خبرگزاری مهر - گروه استانها: چند روزی تا رسیدن فصل ماتم و عزا نمانده است و این روزها هیئت‌های مذهبی خیمه‌ها عزاداری را علم کرده‌اند و بیرق‌های مشکی نیز در جای جای شهر برافراشته شده است تا عاشقان سیدالشهدا(ع) شب‌های محرم را به سوگ مصیبت ظهر روز دهم بنشینند.
محرم که می‌شود شور و حماسه حسینی کشور را در بر می‌گیرد و همگان سیاه پوش و عزادار حسین فاطمه می‌شوند که در این میان خطبا و مداحان رسالت سنگینی در زمینه تبیین عبرت‌های عاشورایی، بیان فضایل و مظلومیت‌ها و همچنین زنده نگه‌داشتن آن مصیبت عظما که امام زمان(عج) در زیارت ناحیه در مورد سنگینی این داغ می‌فرمایند «اگر اشک چشمانم تمام شود خون گریه می‌کنم»، دارند.
مداحی و خواندن ذکر مصیبت سیدالشهدا(ع) از آن جهت یکی از ارکان و برنامه‌های اساسی هیئت‌های مذهبی است که به لحاظ برانگیختن احساسات و عواطف از دیر باز در بین شیعیان و علما از جایگاه مهمی برخوردار بوده است که البته مداحی ریشه قرآنی دارد آنجا که می‌فرماید؛ اجر رسالت، محبت و مودت در قربی است «قُلْ لا اَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ اَجْرآ اِلّا الْمَوَدَةَ فِی الْقُرْبی».
منصب ستایشگری خاندان عصمت و طهارت(ع) مسئولیت سنگین و خطیری است
منصب ستایشگری خاندان عصمت و طهارت(ع) مسئولیت سنگین و خطیری است که مداحان با ذکر فضایل و مصائب اهل‌بیت(ع) شمع مجالس عزاداری را برافروخته و چشمه اشک شیفتگان آل الله را جاری می‌کنند و نهال معرفت، ارادت و محبت به ذوات مقدس را در دل‌های عاشقان می‌نشانند.
مأموریت و جایگاه مداحان به اندازه‌ای مهم است که امام خمینی(ره) فرمودند «با این گریه‌ها، با این نوحه خوانی‌ها، با این شعرخوانی، با این نثر خوانی، ما می‌خواهیم مکتب را حفظ کنیم» و رهبر معظم انقلاب نیز در جمع مداحان در تیرماه سال ۸۷ این‌چنین می‌فرمایند که «اگر چهار پایه اصلی مداحی، یعنی صدای خوش، آهنگ درست، لفظ خوب، مضمون متناسب با نیاز کامل باشد بهترین وسیله تبیین است و تأثیرش از منبر و درس فقهی‌ای که ما می‌گوییم بیشتراست.»
البته در سال‌های اخیر این عرصه فرهنگی تأثیرگذار؛ گاهی دچار آسیب‌هایی نیز شده است و مواردی همانند، بیان غلو آمیز و مبالغه اهل‌بیت(ع)، ورود بدعت‌ها و مطالب خرافه، خارج شدن از شیوه سنتی مداحی، تبدیل شدن این منصب نوکری به شغل و رسوخ نگاه کاسب کارانه به این منصب مقدس، استفاده از لحن و آهنگ‌های نامناسب، بیان مطالبی که با عزت و رعایتشان ائمه معصومین(ع) سازگار نبوده و گاهی موجب وهن است، خواندن شعرها و مطلب کم محتوا، سبک و کم مغز در مداحی‌ها که غالباً در مداحی مداحان جوان به چشم می‌خورد.
به نظر می‌رسد برای پیشگیری از آسیب‌ها و برطرف ساختن کاستی‌ها؛ پیشکسوتان این عرصه در زمینه ارشاد و راهنمایی جوان‌ترها وظیفه مهمی بر عهده دارند.
حاج سید مهدی میرداماد از آن دسته از مداحانی است که با تلاش و همت خود و البته با لطف و عنایت پروردگار و اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) توانسته امروز به عنوان یکی از رویش‌های ناب مداحی خود را به جامعه معرفی کند و در این زمینه حرف‌های بسیاری برای گفتن داشته باشد.
