این گزارش از سلسله گزارشهای «معرفی و بررسی پروژه‌های نیمه تمام استانی» منتشر شده است. گفتنی است پیش از این دو پرونده «بررسی پدیده حاشیه نشینی در استانهای کشور» و «بررسی پدیده کم آبی و مدیریت بحران آب در استانهای کشور» روی خروجی بخش استانهای خبرگزاری مهر منتشر شده است.
خبرگزاری مهر- گروه استانها: طرح‌های عمرانی در حکم نبض اقتصاد جامعه هستند و به اعتبار این طرح‌ها، سرمایه‌گذاری‌های دولتی محقق شده و به همراه سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی رشد اقتصادی را موجب می‌شوند.
فعالیت‌های مربوط به طرح‌های عمرانی کشور، عمدتاً پس از شکل‌گیری برنامه‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی دنبال شده و از محل درآمدهای عمومی مربوط به بودجه دولت تأمین‌شده است ازاین‌رو، موفقیت طرح‌های یادشده به معیار برجسته‌ای در سنجش و قضاوت در عملکرد دولت‌ها تبدیل‌شده و بازتابی از کارایی و اثربخشی شیوه‌های مدیریت در کشور به شمار می‌رود.
اکثر طرح‌های، عمرانی در حال حاضر با مشکل طولانی شدن مدت اجرا و چند برابر شدن هزینه تکمیل مواجه‌اند که طولانی شدن مدت اجرای طرح‌ها به معنای معطل ماندن منابع مالی و فیزیکی کشور به‌صورت طرح‌های نیمه‌تمام و افزایش هزینه تمام‌شده طرح‌ها و نیز نشان‌دهنده آن است که متناسب با اعتبارات عمرانی مصرف‌شده ظرفیت‌های جدید ایجاد نشده است.
چنانچه هزینه فرصت حاصل از معطل ماندن منابع نیز به هزینه تمام‌شده طرح‌ها اضافه شود کارآمد نبودن نظام اجرایی طرح‌های عمرانی کشور بیشتر دیده می‌شود.
تسریع در بهره‌برداری از این پروژه‌ها با توجه به ارزش زمانی پول صرف شده و همچنین به حداقل رساندن هزینه‌های اجرای آن‌ها و حفظ و بهبود کیفیت اجرا، از عوامل موفقیت پروژه‌های عمرانی به شمار می‌رود و در این میان حجم بالایی از فعالیت‌های عمرانی در ایران اسلامی به خاطر محدودیت اعتباری در نیمه‌راه تکمیل و بهره‌برداری متوقف‌شده‌اند.
این حجم بالای پروژه‌های نیمه‌تمام عمرانی در کشور به هزاران میلیارد تومان اعتبار در قالب بودجه مصوب دولت نیاز دارد که به نظر می‌رسد باید با برنامه‌ریزی و اتخاذ راه‌کارهای عملی برای تکمیل آن‌ها اقدام کرد.
در استان قزوین بالغ‌بر ۱۵۰۰ پروژه نیمه‌تمام وجود دارد که ۱۰ طرح مهم ملی که در اولویت تکمیل شدن قرار دارد در این گزارش موردبررسی قرارمی گیرد که این طرح‌ها شامل چهار سد، سه پروژه راهسازی، یک شبکه ریلی، یک بیمارستان و یک طرح بزرگ گازرسانی است که ضمن گفتگو با معاون عمرانی استانداری، مدیرکل دفتر فنی و مدیران دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط با مشخصات پروژه‌ها و علت تأخیر در ساخت آن‌ها نیز آشنا خواهیم شد.
مهم‌ترین مشکلات نیمه‌تمام ماندن پروژه‌ها اعتباری است
منوچهر حبیبی معاون عمرانی استانداری قزوین که نظارت جدی بر طرح‌های عمرانی استان دارد و با سرکشی مستمر تلاش می‌کند روند اجرا دچار وقفه نشود در خصوص طرح‌های نیمه‌تمام عمرانی استان به خبرنگار مهر گفت: با توجه به شرایط کشور که متأثر از تنگناهای اقتصادی و حوزه بین‌المللی است منابع مالی با مشکل مواجه شده لذا ضرورت اولویت‌بندی پروژه‌ها کاملاً احساس می‌شود.
وی افزود: با دستور استاندار اولویت مدیران دستگاه‌های اجرایی تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام است و هیچ پروژه جدیدی امسال آغاز نخواهد شد مگر آن‌که بسیار مهم و ضروری مثلا در حوزه آب و محیط‌زیست باشد.
