به گزارش خبرگزاری مهر، نشست تخصصی «نقد و بررسی اهداف آموزش عمومی قرآن کریم» عصر روز گذشته با حضور رضا نباتی، کارشناس آموزش عمومی قرآن کریم در اتحادیه تشکل قرآن و عترت برگزار شد.
نباتی در این نشست با اشاره به اهداف ۹ گانه آموزش عمومی قرآن کریم، مصوب شورای توسعه فرهنگ قرآنی در جلسات نوزدهم و بیستم مورخ ۷ اردیبهشت و ۴ آبان ماه ۹۲ اشاره و تصریح کرد: اهداف آموزش عمومی قرآن کریم در واقع در راستای تحقق منویات رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله العالی) در فراگیری و انس عمومی با قرآن کریم در جامعه اسلامی، به منظور تعیین شاخص‌های مطلوب سواد قرآنی برای آحاد جامعه در ابعاد مختلف اعتقادی، شناختی، رفتاری و ...، چشم انداز، رسالت و اهداف نظام آموزش عمومی قرآن کریم کشور تصویب شد.
وی در ادامه با بیان برخی از اهداف این مصوبه که وزارت آموزش و پرورش و سایر دستگاههای دولتی، عمومی و نهادهای مردمی مکلف‌اند کلیه برنامه‌های درسی آموزش عمومی قرآن و همچنین دورههای تربیت مربی، معلم و مدرس مربوطه را بر اساس اهداف فوق تنظیم و اجرا کنند، به نقد و بررسی این اهداف پرداخت.
نباتی افزود: آداب و رسوم در اثر تکرار، نهادینه و به‌عنوان فرهنگ در جامعه درونی می‌شود و البته هر کدام از آداب و رسوم، فرهنگی را به‌دنبال دارد که در حوزه قرآن نیز، این موضوع مورد تأیید است و فرهنگ انس با قرآن کریم در جامعه دارای زمینه‌هایی است که باید در آن زمینه‌ها، تغییراتی ایجاد شود.
وی عنوان کرد: در جامعه، چشم‌انداز اصلی ما فرهنگ قرآنی است و در کنار این فرهنگ، تربیت قرآنی مهم‌ترین رکن است که باید مورد توجه قرار گیرد.
این مؤلف کتب آموش قرآن کریم عنوان کرد: زمانی که در جامعه اسلامی، حافظ قرآن تربیت می‌شود، از این نیروهای قرآنی باید به نحوی بهره برد و تأثیراتی که می‌تواند این فرد در جامعه داشته باشد مورد اهمیت قرار گیرد و در تربیت قرآنی این افراد تلاش کرد تا فرهنگ حفظ قرآن کریم بتواند مؤثر باشد.
نباتی با اشاره به چگونگی تغییرات و تحولات در جامعه قرآنی، افزود: تحول قرآنی در جامعه، به‌دنبال تغییر محور و رویکرد است که با برنامه‌ریزی می‌توان این تغییرات را در جهت صحیح هدایت کرد. رویکرد به مانند چتری است که بر تمام اجزاء و برنامه‌های قرآنی وجود دارد و این رویکرد در این حوزه همان تربیت قرآنی است که باید با اصول اساسی بر روی آن برنامه‌ریزی و تغییرات را انجام داد.
وی به اولین اهداف آموزش عمومی قرآن کریم اشاره کرد و گفت: تقویت ایمان و گرایش به قرآن و عترت که اعتقاد قلبی به حقانیت، جامعیت و جاودانگی قرآن کریم و جایگاه پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) به‌عنوان تبیین‌کنندگان علمی و عملی قرآن و محبت و مودت نسبت به قرآن و اهل بیت (ع) است که مورد تصویب رسیده است و آموزش و پرورش و دستگاه‌ها و نهادهای دیگر مکلف به برنامه‌ریزی و اجرای این هدف هستند.
«آموزش عمومی و تخصصی قرآن کریم باید کاملاً مجزا صورت بگیرد»
این کارشناس پژوهشی بیان کرد: درباره آموزش قرآن کریم و تربیت قرآنی جامعه، آموزش را طوری برنامه‌ریزی کرده که در اندازه، فهم، گویش و درک طبقات مختلف باشد که بتواند در امر تأثیرگذاری و تربیت موفق عمل کند و در این راستا بحث آموزش عمومی و تخصصی از یکدیگر متمایز باشد.
«مدیران وارد مباحث کارشناسی نشوند»
نباتی در ادامه اظهار کرد: به‌منظور تربیت ۱۰ میلیون حافظ قرآن کریم، بنابر فرمایش مقام معظم رهبری باید آموزش عمومی را مورد توجه قرار دهیم و در این امر نیاز به کار کارشناسی است که در این راستا، مدیران بنا بر مقتضیات مدیریتی خود، نمی‌توانند در مسائل کارشناسی وارد شوند و باید اجازه ورود به کارشناسان این امر داده شود.
