به گزارش خبرگزاری معر، در ابتدای برنامه انشاءالله رحمتی؛ مترجم «دانشنامه فلسفه اخلاق» با بیان اهمیت فراوان مباحث اخلاقی در جهان امروز گفت: با توجه به اختلاف نظر در فلسفه ها وتکثرگرایی ادیان ، قدیمی ترین و استوارترین مبنا برای انسان اخلاق است و دفاع از مطلق بودن اخلاق مستلزم نقد اخلاق است و نسبی گرایی اخلاقی پذیرفته شده است.
وی در ادامه با اشاره به اینکه غالباٌ فرقی بین اخلاق و عرف گذاشته نمی شود گفت: علت جدیت من در ترجمه و تدوین دانشنامه جلساتی بود که بر اساس اخلاق حرفه ای تشکیل می شد.
رحمتی در مورد انگیزه اش برای ترجمه دانشنامه اظهار کرد: فرهیختگان ما تصور درستی از فلسفه اخلاقی نداشتند اما بعد از توضیح بنده، دانشجویان رشته های مختلف احساس می کردند بحث های اخلاقی در بین مباحث فلسفی بیشترین جذابیت را برایشان دارد.
وی درمورد اهمیت مسائل اخلاقی بیان کرد: خدایی که به عنوان خدای دینداران مطرح است خدای خیر با صفت علم ، قدرت ، حکمت است و اگر چنین نمی بود نمی توانستیم به آن خدا اعتماد کنیم .و عبادت ما نیز فقط شامل ترس از او می شد.
رحمتی افزود: به نوعی اخلاق در همه حوزه های زندگی ما سیطره و کاربرد دارد. اما با این وجود ، تفکرات اخلاقی و نه خود اخلاق در جامعه ما بسیار مغفول است.
وی با اشاره به ضعف بررسی کتاب های فلسفه اخلاق در جامعه گفت: من در خانه کتاب در گروه اخلاق داور بودم و ضعیف ترین و تکراری ترین کتاب ها در این حوزه بودند..
وی افزود: در فرهنگ ما زمینه ها ی زیادی برای تفکر اخلاقی وجود دارد اما کتاب ها آن را بازیابی نمی کنند. بخشی از تاملات در کتاب های منطقی ، بخشی در کتاب های اصولی، فلسفی پرداخته می شود .
رحمتی درباره علت ارجاع به دانشنامه ها گفت: امروزدر بین نِحله های فلسفی بیشترین اهتمام فلسفه تحلیلی به تفکر اخلاقی تعلق دارد. مسائل تفکر اخلاقی در این حوزه دسته بندی شدند و بخشی از آن ها منتشر شدند. اگر آینهء نسبتا تمام نمایی از تفکر غربی در مورد این مسئله داشته باشیم بهتر است به سراغ دانشنامه های فلسفی برویم .
وی افزود: بهترین کتاب در زمینه دانشنامه فلسفی، دانشنامه فلسفه پل ادواردز است که چاپ اول آن در سال 1967 بود و سعی شده تا سال 1967 تمام آن چیزی که در تفکر غرب وجود داشته در این کتاب بیاید. اما در ویراست اول خیلی از مباحثی که امروزه مطرح است ، انعکاس نیافته است.
رحمتی درباره چگونگی نحوه ترجمه و تدوین اثر گفت: بنده ویراست اخیر دانشنامه پل ادوارد را مبنا قرار دادم. درگذشته دو کار انجام داده بودم و حالا مقالات قدیمی را به نوعی تکمیل کردم.
وی در ادامه گفت: مقالات کتاب به طور کلی در چهار حوزه اصلی تدوین شده اند. بخش اول کلیات ، بخش دوم اخلاق هنجاری، بخش سوم روانشناسی اخلاق و آخرین بخش فرا اخلاق است. بحث معرفت شناسی اخلاق و روانشناسی اخلاق هم دو بحث دیگر این دانشنامه هستند.
رحمتی در ادامه گفت: اخلاق فیمینیستی یکی دیگر از بحث هاست که از نظر فیمینیست ها بیشتر زنانه است. دلسوزی ، مهربانی ، عطوفت خصوصیات زنانه ای هستند اما چون منظر مردانه غالب بوده حق مطلب ادا نشده است.
در ادامه نشست کامران فانی درباره اهمیت وجود دانشنامه ها در جوامع گفت: یکی از رویدادهای مهم ما شکوفایی کتاب های مرجع و در صدرشان دانشنامه ها هستند که پاسخگویی به موضوعات مختلف را برعهده دارند و هرچه جامعه ای بیشتر به این امر بپردازد نشانگر کنجکاوی آن جامعه است.
