به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی شهر کتاب مرکزی، هفته طنز عصر دیروز شنبه ۱۱ مهر با معرفی و نقد کتاب‌های نشر قاف در فروشگاه مرکزی شهر کتاب، آغاز شد.
امید مهدی نژاد، نویسنده و طنزپرداز در ابتدای این برنامه، مجموعه کتاب‌های نشر قاف را معرفی کرده و گفت: اواخر سال گذشته بود كه ايده مجموعه كتاب‌های طنزی در قطع كوچك در نشر قاف مطرح شد با اين هدف كه صرفاً به دنبال تفنن و خنداندن مردم نباشد و خوشبختانه اين اتفاق عملياتی شد و مردم هم در نمايشگاه امسال از اين مجموعه استقبال كردند.
وي در پاسخ به اين سوال كه چرا طراحی و فرم كتاب‌ها، فضای سفيد زيادی دارد، گفت: اين انتقاد را از ديگران هم شنيده‌ام كه فضای سفيد كتاب‌ها زياد است، اما ما مخصوصاً با انجام اين كار می خواستيم نشان دهيم برخی انواع ادبی مثل تك بيت‌ها هم همانند يك قالب ديده شوند. همان‌طور كه در متون قديمی، مفردات شعرا به عنوان يك قالب در مجموعه‌شان می آمده است. به اضافه اينكه نياز بود همين جملات كوتاه يا تك شعرها هم در يك صفحه سفيد منتشر شوند تا مخاطب متوجه عمق، ظرافت و نكته هر كدام آنها شود.
مهدی نژاد در پايان سخنانش درباره قطع كوچك كتاب نيز گفت: به نظر ما كوچك بودن كتاب، يك مزيت بوده و مخاطب با كتاب‌هاي اين قطع، احساس راحتی و صميميت بيشتری می كند.
وي در ادامه گفت: متاسفانه ديابت استاد زرویی نصرآباد، باز هم ايشان را روانه بيمارستان كرده است و نتوانستند در اين مراسم شركت كنند اما پيامی فرستاده‌اند كه من آن را برای شما می خوانم: خنداندن و گریاندن، همچون زنده کردن و میراندن، از صفات ذات باری تعالی است که: هو اضحک و ابکی. نهایت جد و جهد آدمی، اتصاف به صفات خداوندی است و طنز پرداز با ایجاد نشاط در جامعه و ادخال سرور در قلوب باورمندان، می کوشد تا خلیفه شایسته‌ای برای خداوند در زمین باشد.
خنده و گریه بی‌دلیل نشانه عدم سلامت روانی است
خنده و گریه بی دلیل که بعضا برخی رسانه‌ها به ترویج آن کمر بسته‌اند، از نشانه‌های عدم سلامت روانی است. آنچه جامعه امروز ما پیش و بیش از خنده صرف، بدان نیازمند است، نشاط است. طنزپردازان می‌کوشند تا ضمن حرمت نهادن به باورها و ارزش‌های قابل احترام جامعه، با نقد طنزآمیز کاستی ها و ناراستی‌هایی که مردم و دولتمردان را تهدید می‌کند، با بیانی لیّن، امیدبخش و منصفانه، شادی و نشاط واقعی را به جامعه هدیه کنند.
سیاستگزاران فرهنگی ما علی رغم شعار لزوم ترویج نشاط در جامعه، متاسفانه تاکنون اقدام قابل توجهی در حمایت و تقویت طنزپردازان انجام نداده‌اند. صدور مجوز نشر و اختصاص مکانی برای عرضه آثار را نباید به حساب حمایت گذاشت. اگر چراغ طنز هنوز روشن است، حاصل سخت جانی و دلخوشی طنزپردازان به تشویق و حمایت مردم است.
با لحنی نرم‌تر و مودبانه‌تر، می‌توان گفت که طنزپردازان با درک شرایط همیشه سخت کنونی در جهت همراهی با سیاست‌های دولت‌های محترم، همواره کوشیده‌اند تا با کم کردن توقعات، کماکان به حیات حواصیلی خود ادامه دهند.
کتاب‌های طنز نشر قاف، نمونه ای از همین روداری‌ها و رواداری‌هاست. گرچه حداقل توقع آن بود که آثار طنز به هیاتی شکیل، با کاغذ گلاسه و جلد گالینگور و مثل برخی کتب، با نرخی ارزان و یارانه‌ای عرضه شود، مع الوصف خود طنزپردازان تلاش کرده‌اند تا کتاب‌هایشان را علی رغم کیفیت عالی معنوی، به خفیف ترین شکل و ارزانترین بها به دست مخاطبان و علاقه مندان برسانند.
