خبرگزاری مهر- گروه استانها: نیمی از جمعیت ۹۱۸ هزار نفری استان خراسان شمالی در شمال شرق کشور در روستاهای این استان زندگی می کنند.
وجود ۸۳۵ نقطه آبادی در خراسان شمالی که نزدیک به ۶۸۵ روستای آن دارای دهیاری است به عنوان بخش بزرگی از نظام اجتماعی و جمعیتی محسوب می شوند که معضل بیکاری به عنوان مهمترین مشکل گریبان این جوامع را گرفته است.
در حال حاضر متاسفانه معضل بیکاری در روستاهای این استان موجب مهاجرت روستانشینان به شهرها شده که این امر خود پیامدهای منفی زیادی در زمینه های مختلف اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و امنیتی دارد.
با وجود پتانسیل های فراوان در راستای کسب و کارهای صنعتی و خدماتی و تولیدی در روستاها، متأسفانه به دلیل نبود زیرساخت ها و آموزش های لازم، همه روزه شاهد مهاجرت جوانان روستایی به شهرها برای یافتن کسب و کار هستیم.
این مهاجرت بی رویه قشر جوان از جمله عواملی است که فرآیند توسعه درون‌زا و روند بهبود شرایط زندگی در روستاهای خراسان شمالی را مختل می سازد.
کمبود درآمد عامل مهاجرت روستاییان به شهرها
دهیار روستای مرز، یکی از روستاهای تابعه شهرستان بجنورد در این زمینه در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار می کند: روستای مرز در هفت کیلومتری جنوب بجنورد قرار دارد و اهالی آن با مشکل نبود اشتغال روبرو هستند.
جواد قوی پنجه ادامه می دهد: از ۶۷ خانواری که در این روستا زندگی می کردند، طی سال های اخیر ۱۹ خانوار برای یافتن کار به شهر های مختلف چون بجنورد، اسفراین، قائمشهر و شیراز مهاجرت کرده اند.
وی با اشاره به اینکه زراعت در روستای مرز به صورت دیمی کاری است، می افزاید: چشم مردم این روستا برای برداشت محصول به بارش باران است اما خشکسالی ها موجب شده تا در چند سال اخیر برداشت محصول خوبی نداشته باشند.
قوی پنجه اظهار می کند: اجاره کردن زمین کشاورزی از روستاهای مترانلو و خوش منظر که در غرب و شمال روستای مرز قرار دارد از دیگر راهکارهای امرار معاش مردم روستای مرز است.
وی اضافه می کند: دامداری نیز به صورت سنتی و ضعیف در روستای مرز انجام می شود که در نتیجه درآمد چندانی نیز برای دامداران ندارد.
قوی پنجه می افزاید: جوانان ۴۸ خانوار ساکن در روستا برای کار به بجنورد یا تهران می روند و هیچ نوع مشاغل خانگی و صنعتی نیز برای اشتغال بانوان این روستا وجود ندارد.
وی اظهار می کند: تا کنون هیچ راهکار و طرحی برای ایجاد اشتغالی غیر از کشاورزی برای اهالی این روستا ارائه نشده است.
دریغ از یک دار قالیبافی
کبری جان محمدی، یکی از اهالی روستای مرز در مورد اشتغال بانوان این روستا به خبرنگار مهر، می گوید: در روستای مرز حتی یک دار قالیبافی وجود ندارد تا زنان روستا علاوه بر کار معمول رفت و روب منزل، با استفاده از یک هنر صنعتی نیز بتوانند درآمدزایی کنند.
مهاجرت بی رویه قشر جوان از جمله عواملی است که فرآیند توسعه درون‌زا و روند بهبود شرایط زندگی در روستاهای خراسان شمالی را مختل می سازد
وی با اشاره به اینکه مردم روستا هزینه لازم برای ایجاد کسب و کار را ندارند، می افزاید: اگر وضعیت بیکاری در روستا به همین منوال پیش رود و زمینه اشتغال وجود نداشته باشد مجبورم برای کار به شهر مهاجرت کنم.
