به گزارش خبرنگار مهر، درباره چگونگی فهم و تفسیر متشابهات قرآن دیدگاه های گوناگونی وجود دارد که یکی از آنها، نظریه وضع الفاظ بر ارواح معانی یا به اختصار، نظریه روح معنا است. طبق این نظریه، ویژگیهای مصادیق در اصل معنا دخالت ندارد، بلکه الفاظ بر روح یا گوهر مشترک بین مصادیق گوناگون وضع شده اند. بنابراین الفاظ متشابه قرآنی مانند عرش، کرسی، لوح، قلم و ... به نحو حقیقی و نه مجازی در مصادیق مجرد و معقول به کار رفته اند.
غزالی نخستین کسی است که از این دیدگاه سخن گفته و پس از او نیز در آثار بزرگان فرهنگ اسلامی تا دوره معاصر چون ملاصدرا، فیض کاشانی، امام خمینی(ره)، علامه طباطبایی و آیت الله جوادی آملی پیوسته مطرح بوده است. در این کتاب این نظریه بررسی و تحلیل می گردد و سیر تاریخی آن از غزالی تا زمان حاضر پی گرفته می شود.
این کتاب شامل ۵ فصل با عناوینی چون «درآمد»، «گزارش دیدگاه‌ها»، «تحلیل و تفسیر روح معنا»، «بررسی تاریخی نظریه روح معنا» و «ارزیابی نظریه روح معنا»، «آن فصل بزرگ» را در برمی‌گیرد.
در فصل اول که با عنوان درآمد آغاز شده طرح مسئله (تشابه در مفردات(واژه های متشابه) و دسته بندی مفردات متشابه در قرآن) مورد بررسی قرار می گیرد. واژه های متشابه در متون مقدس ادیان دیگر و مسئله زبان دین هم دو موضوع دیگری است که در این فصل مورد بررسی قرار گرفته است.
در فصل دوم با عنوان گزارش دیدگاه ها، بعد از بخش درآمد، نظریه اهل ظاهر(اهل تشبیه و تجسیم)، اهل توقف، مخالفان وقوع مجاز در قرآن مورد بررسی قرار گرفته است. نظریه حقیقت و مجاز، نظریه اشتراک لفظی و نظریه روح معنا مورد توجه قرار گرفته است.
در فصل سوم با نام تحلیل و تفسیر نظریه روح معنا، بررسی ساختار نظریه روح معنا، نظریه روح معنا از منظر دانشهای گوناگون، بررسی منطقی نظریه روح معنا و بررسی فلسفی نظریه روح معنا، بررسی کلامی نظریه روح معنا و تحلیل نظریه روح معنا از منظر مباحث علم اصول فقه و نظریه روح معنا در آینه احادیث مورد واکاوی مؤلف قرار گرفته است.
بررسی تاریخی نظریه روح معنا عنوان فصل چهارم این اثر است. در این فصل اندیشه های غزالی، دبدگاه عارفان، دیدگاه حکیمان، دیدگاه معاصران مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین در بخش جداگانه ای تبیین علامه طباطبایی از نظریه روح معنا مورد توجه قرار گرفته است.
در فصل پنجم با عنوان ارزیابی نظریه روح معنا، نمونه هایی از کاربرد این نظریه در تبیین واژه های متشابه قرآن، نظریه روح معنا و مسائلی درباره زبان قرآن، نظریه روح معنا در بوته نقد بحث شده است.
در بخش ابتدایی این کتاب با عنوان مقدمه مرکز مطالعات قرآن آمده است: کیفیت ارتباط الفاظ و معانی آن از مسائل پیچیده و تأثیرگذار در حوزه های فلسفه، اصول و تفسیر و بالتبع ر دیگر رشته هاست. نظریه های مختلفی در این باب از علوم امروزین مطرح است و سابقه طولانی آن در میان اندیشمندان مسلمان یافت می شود. درک صحیح از بیانات قرآن و دیگر متون مقدس از حقایق عالم غیبی، عالم محسوس و امور اعتباری و پاسخ به سؤالات متعدد در آن حوزه نیازمند بهره گیری از نظریه صحیح در این باره است.
این اثر در شمارگان ۱۰۰۰ نسخه و به قیمت ۲۵۰۰۰ هزار تومان در اختیار مخاطبان قرار گرفته است.
یادآور می‌شود در بهمن ۱۳۹۳ پایان‌نامه دکتری الهیات حامد شیواپور به عنوان اثر شایسته تقدیر در نهمین دوره جشنواره فارابی در بخش فقه و اصول و قرآن و حدیث انتخاب شد.