به گزارش خبرگزاری مهر، مهرداد کلانتری، رییس کمیسیون روان شناسی سومین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی گفت: علم روان شناسی در حال حاضر در میان سایر رشته های علوم انسانی از جذابیت خاصی برخوردار است که پس از رشته حقوق، در رتبه دوم جذب دانشجویان علوم انسانی قرار دارد.
وی ادامه داد: امروزه شاهد رشد قابل توجهی در میان متقاضیان رشته روان شناسی در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا هستیم و این نشان می دهد که باید دقت بیشتری داشته و مبانی این علم مورد بررسی جدی قرار گیرد چرا که از طریق علم روان شناسی، فرهنگ غربی در جامعه رواج پیدا می کند و این مسأله موجب می شود به تدریج از این رهگذر، هویت اسلامی ما از دست برود و زمانی به خود آییم که ارزش ها در جامعه کم رنگ شده باشد.
این استاد روان شناسی دانشگاه اصفهان، افزود: در حقیقت شاید بخش هایی از علم روان شناسی موجود بتواند مورد قبول فرهنگ ایرانی اسلامی مان باشد اما آن نظریاتی که جنبه سکولار دارد، به طور حتم با ارزش ها و مبانی دینی ما ناسازگار بوده و رواج آن می تواند به ضرر ما تمام شود.
وی با اشاره به اینکه امروز کتاب های روان شناسی به شدت طرفدار دارد، اذعان کرد: رسوخ این آثار در خانواده ها غرب زدگی را ایجاد می کند این در حالی است که ما نسبت به فرهنگ اسلامی خود تعهد داریم و باید قطعاً در این مسیر متون موجود را بازنگری کرده تا مطلوبیت عام و جذابیت لازم را پیدا کرده و در درون خانواده ها، مدارس، دانشگاه ها و ... جای خود را پیدا کرده و مقبولیت یابند.
رئیس کمیسیون روان شناسی سومین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی در پاسخ به این سوال که چگونه می توان با مبانی اندیشه اسلامی، روان شناسی کنونی را بومی سازی کرد، گفت: این مسأله نیاز به کار و پژوهش دقیق دارد و در واقع بومی سازی علم روان شناسی، مقدمه اسلامی سازی آن است.
مولف کتاب «معنویت و روان شناسی مثبت» ادامه داد: به عبارت دیگر آن چه از غرب به دست ما می رسد نباید به صورت دربست پذیرفته و وارد زندگی و دانشگاه های ما شود بلکه با بررسی، تجزیه و تحلیل آنها باید جنبه های مفید این علم را استخراج کرد و پذیرفت و جنبه های مضر آن کنار گذاشته شود که در این مرحله بومی سازی انجام شده است.
وی اضافه کرد: پس از این مرحله زمینه برای اسلامی سازی علم روان شناسی آماده می شود و اسلامی سازی علوم همکاری اندیشمندان حوزوی و دانشگاهی مسلط بر اندیشه های غربی و اسلامی را می طلبد؛ بنابراین در سه بُعد نظری، پژوهشی و کاربردی باید وارد صحنه شد و نظریه های جدید اسلامی را بر مبنای متون دینی تدوین کرد و سپس بر اساس این دستاوردها، دانشجو تربیت کرد و کلینیک روان شناسی اسلامی راه اندازی کرد. با این اتفاق به تدریج جریان روان شناسی اسلامی وارد جامعه شده و خود به خود جای روان شناسی غربی را می گیرد.
کلانتری با اشاره به چگونگی تحول در علم روان شناسی بر اساس الگوی اسلامی – ایرانی پیشرفت، تصریح کرد: با ارزیابی وضعیت کنونی علم روان شناسی در ایران و شناسایی نقاط ضعف و قوت می توان این علم را متناسب با نیازهای جامعه بومی و تدوین کرد.
