به گزارش خبرنگار مهر، نشست نقد و بررسی کتاب تیتر نویسی نوشته مجید رضائیان عصر روز چهارشنبه ۲۹ مهر با حضور محمدمهدی فرقانی، یونس شکرخواه، سیدفرید قاسمی و مهدی منتظرقائم در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب در تهران برگزار شد.
یونس شکرخواه بنیانگذار سایبر ژورنالیسم و سردبیر همشهری آنلاین در این نشست با اشاره به اینکه هیچ تیتری را نمی توان بدون در نظر گرفتن شرایط ساختن آن در نظر گرفت، گفت: فرامتن همیشه در تیتر اثرگذار است. کتاب حاضر عمدتا درباره تیتر مثال می زند. برای من هم کتاب سخت بود و به عنوان یک معلم برای یک دانشجو میگویم که کتاب سخت فهم است.
وی افزود: چندجای این کتاب برای من قابل فهم نیست فصلی هست که تیتر از تصویر مایه می گیرد یا از خیال من می گویم هیچکدام تیتر از فکت تاثیر می گیرد. اینکه تیتر را بخواهیم تصویر کنیم مساله متفاوتی دارد. تیتر اساسا باید از محتوای خبر باید روایت دهد به عبارت دیگر تیتر از دوجا مایه می گیرد. تیتر از کلمات کلیدی موجود در خبر مایه می گیرد. دوم اینکه تضادهای موجود در اتفاق برای تیترزدن است.
شکرخواه افزود: بخش دیگری در این کتاب وجود دارد جایگاه تیتر در انواع روزنامه نگاری است. با صراحت باید بگویم که حرفهای ها در جزئیات تکیه می کنند و گرنه آماتورند. کسی برنده است که در جزئیات عمل می کند. دانشجوی ساده با این سرفصل ها دچار مشکل میشود ما تیتر را برای دنیای واقعی می زنیم نه انواع روزنامه نگاری! ما باید برای تیتر زنی دو معیار داشته باشیم یکی وفاداری به کلمات کلیدی داشته باشیم و از سوی دیگر باید به تضادها فکر کنیم تا جدال درونی متن را به تصویر بکشیم. بحث های مولف در حوزه های مختلف به زبان ساده تر نوشته می شد.
این استاد سایبرژورنالیسم ادامه داد: یکی از قواعدی که به شدت به آن پایبندم این است که ما در ابتدا باید درست تیتر بزنیم. علاوه بر وفاداری به متن نباید از شهرت یک فرد سوء استفاده کنیم. ما برای مردم عادی تیتر می زنیم باید تیترهای ساده تری بزنیم.
وی تاکید کرد: آیا تیتر به واقعیت موضوع نزدیک است یا خیر؟ این جایی است که روزنامه نگاران گول می خورند چون تیتر باید جلب توجه کند. تیترنویسی شاید یکی از بهترین جنبه هاش این است که باید به فرامتن اشاره داشت اما بالاخره باید در تیتر تاریخ و جغرافیای رویداد را فراموش نکرد.
شکرخواه در پایان یادآور شد: من واقعا از رضاییان قدردان هستم چون این مثل نخ نبات است.
در ادامه این نشست سید فرید قاسمی مولف تاریخ مطبوعات در سخنانی با بیان اینکه ما چهار دوره کتاب آموزش روزنامه نگاری پشت سر گذاشتیم که کتاب تیتر نویسی محصول دوره چهارم است. دوره اول ۱۱۸ سال طول کشید و من اسمش را دوره بی کتابی است. دوره دوم ۴۲ سال که کلی گویی در حوزه روزنامه نگاری است. ۲۰ سال است وارد دوره سوم و ۱۰ سال است وارد دوره چهارم. دوره سوو چهارم به موازات هم پیش می رسد.
قاسمی ادامه داد: متن درسی ۱۵ سال قبل از کتاب ما جزوه نویسی در عرصه آموزش روزنامه نگاری داشتیم. در این تقسیم بندی من کتاب های عکاسی مطبوعات، تاریخ و اخلاق را در نظر نگرفتم و مرادم از این تقسیم بندی فقط گتاب هایی است که آداب نوشتار در روزنامه نگاری را آموزش می دهند.
این روزنامه نگار باسابقه گفت: در دوره سوم و چهارم جزئی نیوسی داشتیم. کتاب تیتر نویسی محصول دوره چهارم است چاپ اول ۱۳۹۱ و چاپ دوم در ۹۴. من نقدی به این کتاب در مجله مدیریت ارتباطات چاپ شد و در همشهری آنلاین بازنشر شد. ۱۹۲ صفحه به ۲۳۲ صفحه در چاپ دوم تبدیل شده است. این کتاب ویراست دوم نیست. ما تعریفی از ویراست داریم که با روی جلد کتاب هخوانی دارد باید می نویسیم چاپ دوم با افزوده های نو. در این کتاب تغییر بین دو چاپ یکی افزودن فصل چهاردهم ساخت تیترها در اتفاق تیتر و پیوست دو از نشریات بین المللی که ۱۲ نشریه خارجی است و ۱۲ تصویر از روزنامه جام جم.