حبیبی گفت: عمده مشکل ما در حوزه پروژه‌های نیمه‌تمام در حوزه مالی است که در این راستا در سال‌های گذشته تخصیص و تأمین نقدینگی با مشکل روبرو شد که زمان اجرای پروژه‌ها را بیشتر کرده و موجب شده در روند و کیفیت کار تأثیرگذار باشد و به افزایش قیمت‌ها منجر شود.
چهار پروژه سدسازی در استان قزوین نیمه‌تمام است که سدهای نهب و بالاخانلو در حوزه شرکت آب منطقه‌ای و دو سد شاکین و چنگوره مربوط به سازمان جهاد کشاورزی است.
سد نهب در انتظار تزریق اعتبار
نام پروژه: سد نهب
سال شروع پروژه: ۱۳۸۸
عمر پروژه: شش سال
میزان تأخیر تکمیل پروژه نسبت به زمان اولیه: ۴ سال
میزان پیشرفت فیزیکی: ۴۷ درصد
پیمانکار اولیه پروژه: شرکت راهسر بوده که به دلیل ضعف مدیریتی پیمانکار و کمبود نقدینگی در ۱۸تیرماه ۹۳ تغییر کرده است
پیمانکار فعلی: شرکت راهسازی عمران ایران
محل احداث: اطراف تاکستان
کاربری یا دلیل اهمیت پروژه: ندارد
سال تغییر کاربری احتمالی در طول ساخت: ندارد
سال تغییر احتمالی پیمانکار: ۱۳۹۳
چرایی تأخیر در اتمام پروژه: مشکلات مالی
دستگاه های مسئول برای پیگیری اتمام پروژه: شرکت آب منطقه ای قزوین
کل اعتبارات هزینه شده برای پروژه تاکنون: ۵۵۵ میلیارد ریال
میزان اعتبار مورد نیاز برای تکمیل پروژه: ۱۶۰ میلیارد ریال
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای قزوین در خصوص این دو طرح به خبرنگار مهر گفت: سد مخزنی نهب در فاصله ۷۰ کیلومتری شهرستان قزوین و ۴۵ کیلومتری شهرستان تاکستان در مسیر آبگرم قرار دارد.
حمید قزوینی در خصوص اهداف ساخت سد اظهارداشت: سد نهب با هدف ذخیره سازی جریانات نابهنگام و سیلابی رودخانه خر رود و تنظیم آن برای بهبود اراضی کشاورزی پائین دست و تغذیه مصنوعی آبخوان دشت قزوین، مدیریت بهره برداری از منابع آبی با هدف حفظ و بهبود آبخوان دشت قزوین، توسعه شبکه‌های مدرن آبیاری و کشاورزی، افزایش راندمان آبیاری و صرفه جویی در مصرف آب کشاورزی، افزایش تولیدات کشاورزی، بالا بردن رفاه نسبی کشاورزان و ایجاد اشتغال و جلوگیری از مهاجرت روستائیان احداث می‌شود.
وی اعتبار موصوب فعلی این پروژه را ۱۳۰ میلیارد ریال و پیشرفت ریالی پروژه را ۳۳ درصد اعلام کرد.
به گفته قزوینی سد نهب قرار است در سال ۱۳۹۵ خاتمه یابد اما به دلیل تخصیص نیافتن به موقع اعتبارات دچار تأخیر شده است .
عدم تأمین اراضی مورد نیاز دلیل تأخیر در پروژه سد بالاخانلو
نام پروژه: سد بالاخانلو
سال شروع پروژه: ۱۳۹۱
عمر پروژه: سه سال
میزان تأخیر تکمیل پروژه نسبت به زمان اولیه: ۱۵ درصد از پیشرفت فیزیکی عقب است
میزان پیشرفت فیزیکی: ۱۹ درصد
پیمانکار اولیه پروژه:شرکت خارادژ
پیمانکار فعلی: شرکت خارادژ
محل احداث: اطراف شهرستان بوئین زهرا
کاربری یا دلیل اهمیت پروژه: تأمین آب شرب و کشاورزی منطقه
سال تغییر کاربری احتمالی در طول ساخت: ندارد
سال تغییر احتمالی پیمانکار: ندارد
چرایی تأخیر در اتمام پروژه: تامین نشدن به موقع اعتبارات و اراضی مورد نیاز
دستگاه های مسئول برای پیگیری اتمام پروژه: شرکت آب منطقه ای قزوین
کل اعتبارات هزینه شده برای پروژه تاکنون: ۱۵۰ میلیارد ریال
میزان اعتبار مورد نیاز برای تکمیل پروژه: ۹۵۰ میلیارد ریال
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای قزوین در مورد سد بالاخانلو گفت: این سد به دلایل مختلف دچار تأخیر شده که همکاری نکردن اهالی روستا در تأمین زمین و درنتیجه تحویل نشدن به‌موقع زمین به پیمانکار موجب تأخیر در اجرای پروژه شده است.