اقدام شهر کتاب و مدیران فرهیخته آن در جهت رونمایی و عرضه این مجموعه ارزشمند و اختصاص مکانی ویژه برای معرفی و عرضه آثار طنز، اقدامی شایسته تقدیر و ستودنی است. امیدوارم این بدعت خوشایند فرهنگی نیز، مانند تمامی نوآوریهای دیگر شهر کتاب، فراگیر شود.
در خاتمه، این بیت از آن حکایت قدیم را (که حضرت مولانا هم در دفتر ششم مثنوی بدان اشارتی کرده) یادآور مدیران اهل اشارت شهر کتاب می‌شوم که:
ما سه تا، کردیم کار خویش را؟ ای به قربانت، بجنبان ریش را ...
دعاگو؛ ابوالفضل زرویی نصرآباد
طنز جنسی برای جامعه ما ضروری است
در ادامه محمدرضا جوادی يگانه جامعه شناس و رييس پژوهشگاه علوم ارتباطات در نقد و بررسی مجموعه كتاب‌های نشر قاف گفت: شخصاً با توضيحات آقاي مهدی نژاد درباره قطع و فضای سفيد كتاب‌ها قانع نشدم و معتقدم جا داشت كه برخی از نويسنده‌ها بيشتر می نوشتند هر چند كه طنز نوشتن كار بسيار سختی است اما ساختار جامعه ايران به گونه‌ای است كه كسانی موفق‌ترند كه مهارت ارتباطی بيشتری در كلام‌شان داشته باشند و روش استفاده از كلمات را به خوبی بدانند. ما در جامعه ايرانی سه نوع طنز داريم. طنز دايی جان ناپلئونی كه بيشتر طنز جنسی است و البته كه من پرداختن به طنز جنسی را برای جمعت ايران با اين درصد از جوانان مجرد كه دسترسی به ازدواج ندارند، دچار فقر جنسی هستند و بنابر آمار، در سال يك بار بيشتر رابطه جنسی ندارند، لازم و ضروری می دانم؛ هر چند كه البته جامعه ايران، اين ميزان صراحت را نمی پذيرد.
رييس پژوهشگاه علوم ارتباطات در بخش ديگری از سخنانش، گفت: نگاه ديگر به طنز، نقد جامعه مذهبی ايران است آن هم به شكل نيش و كنايه و تمسخر كه نمونه آن هم در كتاب قانون و كتاب‌های صادق هدايت نيز آمده است اما من اين نوع ادبی را از نوع ادبيات ريشخند می دانم چراكه نويسنده، خود را در جايگاه دانای كل می بيند و می داند و همه چيز را مسخره می كند در حالي كه ما وظيفه نداريم كسی را يا ديدگاهی را قضاوت كنيم.
جوادی يگانه ادامه داد: اما نگاه ديگری به طنز داريم كه به نوعی نقد جامعه است به اين صورت كه نويسنده يا شاعر، چيزی را به كنايه يا تلويح بيان می كند و طنز گل‌آقا يا طنزهای نجف دريابندری از اين منظر، يكی از بهترين نمونه‌هاست. درباره كتاب‌های اين مجموعه اما بايد بگويم كه كتاب‌های نشر قاف، به خوبی توانسته جامعه ايران را نقد كند اما نتوانسته در جايگاه آگاهی بخشی ادبی قرار بگيرد.
وی افزود: توضيح اينكه گاهی جامعه روی ادبيات تاثير مي‌گذارد و گاهی ادبيات روی جامعه مثل كلبه عمو تم در ادبيات آمريكای لاتين كه در پی انتشار آن، به ناگهان هزاران جلد به فروش می رود و در نهايت باعث كم‌رنگ شدن برده‌داری می شود يا نمونه‌هايی از اشعار سياسی دوره مشروطه كه البته معتقدم اين آخری، از نظر ادبی، چندان برجسته نيست ولی به هر حال ادبيات، يعنی اينكه با يك كتاب، يك عده به چالش كشيده شوند و بخواهند جلوی آن نويسنده را بگيرند.