اجرای او در مجالس اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع)، با استقبال اقشار مختلف جامعه مواجه می‌شود و نه تنها جوانان و نوجوانان بلکه میانسالان و پیرمردها نیز پای منبرش می‌نشینند و با خواندن وی ارتباط برقرار می‌کنند.
میرداماد یکی از موارد پیشرفت خود در عرصه مداحی را آشنایی با جلسات متعدد و بهره‌گیری از مکتب‌های مختلف مداحی و شاگردی اساتید به‌نام و پیشکسوتی مانند حاج منصور ارضی، حاج علی انسانی، حاج حسن خلج، حاج صادق آهنگران و راه‌یابی به جلسات مهم و قابل توجهی مانند حرم مطهر امام رضا(ع)، حرم حضرت معصومه(س)، مسجد مقدس جمکران، بیت رهبری و مهدیه تهران می‌داند که تجربه‌های گران‌بهایی را در اختیارش قرار داده است.
مداحان به دو بال معرفت و مهارت مجهز باشند
این مداح اهل‌بیت(ع) در گفتگو با خبرنگار مهر، در توصیه‌ای به مداحان جوان از آنان می‌خواهد تا برای ستایشگری آستان سیدالشهدا(ع) خود را به دو بال معرفت و مهارت مجهز کنند.
سید مهدی میرداماد در خصوص آداب مداحی در ماه محرم و صفر می‌گوید: هر پرنده‌ای برای پرواز نیازمند دو بال است، هرچند ممکن است با یک بال هم بتواند پرواز کند؛ اما قادر به اوج گرفتن نیست.
میرداماد، معتقد است: کسانی که می‌خواهند به مقام ستایشگری و نوکری ائمه معصومین(ع) نائل شوند و در این آسمان بی‌انتها پرواز کنند؛ می‌بایست دو بال معرفت و مهارت را در کنار هم داشته باشند که البته بال معرفت در اولویت بوده و مهم‌ترین عامل موفقیت در این عرصه است.
این مداح اهل‌بیت(ع)، بیان می‌کند: برخی از مداحان ممکن است از نظر فنی مهارت‌های لازم را نداشته باشند، اما به دلیل اینکه از نظر معنوی بر روی خودشان کار کردند؛ مداحان موفقی بوده‌اند.
وی با بیان اینکه بال فنی در عرصه مداحی را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد می‌افزاید: یک مداح باید مجهز به مهارت فنی باشد و این بدان معنی است که مداحان باید از خودشان دو سئوال را بپرسند که چه بخوانیم و چگونه بخوانیم؟
میرداماد، ادامه می‌دهد: خواندن یا به صورت شعر در قالب‌های مختلف یا متن است و اجرای مداحان در مراسم خارج از این دو مقوله نیست.
وی اضافه کرد: برخی‌ها، حرف خوب می‌زنند ولی خوب حرف نمی‌زنند و برخی‌ها بر عکس؛ شعر خوب می‌خوانند و حرف خوب می‌زنند؛ اما خوب نمی‌خوانند و اجرای خوبی ندارند در حالی که این دو باید در کنار هم و مکمل هم باشند.
مداحان جوان، توان علمی خود را بالا ببرند
میرداماد، با بیان اینکه به مداحان جوان توصیه می‌کنم که توان علمی خود را بالا ببرند، افزود: بالا رفتن توان علمی با گوش دادن سی دی امکان‌پذیر نیست و مداحان می‌بایست یک دوره تاریخ اسلام و سیره اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) را بخوانند.
این مداح اهل‌بیت(ع)، می‌گوید: مطالعات مداحان برای اجرای مراسم عزاداری در دهه محرم و صفر باید از شش ماه قبل از محرم آغاز شود و در این مدت مقاتل مختلفی از جمله مقتل غصه‌های کربلا از حجت الاسلام نظری منفرد، مقتل سیدالشهدا(ع) تألیف استاد پیشوایی و مقتل آیینه در کربلا از دکتر سنگری را بخوانند.
وی ادامه داد: اینکه برخی از سخنرانان بدون واهمه سخنرانی می‌کنند به این دلیل است که سال‌های متمادی مطالعه داشته‌اند و کسی که مطالعات گسترده‌ای دارد از هیچ چیز واهمه‌ای ندارد.