اعتیاد و افسردگی؛ محصول بیکاری جوانان روستای خراشا
یکی از اهالی روستای خراشا از توابع شهرستان جاجرم نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، می گوید: کشاورزی در خراشا بسیار محدود بوده و اندک اراضی کشاورزی نیز در دست عده ای محدود قرار دارند به گونه ای که غالب مردم روستا منبع درآمد خاصی ندارند.
زهرا حق پناه ادامه می دهد: در حال حاضر اکثر افراد پیر در روستا زندگی می کنند و جوانان برای اشتغال به شهرهای دیگر مهاجرت کرده اند.
وی با اشاره به اینکه اکثر جوانان روستای خراشا که مدرک تحصیل دانشگاهی دارند در شهرهای دیگر مشغول به کار هستند، اظهارمی کند: سایر جوانان خراشایی که از تحصیل بازمانده اند نیزبرای یافتن کار به تهران می روند اما متأسفانه برخی از این افراد به دلیل دوری از خانواده و نبود شرایط مناسب زندگی و فشارهای روحی و جسمی به اعتیاد روی می آورند.
زهرا حق پناه که خود دارای مدرک کارشناسی است، ادامه می دهد: نبود فضای کار و فعالیت هنری و صنعتی برای جوانان روستای خراشا اعم از آقایان و بانوان، آنها را دچار افسردگی کرده است.
راه اندازی طرح های مشارکتی راهکار رفع معضل بیکاری در روستاها
مدیر کل امور روستایی استانداری خرسان شمالی نیز در زمینه اشتغال در روستاهای استان در گفتگو با خبرنگار مهر، می گوید: داشتن روحیه مشارکت برای ایجاد اشتغال در روستاهای استان، بهترین راهکار برای حل معضل بیکاری است.
قدرتی با اشاره به حمایت دولت از راه اندازی طرح های مشارکتی در روستاهای زیر ۲۰ خانوار و ارائه تسهیلات در این زمینه، ادامه می دهد: راه اندازی واحدهای تولیدی برای اشتغال افراد در روستاها به روحیه مشارکتی نیاز دارد.
قدرتی با بیان اینکه روحیه انسان ها در نقاط مختلف نسبت به مسائل متفاوت است می گوید:در نواحی مرکزی ایران به دلیل بالا بودن روحیه مشارکت، طرح مشارکتی مردم در راه اندازی واحدهای تولیدی اتفاق افتاد و به دنبال آن تسهیلات مورد نیاز از سوی دولت نیز ارائه شد.
وی اظهار می کند: آنچه که در خراسان شمالی وجود دارد آن است که روحیه مشارکت در کار جمعی ضعیف است و مردم روستا به همان منبع درآمد کم خود اکتفا می کنند و نسبت به اجرای طرح های مشارکتی برای اشتغال زایی اشتیاق نشان نمی دهند.
قدرتی با اشاره به اینکه پیشرفت یک جامعه کوچک روستایی در خراسان شمالی نیازمند ذهن خلاق، فعال و مشارکت جو است، می افزاید: لازم است نگاه مردم نسبت به مشارکت مثبت تر باشد تا فضا برای اجرای طرح مشارکتی در روستاها ایجاد شود.
وی با بیان اینکه سیاست کلی دولت در خصوص فعالیت تولیدی در روستاها سیاست خوبی است، ادامه داد: اجرایی شدن سیاست دولت، مشارکت مردم را می طلبد و خوشبختانه در حال حاضر روستاهایی در استان وجود دارند که متقاضی اجرای این طرح های مشارکتی هستند.
قدرتی می گوید: به دنبال آن هستیم باور عمومی مردم در روستاهای خراسان شمالی را تغییر دهیم تا برای ایجاد اشتغال به سمت و سوی مشارکت عمومی روی آورند.
وی می افزاید: برای اجرایی شدن طرح مشارکت باید دهیاران، شورای اسلامی روستا و بخشداران همکاری لازم را با مسئولان وابسته داشته باشند.