وی در ادامه ابراز کرد: علم روان شناسی که امروز در دانشگاه های ما تدریس می شود، محصول غرب، ترجمه ای و وارداتی است و دانشجویان بر اساس الگوهای غربی تربیت می شوند و این برای جوامع اسلامی مفید نیست به دلیل آن که این علوم و تربیت جوانان باید متناسب با فرهنگ اسلامی باشد.
استاد روان شناسی دانشگاه اصفهان با تاکید بر این که متون موجود علم روان شناسی نیاز به بازنگری دارند، اذعان کرد: امروز مراکز کلینیک روان شناسی کشور رها بوده و نظارتی بر عملکرد آن ها نیست و به این تربیت افرادی که به این کلینیک ها مراجعه می کنند و به تبع آن خانواده ها، به سمت غربی شدن پیش رفته و این به هویت جامعه لطمه و ضربه می زند.
وی با اشاره به موضوع معناداری زندگی با رویكرد اسلامی نیز گفت: معنا داری زندگی بحث جدید و جالبی است که می تواند با رویکرد دیگر ادیان باشد اما در ارتباط با فرهنگ اسلامی باید در این زمینه کار شود و اتفاقا از جمله نیازهای عمده مراجعین به مراکز روان شناسی همین بحث است که اگر نتوانیم پاسخ شایسته و در خوری به آنها دهیم، باید منتظر تمایل و گرایش افراد جامعه به سوی غرب باشیم و این زنگ خطری است که شنیده می شود.
مولف کتاب «الگوی های محاسبه نفس» خاطر نشان کرد: با رجوع به منابع قرآنی و روایی و نهج البلاغه و مثنوی معنوی و حافظ، می توان زمینه معنادار شدن زندگی افراد را فراهم کرد تا به این ترتیب از بروز اختلالات و بیمارهایی همچون افسردگی، خودکشی، پوچ گرایی و ... جلوگیری به عمل آورد.
وی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا روان شناسی اسلامی می تواند مانع از بروز یا کاهش اختلالات روانی در جامعه شود، گفت: بله اگر ما بتوانیم مبانی اسلامی را استخراج و تدوین کنیم، در می یابیم این راه حل ها بسیار موثرتر از درمان های رایج کنونی است و در واقع ما نیاز به روان درمانی فردی با رویکرد اسلامی داریم و اگر به شیوه درست به این مهم دست پیدا کنیم، شیوه های درمانی غربی و سکولار که متناسب با نیازها و اقتضائات فرهنگ مردم آن سرزمین است به کنار گذاشته شده و شاهد نتایج عالی تر شیوه های درمانی اسلامی خواهیم بود به ویژه این که طبق اطلاعات واصله تعداد مراجعین مذهبی به کلینیک های روان شناسی کم نیست.
استاد روان شناسی دانشگاه اصفهان در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر این که آیا علم النفسی که عرفا و فلاسفه اسلامی بحث می کردند می تواند طلیعه و مقدمه ای برای روانشناسی اسلامی باشد، گفت: این علم النفس به شیوه ای که در دانشگاه های ما تدریس می شد پاسخ گو نبوده و صرف آشنایی با اندیشمندان این حوزه کافی نیست.
رییس کمیسیون روان شناسی سومین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی در ادامه یادآور شد: به گفته شهید مطهری فرهنگ اسلامی را باید با مقتضیات زمان تعریف کرد لذا علم النفس به شیوه ای که در دانشگاه ها تدریس می شود تنها درسی است که دانشجویان را با دانشمندان این علم آشنا می کند که این کافی نیست.
کلانتری در پایان خاطر نشان کرد: بنابراین این علم باید متناسب با نیازهای روز جوانان و خانواده ها و به زبان ساده و جذاب از طریق بسته های آموزشی بازنگری شده و به شیوه جدیدی پردازش شود تا مقبولیت عام پیدا کرده و از این شیوه قدیمی که تنها عده ای خاص و محدود آن را فهم می کنند، دور شود.