وی تأکید دارد: با مطالعه می‌توان اعتماد به نفس اجرای در مجالس را بالا برد؛ چرا که انسان وقتی مطلبی را در مجلسی بیان می‌کند به صحت آن اطمینان دارد و مطمئن است که آن مطلب واقعیت دارد و نگرانی از این بابت که نکند آن مطلبی که بیان کرده است، نادرست باشد را نخواهد داشت.
میرداماد، گفت: برخی از اساتید در زمان خواندن روضه سند مطالب را یادداشت برداری می‌کنند و با خود به همراه دارند و من هم بارها شده است که در گوشه کاغذ شعرم سند و منبع مطلبی که می‌خواهم آن را بیان کنم را یادداشت کرده‌ام و با خود به مراسم می‌آورم.
این مداح اهل‌بیت(ع)، تصریح کرد: تلاش علمی و مطالعه زیاد باعث می‌شود که مداح بتواند حرف خوب بزند که البته در مرحله بعدی نحوه اجرای و گفتن آن هم اهمیت دارد.
وی با بیان اینکه بنده بیش از ده سال است که کلاس مداحی دارم، افزود: به عنوان یک معلم به همه کسانی که علاقمند به مداحی هستند توصیه می‌کنم که بهترین محل برای آموزش چگونگی اجرا، هیئت‌های مذهبی هستند و در حقیقت می‌توان اذعان داشت که مجالس عزاداری هیئت مذهبی، بهترین مکان برای آموزش مداحی است.
میرداماد، در ادامه عنوان کرد: بنده در ۱۵ سال قبل در جلسات مجمع عاشقان بقیع؛ قبل از حاج آقای انسانی پیش منبر می‌خواندم که ایشان به من گفتند شما برای رشد کردن در مداحی باید به تهران بیایید، چرا که این مجالس پرورش دهنده هستند.
این مداح اهل‌بیت(ع)، ادامه داد: شش ماه بعد به تهران رفتم و در مجالس عزاداری استاد انسانی شرکت کردم و آن سال نگاه من به اجرا بسیار متفاوت شد چرا که پای منبر نشسته بودم و هنوز هم ده شب از محرم و صفر را به عنوان مستمع در پای منبر اساتید می‌روم و از اجرای آن‌ها استفاده می‌کنم.
مداحان در طول سال می‌بایست مراقبه داشته باشند
وی به مداحان جوان توصیه کرد که از صدای خود به عنوان یک امانت مراقبت کنند و در این خصوص ابراز داشت: مداح باید در تمام طول سال مواظب خود باشد چرا که مواظبت و دوری از گناه در اجرا تأثیرگذار است و در واقع کسی که می‌خواهد ذکر سیدالشهدا(ع) را بگوید، باید در طول سال از چشم و زبانش مراقبت کند.
این مداح قمی، با بیان اینکه بال دومی که در پرواز یک مداح در آسمان ستایشگری اهل‌بیت(ع) تأثیرگذار است بال معرفت است، افزود: کسب معرفت نسبت به خاندان اهل‌بیت عصمت و طهارت و توسل به آن ذات قدسی بسیار مهم است که اگر این معرفت حاصل شود دیگر می‌دانیم که باید خودمان را خرج امام حسین(ع) کنیم.
میرداماد، تأکید کرد: بدون توسل به ائمه معصومین(ع) هیچ کاری جلو نمی‌رود و معرفت افزایی مسئله بسیار مهمی است که مداحان باید به آن توجه داشته باشند.
وی ابراز داشت: چند روز قبل با آقای سازگار از شاعران برجسته و پیشکسوت اهل‌بیت(ع) صحبت می‌کردم که ایشان می‌گفت آرزو دارم که ای کاش هر سال در ابتدای ماه محرم همه مداحان به صورت دسته جمعی به حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) مشرف می‌شدند که این اقدام بدان معنا است که مداحان باید بدانند که به تنهایی قادر به اداره مجالس عزاداری سیدالشهدا(ع) نیستند و در این راستا باید و محبت و توسل خود را بالا ببرند.
خبرنگار: مهدی بخشی سورکی