ادبيات ايران، ادبيات فراغت است
اين استاد دانشگاه ادامه داد: به همين دليل هم هست كه بسياری، اساساً ادبيات ايران را ادبيات فراغت می دانند چون در فراغت نوشته شده و در فراغت هم خوانده می شود، در حالی كه بنابر اعتقاد مكتب فرانكفورت، ادبيات بايد انكشاف ايجاد كند و باعث درك تازه‌تری در مردم شود اما من در مجموعه كتاب‌های نشر قاف، نقدی از سيستم نديدم. البته كه قرار نيست طنزپرداز، راه حل ارائه كند ولي انتظار می رفت كه تلنگر و نيشی در نقد سيستم داشته باشد و اين مساله، به نظرم نقطه ضعف كتاب‌هاست و كسی در آينده نه اين مجموعه را به ياد خواهد داشت و نه دوباره آنها را می خواند.
وی افزود: ببينيد ما نه امريكای لاتين را می شناسيم نه تاريخ سياسی آن را و نه اسم‌های رمان جنگ آخرالزمان يوسا را اما رمان را می خوانيم و قصه را می فهميم و از آن لذت می بريم. متاسفانه ادبيات ديگر نقشی در جامعه ايران بازي نمی كند و سال‌هاست كه ديگر ادبيات نداريم در حالی كه در شعرهای منتشر شده قبل از انقلاب، شاهد اين تاثيرگذاری بوديم.
جوادی يگانه در اين ميان، يك كتاب از مجموعه كتاب‌های نشر قاف را متفاوت خواند و گفت: در ميان ۱۰ كتاب طنزی كه نشر قاف منتشر كرده است، رساله ۱۰۰ فرمان جلال سميعی، يك كار كاملاً جدی محسوب می شود و بازتاب خوبی از جامعه ايران است. در انتها می خواهم اين را هم اضافه كنم كه گذر از طنزهای قوميتی و جنسيتی، بسيار عالی و نقطه قوت ادبيات طنز ايران به حساب می آيد.
در ادامه تعدادی از نويسندگان حاضر در اين مراسم، بخش‌هايی از كتاب خود را برای حضار قرائت كردند. حسام‌الدين مقامی كيا پيش از اينكه بخشی از شعرهای طنزش را بخواند، گفت: چيزی كه باعث شد اين كتاب را بنويسم، همكاری در يك مجله با ابراهيم رها بود؛ وقتی كه می خواستيم پرونده‌ای در ستايش تاهل بنويسيم. در انتها اين نكته را دوست دارم اضافه كنم كه كارهای طنز درخشانی در مطبوعات ايران منتشر می شود و اميدوارم پس از اين، بيشتر ديده شود.
مقايسه ما با يوسا طنز است!
رضا ساكی ديگر نويسنده حاضر در این برنامه به سخنان جوادی يگانه اعتراض كرد و گفت: با كمال احترام برای سخنان دكتر جوادی يگانه، معتقدم مقايسه نويسندگانی كه در تاليف اين مجموعه دست داشته‌اند با كسی مثل يوگا طنز است! و اين نوع مقايسه باعث می شود من نويسنده به جايی نرسم چه برسد به اينكه بخواهم يوسا شوم!
وی افزود: از طرف ديگر، در نقد اين كتاب‌ها بايد به اين موضوع هم توجه كنيم كه ما چه پيشينه‌ای داشته‌ايم و نويسنده‌ای مثل يوسا چه پيشنه‌ای داشته است. خيلی از ما اصلاً پيشينه نداشته‌ايم و خيلی های ديگر تا خواستيم فضای خاصي را تجربه كنيم، اين تجربه بيشتر از ۶ ماه دوام نياورده است!
مقدمی، از ديگر نويسندگان اين مجموعه نيز با بيان اينكه جامعه ايران، نگاه تازه‌ای به طنز را تجربه می كند، گفت: به نظر من نفس به رسميت شناختن طنز از سوی جامعه مبارك است، همين اندازه كه اهل قدرت تا حدودی به طنز روی خوش نشان می دهند، خوب است و اميدوارم اين سعه صدر بيشتر هم شود.
جلال سميعی نيز آخرين نويسنده‌ای بود که در این برنامه صحبت کرد و گفت: خوشحالم هفته‌ای به نام هفته طنز در تهران برگزار می شود؛ آن هم در فضايی كه انجام كار ادبی، بی ادبی است! فقط اميدوارم كارهای اخير باعث شود توجه مردم به طنز جدی تر و انتقادی تر نيز جلب شود.