قزوینی اعتبار فعلی این پروژه را ۱۲۰ میلیارد ریال و پیشرفت ریالی پروژه را ۱۳ درصد اعلام کرد و گفت این سد قرار است که سال ۱۳۹۶تکمیل شود
پروژه ای ۹۰ در صدی که با تغییر ردیف اعتبارات دچار مشکل شد
نام پروژه: سد خاکی چنگوره
سال شروع پروژه: ۱۳۸۰
عمر پروژه: ۱۴ سال
میزان تأخیر تکمیل پروژه نسبت به زمان اولیه: هشت سال
میزان پیشرفت فیزیکی: ۹۰ درصد
پیمانکار اولیه پروژه: شرکت آب و خاک
پیمانکار فعلی:شرکت آب و خاک
محل احداث: شهرستان آوج دهستان حصار، روستای چنگوره
کاربری یا دلیل اهمیت پروژه: تأمین آب شرب و کشاورزی منطقه
سال تغییر کاربری احتمالی در طول ساخت: ندارد
سال تغییر احتمالی پیمانکار: ندارد
چرایی تأخیر در اتمام پروژه: تامین نشدن اعتبار لازم
دستگاه های مسئول برای پیگیری اتمام پروژه: سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین
کل اعتبارات هزینه شده برای پروژه تاکنون: ۷۵ میلیارد ریال
میزان اعتبار مورد نیاز برای تکمیل پروژه: ۳۵ میلیارد ریال
محمدحسین عطایی مسئول آب‌وخاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی استان در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: سد خاکی چنگوره در حال حاضر ۹۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد که با تغییر اعتبارات ملی به استانی دچار مشکلاتی شد و نتوانستیم بودجه خوبی برای ادامه کار دریافت کنیم و کار به تأخیر افتاد.
عطایی گفت: بدنه سد با سه میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان اعتبار تمام‌شده و سد با ظرفیت دو میلیون و ۸۰۰ هزار مترمکعب حجم مفید و شش میلیون مترمکعب حجم تنظیمی امکان آبیاری یک هزار هکتار زمین زراعی و تغذیه آبخوان را فراهم می‌کند.
وی اعتبار مصوب فعلی این پروژه را ۱۰۵ میلیارد ریال و پیشرفت ریالی پروژه را ۶۸ درصد اعلام کرد و گفت در صورت تأمین اعتبار این پروژه تا یک سال دیگر افتتاح می‌شود.
وی بیان کرد: سد چنگوره در حصار ولیعصر و ۱۵۰ کیلومتری قزوین در شهرستان اوج قرار دارد.
سد خاکی شاکین
نام پروژه: سد خاکی شاکین
سال شروع پروژه: ۱۳۸۴
عمر پروژه: ۱۰ سال
میزان تأخیر تکمیل پروژه نسبت به زمان اولیه: شش سال
میزان پیشرفت فیزیکی: ۸۵ درصد
پیمانکار اولیه پروژه: بادبند ساز و افروغ بنا
پیمانکار فعلی: شرکت آب وخاک
محل احداث: روستای شاکین در تاکستان
کاربری یا دلیل اهمیت پروژه: آبیاری و نجات ۱۵۰ هکتار باغات انگور این منطقه
سال تغییر کاربری احتمالی در طول ساخت: ندارد
سال تغییر احتمالی پیمانکار: ندارد
چرایی تأخیر در اتمام پروژه: ۹۹ درصد نبود اعتبار و یک درصد داشتن معارض در یک مقطع زمانی
دستگاه های مسئول برای پیگیری اتمام پروژه: سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین
کل اعتبارات هزینه شده برای پروژه تاکنون: ۴۵ میلیارد ریال
میزان اعتبار مورد نیاز برای تکمیل پروژه: ۲۵ میلیارد ریال
محمدحسین عطایی مسئول آب‌وخاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی استان گفت: سد شاکین در شهرستان تاکستان در فاصله ۴۳ کیلومتری این شهرستان قرار دارد و برای آبیاری و نجات ۱۵۰ هکتار باغات انگور این منطقه ساخته می‌شود.
