گذراند
نام پروژه: پایانه صادراتی سنگ
سال شروع پروژه: این پروژه هنوز شروع نشده است. (راه‌اندازی پایانه صادراتی سنگ در ۲۶ آبان سال ۸۶ توسط هیئت دولت نهم در دومین سفر استانی به خراسان جنوبی مصوب شد اما هنوز زمین موردنظر برای اجرای پروژه مشخص نشده است.)
میزان تأخیر تکمیل پروژه نسبت به زمان اولیه: پروژه هنوز شروع نشده است
میزان پیشرفت فیزیکی: ندارد
پیمانکار اولیه پروژه: شرکت سنگ نگین
پیمانکار فعلی: ندارد اما در سفر اخیر هیئت دولت یازدهم به استان مصوب شد بخشی از اعتبار این پایانه را شرکت ایمیدرو متقبل شود
محل احداث: در مرحله جانمایی و در انتظار نظر کار‌شناسی راه و شهرسازی
کاربری یا دلیل اهمیت پروژه: خراسان جنوبی یکی از قطب های معدنی کشور است که ایجاد پایانه صادراتی سنگ می تواند گامی موثر برای توسعه و رونق استان باشد
سال تغییر کاربری احتمالی در طول ساخت: ندارد
سال تغییر احتمالی پیمانکار: ندارد
چرایی تأخیر در اتمام پروژه: نبود مکان برای اجرا
دستگاه‌های مسئول برای پیگیری اتمام پروژه: اتاق اصناف – شرکت ایمیدرو- واحدهای تولیدی بخش معدن
کل اعتبارات هزینه شده برای پروژه تاکنون: هنوز اعتباری مشخص نشده
احداث پایانه صادراتی سنگ در قطب معدنی کشور از مصوبات دولت گذشته به استان خراسان جنوبی است که اکنون پس از هشت سال فرصت‌سوزی هنوز اجرایی نشده است.
معاون امور بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی در خصوص این پروژه به مهر می‌گوید: هنوز عملیات اجرایی این پروژه آغاز نشده است و در حال حاضر پایانه صادراتی سنگ استان در طی بازدید‌های میدانی به‌عمل‌آمده از زمین‌های بالادست حاجی‌آباد بیرجند، در این مکان جانمایی شود که هم‌اکنون منتظر نتایج کارشناسی‌های انجام‌شده بر روی این زمین‌ها هستیم.
مهدی ماهگلی در توضیح اقدامات انجام‌شده این پروژه، می‌گوید: پایانه صادراتی سنگ در سنوات قبل از طریق سازمان توسعه و تجارت ایران صادر شد و در استان نیز احداث آن به شرکت سنگ نگین محول شد.
وی با اشاره به کم‌کاری این شرکت در پیگیری احداث این پایانه، تصریح می‌کند: در مراحل اولیه ۳۵ هکتار زمین از منطقه ویژه اقتصادی برای احداث پایانه صادراتی سنگ در اختیار شرکت سنگ نگین قرار گرفت اما به دلیل کم‌کاری شرکت نگین، فعالیت این پایانه کم‌رنگ شد.
ماهگلی در خصوص اعتبارات پیش‌بینی‌شده برای اجرای این پروژه، عنوان می‌کند: در سفر اخیر هیئت دولت یازدهم به استان مصوب شد بخشی از اعتبار این پایانه را شرکت ایمیدرو متقبل شود.
وی ادامه می‌دهد: بخشی دیگر از این اعتبارات مربوط به بخش خصوصی مانند کارخانه معدن و اتاق اصناف می‌شود.
معاون امور بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی با اشاره به اهمیت راه‌اندازی این پایانه در استان، می‌افزاید: با ایجاد نمایشگاه سنگ در پایانه، خریداران داخلی و خارجی برای انتخاب سنگ به معادن مراجعه نمی‌کنند و سنگ موردنظر را مستقیماً از پایانه خریداری خواهند کرد.
کمبود اعتبار و تأخیر سه‌ساله در طرح بزرگ صنعتی سیمان باقران
نام پروژه: کارخانه سیمان باقران
سال شروع پروژه: ۱۳۸۵
میزان تأخیر تکمیل پروژه نسبت به زمان اولیه: پروژه قرار بود پنج تا شش‌ساله به اتمام برسد
میزان پیشرفت فیزیکی: بالای ۹۰ درصد
پیمانکار اولیه پروژه: بیش از ۳۰ پیمانکار در این پروژه همکاری دارند برخی از پیمانکاران (شرکت طیف سپاهان جدول ساز اصفهان، شرکت دانش وران، شرکت وهام شرق، شرکت فرافن و شرکت بلندپایه) هستند.