وی افزود: توجه به کتاب های مرجع به خصوص، کتاب های مرجع اختصاصی امر قابل توجهی است. ما امروزه دانشنامه عمومی به جز «مصاحب» و «دانش گستر» کم داریم که مخاطبش همه هستند ولی دانشنامه تخصصی پاسخگوی یک گروه خاص است.
فانی درمورد دانشنامه فلسفه اخلاق چنین اظهار داشت: بی شکدانشنامه پل ادوارد یکی از مفصل ترین و بهترین کتاب ها در این حوزه است. حوزه اخلاق با سرنوشت و سرشت ما سر و کاردارد و این برای نخستین بار است که دانشنامه اخلاقی با این ویژگی ترجمه می شود
وی در ادامه بیان کرد: در این دانشنامه مباحث مختلفی مطرح شده و اگر تنظیم کتاب بر اساس الفبایی می بود دسترسی آسان را برای افراد امکان پذیر می ساخت. مقدمه ای بسیار درخشان دارد که خواندنش در شناخت فلسفه اخلاق و شناخت خود کتاب، درآمد بسیار خوبی برای ورود افراد علاقه مند است.
این کتاب پژوه افزود: مجموعه دانشنامه بعد ازچهار مطلب نخست آن به همراه مطالب اخلاقی و تفکر اخلاقی نزدیک به 1000 صفحه می شود و سه مقاله ابتدایی آن برای خودآموزان و دانشجویان خوب بوده و پاسخگوی نیاز مخاطب به اخلاق و فلسفه اخلاق است.
فانی در پایان سخنان خوداز اینکه نمایه ها در این کتاب به دقت طراحی نشده اند نقد کرد.
در ادامه نشست، حمید شهریاری نقد خود را از دانشنامه اینگونه اظهار کرد: ترجمه دکتر رحمتی روان و در دسترس است و در مورد نقد شکلی و عمومیت عناوین، این نکته حائز اهمیت است که مترجم با توجه به روحیاتش همه عناوین را ترجمه کرده است.
وی افزود: آنچه در مورد مترجم قابل ستایش است نظم تعلیمی در کار اوست. نکته مهم کار ایشان گزینش واژه های تخصصی و ترجمهخوب این واژه هاست.
شهریاری در ادامه کار رحمتی را یک مونولوگ دانست و گفت : دو مونولوگ در حوزه اخلاق وجود دارد ؛ یکی اینکه دانشی که در قالب دانشنامه در صد سال اخیر در موضوع اخلاق وجود داشته را ترجمه کنیم تا دانشجویان آن حوزه با این بحث بهتر آشنا شوند و به مطالعات، تدوین ها و نظریه های موجود بپردازیم که کار آقای رحمتی در همین مونولوگ می گنجد.
وی افزود: مونولوگ دیگر این است که با توجه به یک سنت 1400سالهدینی و با توجه به منابع سنت و شیعه مجموعه ای از گزاره های دینی را توصیف می کنیم که عمدتا رفتارهای بشر را شامل می شود.
وی افزود: کار ترجمه و تدوین آقای رحمتی بزرگ و قابل ستایش است اما بهتر می بود که وی سنت قدیم و جدید را می شناخت و سپس با تلفیق آنها دست به تدوین یک کتاب می زد. در این صورت وی می توانست از مونولوگ خارج شود.
در ادامه نشست مسعود صادقی گفت: کار آقای رحمتی، رحمت و مرحمتی در فضای فلسفه اخلاق در ایران است. ما ترجمه دکتر شهریاری را هم قبلا داشته ایم اما در مقایسه این کتاب روان تر نوشته شده و راهگشاتر است.
وی درباره اهمیت اثرافزود :این اثر برای دانشجویان این رشته برای اینکه بفهمند در مقام دانشجویان فلسفه در کجای جغرافیای معرفت قرار گرفته اند حائز اهمیت است و کار ایشان نمونه همین موضوع است.
صادقی در ادامه گفت: من چندین مدخل را که تطبیق دادم متوجه دقت اثر شدم و فقط به دو یا سه گِره ترجمه ای رسیدم که قابل اعتنا نیست.
وی در مورد مقدمه دانشنامه نیز گفت: مقدمه ، مقدمه خوبی است و علی رغم گفته های دکتر شهریاری فوق العاده گویا و رسا بوده و خیلی خوب جریان کتاب را به ما شرح می دهد و حتی مترجم پاسخ خیلی از انتقادهای وارد را نیز در مقدمه آورده است.