وی با تأکید بر اینکه طرح ملی اشتباه است، بیان کرد: طرح ملی خلاقیت به‌دنبال ندارد و باید ایده ملی را در این طرح مدنظر قرار داد و ایده و خلاقیت باید بتواند در طرح‌ها رشد داشته و برای افراد در ارائه طرح‌ها ایجاد انگیزه کند وهمچنین برخی از طرح‌ها به‌صورت آزمایشی مطرح شده تا به دقت پس از چند سال بررسی، به‌عنوان طرح ملی انجام شود.
مؤلف کتب آموزش عمومی قرآن کریم در ادامه خاطر نشان کرد: به هدف دیگری از اهداف آموزش عمومی قرآن کریم اشاره و بیان کرد: توانایی خواندن قرآن کریم، درک معنای آیات قرآن کریم از دیگر اهداف تصویب شده است که خواندن صحیح و روان قرآن کریم با تلفظ عربی حروف و حرکات در حد تمایز درک معنای ظاهری عموم عبارات و آیات قرآن کریم باید مورد توجه قرار گیرد.
«حفظ معنا محور جایگزین حفظ موضوعی شود»
وی با توجه به روش‌های حفظ قرآن کریم، اظهار کرد: در بحث حفظ قرآن کریم، حفظ موضوعی در رأس آموزش حفظ قرآن کریم است در حالیکه باید یادگیری معنامحور در اولویت قرار گیرد.
نباتی تصریح کرد: آموزش آیات باید بر اساس مقاطع سنی صورت گیرد تا تنها روخوانی از مقطع ابتدایی تا دانشگاه در سرفصل‌ها قرار نداشته باشد و آیات با معنا و موضوعیت آموزش داده شود.
این کارشناس پژوهشی در ادامه با اشاره به تربیت نیروی انسانی در امر آموزش قرآن کریم، بیان کرد: در بحث آموزش، تربیت نیروی انسانی در وهله اول قرار دارد و در ابتدا معلمان باید قرآن را آموزش داده و سربازان آموزشی تربیت کنند تا بتوان با این نیروهای مجرب به اهداف آموزش عمومی قرآن کریم در کوتاه مدت دست یافت.
وی تصریح کرد: در یادگیری در عصر حاضر روش‌های نوین وجود دارد که می‌توان به کلاس‌های وارونه اشاره کرد و آموزش‌های بسیار خوبی است که می‌تواند جایگزین روش‌های قدیمی باشد و همچنین هوش‌های چندگانه در یادگیری که با گروه‌بندی افراد بر اساس یادگیری انجام می‌شود که می‌توان با استفاده از این روش‌ها، تحولی در حوزه آموزش ایجاد کرد.
نباتی به یکی از بزرگ‌ترین ضعف‌ها در حوزه آموزشی در کشور اشاره کرد و افزود: یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین ضعف‌ها در کشور، عدم اجرای تمام‌قد برنامه‌ها و طرح‌ها است که به‌صورت ناقص و سلیقه‌ای انجام می‌شود که مشکلاتی را بوجود می‌آورد.
«در برابر تغییرات مقاومت نداشته باشیم»
این کارشناس پژوهشی در ادامه خاطرنشان کرد: سالیان متمادی است که در حوزه فعالیت‌های قرآنی تغییری را حس نکرده‌ایم و دلیل این موضوع، وحشت مدیران از تغییرات است و مقاومت در این امر ایجاد شده است که تغییرات به‌عنوان یک تهدید در جامعه مدیریت محسوب می‌شود که باید این موضوع باید حل شود.
نباتی ادامه داد: شورای توسعه فرهنگ قرآنی در مرحله اول، قبل از تعیین بودجه، به فضاسازی و اصلاح سیسیتم بپردازد و سپس بودجه تخصیص کند که در غیر این صورت، اهداف حاصل نمی‌شود و آسیب‌هایی پیش خواهد آمد.
«جلسات سنتی قرآن کریم، برترین روش آموزش عمومی قرآن»
وی سهم جلسات سنتی قرآن کریم را در آموزش عمومی قرآن بسیار مؤثر توصیف کرد و گفت: این جلسات که در قبل از انقلاب اسلامی فعالیت داشته‌اند بسیار فعال و دارای نیروهای قرآنی ماهر بودند که در این راستا، باید از این گونه جلسات حمایت کرد و این آموزش‌ها را تعطیل نکرد و در مباحث آموزشی جدید، کار میدانی انجام دهیم تا بتوانیم آموزش عمومی قرآن را در جامعه به طور صحیح پیاده کنیم.
گفتنی است، در پی تصویب منشور توسعه فرهنگ قرآنی و لزوم توسعه آموزش عمومی قرآن کریم و در راستای تحقق منویات رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله العالی) در فراگیری و انس عمومی با قرآن کریم در جامعه اسلامی، به منظور تعیین شاخص‌های مطلوب سواد قرآنی برای آحاد جامعه در ابعاد مختلف اعتقادی، شناختی، رفتاری و ...، چشم انداز، رسالت و اهداف نظام آموزش عمومی قرآن کریم کشور بر اساس ملاحظات ذیل تعیین شده است:
الف: این اهداف با عنایت به جایگاه رفیع قرآن کریم در هدایت جامعه اسلامی و جایگاه ملت بزرگ ایران به عنوان پرچم دار فرهنگ قرآن و عترت تعیین شده است. از این رو فاصله میان وضعیت موجود با اهداف تعیین شده نباید باعث عدول از شاخص‌های مورد توجه کتاب و سنت و شایسته‌ام القرای اسلامی درباره قرآن شود. اگرچه در تدوین این اهداف، علاوه بر توجه به شاخص‌های مذکور، امکان تحقق آن نیز مدّ نظر بوده است.
