به گزارش خبرنگار مهر، حجت الاسلام محمد صفايی، عضو پژوهشگاه علوم وحيانی معارج که کار تهیه و تنظیم کتاب ادب فنای مقربان (شرح زیارت جامعه کبیره امام هادی(ع) آیت الله جوادی آملی را انجام داده در مورد این کتاب و این دعای با اهمیت گفت: زیارت جامعه کبیره امام هادی(ع) منشور بلند امام شناسی است. نخستين ويژگی شرح جامعه کبیره جامعيتی است که در این اثر وجود دارد و استاد جوادی آملی از منظرهای گوناگون به مسأله نگريسته اند.
وی افزود: ايشان در شرح زيارت جامعه کبيره، جايگاه ويژه ای برای انسان کامل به عنوان واسط بين خلق و خالق، قائل است، بدين معنا که فيض الهی که نازل می شود، هيچ کدام از انسانها توانايی گرفتن آن فيض را ندارند. آن فيض بايد در ظرفيت وجودی انسان کامل قرار گيرد و آن انسان کامل، فيض را بين همه نيازمندان ـ که شامل همه موجودات از انسانها گرفته تا حيوانات و حتي فرشتگان مي شود ـ توزيع کند. استاد تصريح مي کنند که حتي جبرئيل(س) هم بايد فيض را از پيامبر اکرم(ص) بگيرد. آیت الله جوادی آملی در شرح برخی فرازهای زيارت جامعه کبيره، مباحث طولانی و دقيقی دارند و به عنوان نمونه در آيه تطهير حدود ۳۰۰ صفحه بحث می کنند.
اشکالات مختلفی به زيارت جامعه کبيره وارد شده است که ايرادهای روايی و نقلی در اين کتاب پاسخ داده شده است. اين اشکالات، گاهی روايی و گاهی تاريخی است. همچنين ممکن است درباره سيره ای که از ائمه(ع) نقل شده نيز مشکلاتی وجود داشته باشد که در کتاب «ادب فنای مقربان» به آن پاسخ داده شده است. شبهاتی که به مباحثی همچون ضرورت امام، جايگاه امام و ويژگی های امام وارد می شود، نيز در اين کتاب پاسخ داده شده است. پاسخ به شبهاتي که در روند شرح زيارت جامعه کبيره پيش می آيد، يکي از عمده ترين ويژگی های اين اثر گران سنگ است. يکی از شبهاتی که در اين کتاب پاسخ داده شده، تهمتی است که نسبت به اين زيارت شريف گفته اند و آن اينکه زيارت جامعه کبيره در حقيقت مرام نامه شيعيان غالی است.
وی با تأکید بر اینکه آیت الله جوادی آملی اين شبهات و شبهات ديگر را هم بر اساس آيات قرآن کريم و هم با تکيه بر روايات متقن و غيرقابل خدشه و همچنين با بهره گيری از ادله عقلی پاسخ داده اند، اظهارداشت: ايشان بارها سفارش کرده اند که اشکالات روز که در جامعه رايج است، همچنين اشکالاتی که در کتب پيشينيان آمده و يا اشکالاتی که ضمن بحث خود را نشان می دهد، شناسايی شوند تا پاسخ آن داده شود.
صفایی در ادامه سخنانش تصریح کرد: بسياری از جملات و عبارات زيارت جامعه کبيره، برگرفته از قرآن کريم و روايات است. مثلاً عبارت «عصمکم ا... من الزلل و طهرکم من الدنس و اذهب عنکم الرجس و طهرکم تطهيراً» نيز برگرفته از آيه ۳۳ سوره مبارکه احزاب است. بايد مراقب باشيم که تمجيدهای این دعا از ائمه(ع)، توحيد ما را خدشه دار نکند. به همين دليل است که در جای جای زيارات ديده می شود که به توحيد خدای متعال و همچنين عبوديت اهل بيت(ع) اشاره می شود و اين مطلب در زيارت جامعه کبيره نيز ديده می شود و اين مسأله مورد تأکيد ويژه آيت الله جوادی آملی است. شايد به همين دليل باشد که در ابتدای زيارت جامعه کبيره ۱۰۰ مرتبه ذکر الله اکبر آمده است.