پیمانکار فعلی: در حال حاضر بیش از ۳۰ پیمانکار در این پروژه همکاری دارند
محل احداث: شهرستان درمیان، جاده گزیک به نوار مرزی، جنب روستای آبگرم، ۳۴ کیلومتری مرز افغانستان
کاربری یا دلیل اهمیت پروژه: اشتغال‌زایی و توسعه اجتماعی و اقتصادی
سال تغییر کاربری احتمالی در طول ساخت: ندارد
سال تغییر احتمالی پیمانکار: ندارد
چرایی تأخیر در اتمام پروژه: کمبود اعتبار
دستگاه‌های مسئول برای پیگیری اتمام پروژه: سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی، بانک ملی، بانک کشاورزی، جهاد کشاورزی و استانداری خراسان جنوبی
کل اعتبارات هزینه شده برای پروژه تاکنون: ۱۳۷ میلیارد تومان ریالی و ۲۴ میلیون یورو ارزی
میزان اعتبار موردنیاز برای تکمیل پروژه: ۳۴ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان برای اتمام پروژه در تزریق‌شده که از این مقدار ۸ میلیارد تومان پرداخت‌شده و با پرداخت مابقی اعتبار، پروژه تا پایان سال جاری به بهره‌برداری می‌رسد
مدیرعامل کارخانه سیمان باقران در خصوص این پروژه به مهرمی گوید: در حال حاضر این پروژه بالای ۹۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است و امید است تا پایان سال جاری به بهره‌برداری برسد.
سید جلال موسوی از تزریق ۳۴ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان برای اتمام این پروژه خبرمی دهد و می‌گوید: تاکنون ۸ میلیارد تومان از این اعتبار پرداخت‌شده است و مابقی نیز در مرحله پرداخت است.
وی با اشاره به سال شروع پروژه می‌افزاید: عملیات اجرایی این پروژه از سال ۸۵ شروع شد و طبق برنامه زمان‌بندی قرار بود طی شش سال به بهره‌برداری برسد.
موسوی کمبود اعتبار را عامل اصلی تأخیر اجرای پروژه می‌داند و می‌افزاید: در چندین مرحله از اجرای این پروژه با کمبود اعتبار مواجه شدیم و امید است با تزریق این میزان اعتبار تا پایان سال جاری به بهره‌برداری کامل برسد.
مدیرعامل کارخانه سیمان باقران در ادامه می‌گوید: تاکنون حدود ۱۳۷ میلیارد تومان ریالی و ۲۴ میلیون یورو ارزی در اجرای این پروژه هزینه شده است.
موسوی اشتغال‌زایی را از مهم‌ترین دلایل اهمیت اجرای پروژه سیمان باقران ذکر کرده و می‌گوید: با بهره‌برداری این کارخانه، برای سه هزار نفر به‌طور مستقیم و غیرمستقیم شغل ایجاد می‌شود.
وی با اشاره به دیگر دلایل اهمیت پروژه، تصریح می‌کند: ایجاد توسعه اشتغال، توسعه اجتماعی و اقتصادی نقش بسزایی ایفا می‌کند و با اشتغال‌زایی از روی‌آوری جوانان به سمت مواد مخدر نیز جلوگیری می‌کند.
موسوی در ادامه می‌افزاید: همچنین با توجه به جمعیت درمیان، بهره‌برداری این پروژه پوشش معیشتی بزرگی را به دنبال دارد.
اتمام پروژه ۱۶ ساله نیازمند ۲ میلیارد تومان اعتبار
نام پروژه: موزه صحرای طبس
سال شروع پروژه: ۱۳۷۸
عمر پروژه: ۱۶ سال
میزان تأخیر تکمیل پروژه نسبت به زمان اولیه: زمانی برای تکمیل اعلام‌نشده بود
میزان پیشرفت فیزیکی: بالای ۷۰ درصد
پیمانکار اولیه پروژه: شرکت نگین افراز
پیمانکار فعلی: پیمانکار تغییری نکرده
محل احداث: ۱۲۰ کیلومتری جاده طبس
کاربری یا دلیل اهمیت پروژه: حادثه صحرای طبس و شکست آمریکا یکی از حوادث مهم در طول تاریخ است و برای انتقال فرهنگ دفاع مقدس نیز نقش بسزایی دارد
سال تغییر کاربری احتمالی در طول ساخت: ندارد
سال تغییر احتمالی پیمانکار: ندارد
چرایی تأخیر در اتمام پروژه: عدم تأمین اعتبار
دستگاه‌های مسئول برای پیگیری اتمام پروژه: بنیاد حفظ آثار دفاع مقدس خراسان جنوبی (اداره کل راه و شهرسازی، شهرداری، جهاد کشاورزی و شورای شهر در اتمام پروژه نقش بسزایی دارند)
کل اعتبارات هزینه شده برای پروژه تاکنون: ۳ میلیارد تومان
میزان اعتبار موردنیاز برای تکمیل پروژه: ۲ میلیارد تومان
معاون مهندسی و امور شهدای گمنام اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس خراسان جنوبی در خصوص این پروژه به مهر می‌گوید: موزه صحرای طبس پروژه‌ای ملی و بین‌المللی و از پروژه‌های مهمی است که باید هرچه زود‌تر به اتمام برسد.