ب: برای تحقق مجموعه اهداف مصوب لازم است هنگام برنامه ریزی، این اهداف سطح بندی و ترکیب مناسب داشته باشد و رعایت تقدم رتبی مباحث و ترتیب اهمیت موضوعات مورد توجه قرار گیرد.
ج: جامعه مخاطب اهداف، عموم مردم با هوشمندی و توان ذهنی متوسط است؛ بنابراین برای سایرین و کودکان باید این اهداف متناسب سازی شود.
د: در مورد دانش آموزان، ضروری است این اهداف با برنامه ریزی دقیق، به تدریج تا پایان دوره متوسطه محقق شود.
شایان ذکر است، بر اساس این مصوبه چشم انداز نظام آموزش عمومی قرآن، نهادینه شدن فرهنگ انس با قرآن کریم و تربیت ده میلیون حافظ قرآن در جامعه تبیین شده است.
همچنین رسالت نظام آموزش عمومی قرآن، ایجاد توانایی خواندن همراه با فهم و تدبر در قرآن و بهره‌گیری مردم از تعالیم قرآن در زندگی بیان شده است.
اهداف آموزش عمومی قرآن کریم:
- تقویت ایمان و گرایش به قرآن و عترت: اعتقاد قلبی به حقانیت، جامعیت و جاودانگی قرآن مجید و جایگاه پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) به عنوان تبیین کنندگان علمی و عملی قرآن و محبت و مودت نسبت به قرآن و اهل بیت (ع)
- توانایی خواندن قرآن کریم: خواندن صحیح و روان قرآن کریم با تلفظ عربی حروف و حرکات در حد تمایز
- درک معنای آیات قرآن کریم: درک معنای ظاهری عموم عبارات و آیات قرآن کریم
- توانایی و التزام به تدبر در آیات قرآن کریم: آشنایی با روش تدبر و پایبندی به اندیشه و دقت در آیات قرآن برای درک بهتر مراد و مقصود آیات
- حفظ قرآن کریم: به خاطرسپاری و ازبرخوانی بخشهایی از آیات و سور قرآن کریم (حداقل سه جزء)
- انس با قرآن کریم: اشتیاق به خواندن روزانه و استماع قرآن کریم، همراه با فهم و تدبر در آیات
- آشنایی با علوم و معارف قرآن کریم: آشنایی با کلیات تاریخ و علوم قرآنی و شناخت معارف اساسی و ضروری قرآن کریم
- توانایی استفاده از قرآن کریم: توانایی جستجو و دریافت معارف عمومی مورد نیاز از قرآن کریم با استفاده از منابع معتبر
- تبعیت از قرآن و عترت: عمل به آموزههای قرآن و اهل بیت در ابعاد مختلف زندگی و تحقق سبک زندگی قرآنی
در ادامه این مصوبه نیز وظایف دستگاه‌ها و نهادهای متولی آموزش قرآن کریم تحت عنوان «تدابیر اجرایی» ابلاغ شده است.
۱- وزارت آموزش و پرورش و سایر دستگاههای دولتی، عمومی و نهادهای مردمی مکلف‌اند کلیه برنامه‌های درسی آموزش عمومی قرآن و همچنین دورههای تربیت مربی، معلم و مدرس مربوطه را بر اساس اهداف فوق تنظیم و اجرا کنند.
۲- وزارت آموزش و پرورش موظف است در طراحی و اجرای کلیه دروس، به ویژه عربی، دینی و فارسی، تحقق اهداف فوق را پیگیری کند.
۳- وزارت علوم، تحقیقات و فناوری موظف است، به منظور تأمین نیروی انسانی لازم برای تحقق اهداف فوق، با همکاری دانشگاه فرهنگیان و سایر مراکز آموزش عالی واجد صلاحیت نسبت به طراحی و اجرای دورههای آموزش عالی تربیت مربی، معلم، مدرس، کارشناس، مدیر و پژوهش گر آموزش عمومی قرآن در مقاطع کاردانی تا دکتری اقدام کند.
۴- کمیسیون توسعه آموزش عمومی قرآن کشور موظف است نسبت به طراحی و استقرار سازوکارهای لازم برای هماهنگی و نظارت بر تحقق اهداف فوق در برنامه‌های آموزش عمومی قرآن دستگاه‌ها و نهادهای مختلف کشور اقدام و گزارش سالانه اجرای این مصوبه را به شورای توسعه فرهنگ قرآنی ارائه کند.
۵- سازمان صدا و سیما مکلف است از طریق همه شبکه‌های صدا و سیما نسبت به ترویج و فرهنگ سازی مؤثر برای تحقق اهداف آموزش عمومی قرآن اقدام کند.