وی بیان کرد: این سد دارای بند انحرافی به ارتفاع چهارم‌تر و عرض ۱۴ متر، خط انتقال به طول ۷۰۰ متر و یک مخزن ذخیره ۹۰۰ هزار مترمکعبی است.
مسئول آب‌وخاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین تصریح کرد: بیشتر کارهای این سد با ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی انجام‌شده اما از سال ۹۱ به دلیل ضعف پیمانکار متوقف‌شده که با اعمال ماده ۴۸ با تغییر پیمانکار متوقف‌شده که در صورت تأمین دو میلیارد تومان اعتبار تکمیل می‌شود.
عطایی اعتبار مصوب فعلی پروژه را ۵۵ میلیارد ریال و پیشرفت ریالی آن را ۶۵ درصد اعلام کرد و گفت: در صورت تأمین اعتبار تا یک سال دیگر پروژه تکمیل می شود.
پروژه گازرسانی به الموت در انتظار تأمین لوله های جدید
نام پروژه: گازرسانی به الموت
سال شروع پروژه: ۱۳۹۱
عمر پروژه: سه سال
میزان تأخیر تکمیل پروژه نسبت به زمان اولیه: تامین لوله های جدید چند ماه طول کشید اما همزمان سایر بخش ها اجرا شد تا وقفه ای در کار ایجاد نشود.
میزان پیشرفت فیزیکی: ۷۱ درصد
پیمانکار اولیه پروژه: عمران سازان و سات
پیمانکار فعلی: عمران سازان
محل احداث: منطقه الموت استان قزوین
کاربری یا دلیل اهمیت پروژه: با اجرای این پروژه از مجموع ۱۸۰ روستای منطقه حدود ۱۰۰ روستا و دو شهر و نیز ناحیه صنعتی معلم کلایه از تسهیلات گاز بهره‌مندمی شوند
سال تغییر کاربری احتمالی در طول ساخت: ندارد
سال تغییر احتمالی پیمانکار: ندارد
چرایی تأخیر در اتمام پروژه: به دلیل برآورد اشتباه در هزینه ها با تاخیر مواجه شد
دستگاه های مسئول برای پیگیری اتمام پروژه: شرکت گاز استان قزوین
کل اعتبارات هزینه شده برای پروژه تاکنون: ۴۳۰ میلیارد ریال
میزان اعتبار مورد نیاز برای تکمیل پروژه: ۱۷۰ میلیارد ریال
فتحعلی نجفی مدیرعامل شرکت گاز استان قزوین در خصوص علت تأخیر در پروژه گازرسانی به منطقه الموت اظهار داشت: لوله‌هایی که برای انتقال شبکه گاز خریداری‌شده بود ۱۰ و ۱۲ اینچ بود که از طریق پیمانکار مربوط خریداری شده بود که به دلیل عمل نکردن به تعهدات سازنده لوله، کار در این بخش دچار وقفه شد و به اشکال برخورد کرد .اما سایر کارها انجام شد تا پروژه لطمه نخورد
وی افزود: این طرح ۷۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و ۳۰ درصد خط انتقال باقیمانده و با تأمین لوله‌های جدید ۱۰ اینچ جوشکاری لوله‌ها آغازشده که در مسیر رازمیان به معلم کلایه لوله‌های ۱۰ اینچ و در مسیر رازمیان به قزوین ۱۲ اینچ است.
وی با بیان اینکه اعتبار مصوب فعلی پروژه ۶۰۰ میلیارد ریال و پیشرفت ریالی آن ۷۱ درصد است، گفت: در صورت تأمین اعتبار این سد سال آینده افتتاح می شود.
نجفی تصریح کرد: امیدواریم این طرح تا پایان نیمه اول سال آینده به بهره‌برداری برسد و مردم الموت از تسهیلات گاز برخوردار شوند.
وی گفت: با اجرای این پروژه از مجموع ۱۸۰ روستای منطقه حدود ۱۰۰ روستا و دو شهر و نیز ناحیه صنعتی معلم کلایه از تسهیلات گاز بهره‌مندمی شوند.
به نظر می‌رسد با مشکلات اقتصادی ایجادشده علت عمده توقف و یا طولانی شدن پروژه‌های عمرانی در استان قزوین تأمین اعتبار به‌موقع است که امیدواریم با پیگیری مسئولان ارشد استان و نمایندگان مجلس با تزریق بودجه پیش‌بینی‌شده زمینه اجرا و تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام فراهم‌شده و چرخ توسعه و عمران استان با شتاب بیشتری به حرکت درآید.
خبرنگار: محمدرضا جباری