چرخ درآمد روستاییان خراسان شمالی به کندی می چرخد
قدرتی وجود زیرساخت های عمرانی و ابزارهای لازم برای روستاییان را بخشی از نیازهای افراد در روستاها عنوان می کند و می افزاید: با وجود ارائه زیرساخت های لازم به روستاها و فراهم شدن تقریبی امکانات مورد نیاز، هنوز هم هر ساله شاهد مهاجرت افراد به شهر هستیم.
رسیدن به فهم مشترک در بین مردم روستا برای مشارکت در راه اندازی واحدهای تولیدی و دادن اطلاعات به روز و آموزش همگانی و با قابلیت بالا در روستاها برای ایجاد اشتغال پایدار از اصلی ترین رویکردهای دفتر امور روستایی استانداری خراسان شمالی است
وی ادامه می دهد: مهاجرت روستاییان به شهرها نه تنها مشکلی از آنها را حل نمی کند بلکه موجب ایجاد نابهنجاری های اجتماعی و افزایش حاشیه نشینی نیز خواهدشد.
قدرتی اضافه می کند: رسیدن به فهم مشترک در بین مردم روستا برای مشارکت در راه اندازی واحدهای تولیدی و دادن اطلاعات به روز و آموزش همگانی و با قابلیت بالا در روستاها برای ایجاد اشتغال پایدار از اصلی ترین رویکردهای دفتر امور روستایی استانداری خراسان شمالی است.
وی با اشاره به اینکه ایجاد مشارکت برای راه اندازی واحدهای تولیدی کاری مختص آقایان نیست و بانوان روستایی نیز می توانند در این زمینه سهیم باشند، اظهار می کند: اینکه افراد با وجود داشتن سطح تحصیلات بالا در روستاها، به دلیل فرهنگ غالب، فضای کسب و کار ندارند توجیه ناپذیر است.
قدرتی با اشاره به وجود صندوق کارآفرینی امید که برای حمایت اشتغال فعال است، می افزاید: زنان با داشتن مدرک فنی و حرفه ای در مشاغل خانگی همچون صنایع دستی و خیاطی می توانند از تسهیلات این صندوق بهره مند شوند.
وی با اشاره به اینکه برای تشویق روستاییان خراسان شمالی در راستای راه اندازی واحدهای تولیدی از طریق طرح مشارکت باید نمونه های موفقی را در استان ایجاد و معرفی کنیم، می گوید: در حال حاضر گام های اولیه برای آشنایی اهالی چند روستا در شهرستان های مختلف استان نسبت به طرح های مشارکتی در حال انجام است.
مهاجرت معکوس به روستاها امیدبخش است
قدرتی با بیان اینکه موافق این نیستم که نباید مهاجرت از روستاها اتفاق بیفتد، توضیح می دهد: انسان ها حق دارند که از یک نقطه به نقطه دیگر مهاجرت کنند اما این مهاجرت باید در راستای ارتقا پیش رود نه آنکه مشکلات مهاجران را حل نکرده و به معضلی تبدیل شود.
وی ادامه می دهد: اکنون بیش از ۵۰ درصد جمعیت روستاییان به صورت روزانه، فصلی و یا دائمی از روستاها خارج می شوند و با این مهاجرت هم به مشکلات خود و هم جامعه شهری دامن می زنند به همین دلیل نیز اکنون معضل حاشیه نشینی را شاهد هستیم.
قدرتی می افزاید: البته اکنون مهاجرت معکوس به روستاها نیز از سوی برخی افراد اتفاق می افتد که امیدبخش است.
وی می گوید: برخی افراد بخاطر علاقه به فضای روستا از شهر به روستا باز می گردند و برای پیشرفت عمرانی و اشتغال آن تلاش می کنند.
قدرتی اظهار می کند: به نظر می رسد بسیاری از معضلات اجتماعی که در روستاها در حال به وجود آمدن هستند ناشی از بیکاری است اما می توان با اجرای طرح های مشارکتی و راه اندازی واحدهای تولیدی بسیاری از این معضلات را کاهش داد.