قاسمی گفت: یکی دیگر بحث تیترهای بینا متنی است که افزوده شده است. فونت متن درشت تر است که از مزایای کتاب است. یکی از تغییرات درست کتاب این است که جای منابع و نمایع عوض شده است.
این پژوهشگر عرصه مطبوعات گفت: چیزی که به این کتاب آسیب می زند فصل های نامرتبط است که کار عمقی در آن صورت نرگفته است از جمله تحول تیترنویسی است. این به سیر تحول تیتر آسیب زده و کلمه ای از ایران در آن نمی بینید. ایشان نه کتاب های من و دوستان دیگر اشاره داشته است و نه به نقد من در چاپ نخست کتاب!
ما با متر امروز نباید به سراغ تیتر نویسی برویم. دوره مشروطه تیترهای خودش را داشته است پهلوی اول و دوم تیتر خاص خودش را دارد. ما سیر تحول تیترنویسی در ایران نوشتیم و بخیه به آب نزدیم. من روزی کار روزنامه نگاری آداب و اصول داشت.
وی ادامه داد: من ۳۵ سال پیش با ایشان همکلاسی بودیم و تیتر را خدمت استاد هدی یاد گرفتیم. ما سیری در تیتر نویسی داریم یا این را نباید بیاوریم در کتاب یا از درست بیاورمی. نادرستی های حروف نگارانه در کتاب درست شده در برخی موارد کتاب هنوز کم مثال است. اینکه روزنامه انتخاب را سرآغاز رویدادها و رزونامه تحلیلی می داند اشتباه است و واژه احیا درست است. گاهی وصف چیزی در روزنامه انجام می شود و تحلیلی صورت نمی گرد.
قاسمی همچنین با بیان اینکه اینکه دکتر رضائیان می خواهد به تیتر نیوسی وب بپردازد بسیار خوب است اما تیترهای مجله نگارانه باید به ان پرداخته شود ایشان بیشتر به نشریه روزانه داشت در این جا تفاوتی بین روزنتمه کاغذی و فضای مجازی می بینیم اما تفاوت بین روزنامه های کاغذی را نمی بینیم.
قاسمی با بیان اینکه ایشان در چاپ دوم فصل چهارده بسیار درخشان است اما این فصل باید کتاب مستقل شود چون نیازمند تجارب دوستان هستیم تئوری فرزند تجربه است, گفت: پدر و مادر نظریه پردازی تجربه است ما نیاز داریم رضاییان پس از سال ها روزنامه نگاری تجارب خودش را بگوید این کتاب بین نوشتن برای دانشجو و متخصص معلق است زبان کتاب نه به باور من به درد دانشجو می خورد و از سوی دیگر کسانی هم که با این مباحص آشناس می خواهد تجربه ایشان را بخواند نه غربی ها. ایشان قبل از اینکه یتتر در وب بنویسد یک کتاب دیگر بنویسد جلد نخست آداب جلد دوم ترجبه.
وی یادآور شد: بحث صیقل کاری، چکش کاری و نجات تیتر مهم است و ایشان استاد این کار است ما نیاز نداریم ایشان موسیقی شعر را به موسیقی تیتر تسری بدهد. دکتر رضاییان باید تجارب خودش را در عرصه تیتر نویسی در این کتاب بیشتر کند. ما به تجربه ایشان نیازمندیم. ما در ایران متاسفانه روزنامه نگارانمان اهل خاطره نویسی نیستند اهل منتشر کردن خبرهای دیگران هستند نه خودشان! مواردی که دکترفرقانی و شکرخواه گفتند هیچ جا ثبت نشده است. این همه جنگ می گویند ما هنوز روزنامه نگاری جنگ و تاریخ شفاهی آن را بنویسند. و این ها را ثبت و ضبط کنند. اصلا ما خاطرات و تجاربمان را ننوشتیم. ای کاش دکتر فرقانی فرصت داشته باشند روزی نیم ساعت یک ساعت از تجاربشان بگویند و دانشجو ثبت و ضبط کنند. ما نیاز به این کار داریم. روزنامه نگاری ایران بومی نمی شود مگر اینکه خاطرات ثبت و ضبط شود.
قاسمی گفت: روزنامه نگار بزرگ در طول تاریخ زیاد داشتیم اما ما چون در کنارشان هستیم عظمتشان را نمی بینیم در حالی که این ها حرف زیادی برای گفتن دارد ایشان از جک و چور بیشتر می داند ما به دیده ها و شنیده ها و کار عملی ایشان نیاز داریم.