محمود محبوب با اشاره پیشرفت ۷۰ درصدی پروژه ادامه می‌دهد: پروژه شامل قسمت‌های مختلفی ازجمله تالار اسناد و مدارک، مسجد شکر و... می‌شود که تاکنون دیوارکشی تالار به انجام رسیده است.
وی می‌افزاید: دو هلیکوپتر ماکت یک‌به‌یک، لاشه هواپیمای هرکولس ۱۳۰C و اتوبوسی که در حادثه شکست آمریکا حضورداشته است خریداری‌شده و در این موزه جانمایی شده است.
معاون مهندسی و امور شهدای گمنام اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس خراسان جنوبی می‌افزاید: همچنین مسجد شکر نیز بناشده است و نازک‌کاری این مکان‌ها نیز تا پایان سال جاری به اتمام می‌رسد.
وی بابیان اینکه تاکنون ۳ میلیارد تومان در این پروژه هزینه شده است، اظهار می‌کند: برای اتمام پروژه نیز حدود ۳ میلیارد دیگر نیاز است.
محبوب کمبود اعتبار را عامل اصلی تأخیر روند پروژه ذکر می‌کند و می‌گوید: اگر اعتبار موردنیاز داده شود کل پروژه تا ۶ ماه دیگر به اتمام می‌رسد.
وی با اشاره به اهمیت بالای موزه صحرای طبس، تصریح می‌کند: حادثه صحرای طبس و شکست آمریکا یکی از حوادث مهم در طول تاریخ است و برای انتقال فرهنگ دفاع مقدس نیز نقش بسزایی دارد.
محبوب خواستار توجه ویژه مسئولان و رسانه‌ها به این مکان شده و می‌افزاید: دستگاه‌ها و رسانه‌ها در پررنگ کردن و اطلاع‌رسانی این حادثه کم‌کاری کرده‌اند.
وعده انتقال آب به خراسان جنوبی ۱۰ ساله شد
نام پروژه: طرح انتقال آب به خراسان جنوبی
سال شروع پروژه: تصویب در سال ۱۳۸۴ (مصوبه سفر هیئت دولت به استان)
عمر پروژه: ۱۰ سال
میزان تأخیر تکمیل پروژه نسبت به زمان اولیه: بعد از گذشت ۱۰ سال در مرحله مطالعاتی باقی‌مانده است
میزان پیشرفت فیزیکی: ندارد
پیمانکار اولیه پروژه: ندارد
پیمانکار فعلی: ندارد
کاربری یا دلیل اهمیت پروژه: خراسان جنوبی دورترین نقطه به منابع آبی در کشور است و سال‌های زیادی با پدیده خشک‌سالی دست‌وپنجه نرم می‌کند. با توجه به اینکه این استان از یک جایگاه استراتژیک برخوردار است رفع مشکل کم‌آبی حائز اهمیت است.
سال تغییر کاربری احتمالی در طول ساخت: ندارد
دستگاه‌های مسئول برای پیگیری اتمام پروژه: اداره آب منطقه‌ای خراسان جنوبی
کل اعتبارات هزینه شده برای پروژه تاکنون: ندارد
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی در خصوص این طرح به مهر می‌گوید: اجرای طرح انتقال آب به استان یکی از نیاز‌های اساسی استان است که در حال حاضر انتقال آب از دریای عمان به‌طورجدی دنبال می‌شود.
حسین امامی بابیان اینکه در حال حاضر در مرحله مطالعاتی این طرح هستیم، می‌افزاید: طرح انتقال آب از دریای عمان توسط وزارت نیرو برای ۱۶ استان کشور طراحی و قرارداد بسته‌شده که در این طرح انتقال آب به استانهای خراسان جنوبی، خراسان رضوی و سیستان و بلوچستان و شرق استان کرمان در اولویت هستند.
وی با اشاره به شرایط اقلیمی خراسان جنوبی، می‌گوید: خراسان جنوبی با آب‌های آزاد حدود هزار کیلومتر فاصله دارد و همین امر باعث خواهد شد که طرح انتقال آب به استان بیش از هشت سال به طول انجامد.
خبرنگار: رقیه رحمتی راد- فاطمه زیراچی