خبرگزاری مهر - علی احمدقاسمی: سفر ۶ روزه تیم رسانه ای ایران به کشور ارمنستان و بازدید از اماکن، شهرها، جاذبه های توریستی، اقتصادی، تاریخی و شهرهای این کشور همسایه شمالی بهانه ای است تا درباره تلاش ستودنی آنها برای کسب درآمد از طریق گردشگری بگوییم و تلنگری هم به خود زده و اندکی به داشته های خود نیز بیاندیشیم.
در دنیای مدرن امروز، دیگر نفت و سوخت های فسیلی سرمایه مطمئنی محسوب نمی شود و سیاست گذاران کشورهای پیشرو به دنبال راه های جدیدی برای کسب درآمد هستند.
نوشتن درباره کشور همسایه، ارمنستان بهانه ای است که دوباره تکرار کنیم ایران با جغرافیایی پهناور، متصل به دریاچه خزر؛ بزرگترین دریاچه جهان در شمال کشور، پیوند با خلیج همیشه فارس و دریای عمان در جنوب، همسایه با ۱۵ کشور، قرار گرفته در استراتژیک ترین و مهم ترین جغرافیای خاورمیانه، تاریخ غنی چند هزارساله، دارنده امپراتوری های بزرگ تاریخ و ... دارای ذخایر غنی معدنی از نفت و گاز تا طلا و سنگ آهن، مس و ذخایر معدنی استراتژیک، اقوامی با فرهنگ های اصیل در شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز و سرزمین نامداران تاریخ؛ امروز سهم چندانی از درآمد گردشگری دنیا را در اختیار ندارد و در اینباره جدی نیست.
ایران بزرگ کشور ۴ فصلی که همزمان سرمای زمستان، گرمای تابستان و ملایمت بهار را در خود دارد. درست در زمانی که در شمال و استان های غربی کشور برف و سرما و زمستان حاکم است در سواحل خلیج فارس آب و هوای بهاری حاکم است و گردشگران مشغول بازی های آبی هستند.
برآوردها نشان می دهد حدود یک میلیون سایت تاریخی در ایران وجود دارد که از این تعداد ۳۶ هزار سایت در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده که ۱۹ اثر منحصر بفرد نیز ثبت جهانی شده است. ۱۰ اثر ایرانی در فهرست یونسکو به عنوان میراث ناملموس وجود دارد که از بین آنها می توان به لنج سازی در خلیج فارس، مهارت بافت فرش کاشان و آئین قالیشویان مشهد اردهال و ... اشاره کرد.
جنگل های جذاب حرا در جزیره قشم، جنگل های هیرکانی، تنها ژئوپارک خاورمیانه در جنوب ایران، تخت جمشید، پاسارگاد، چغازنبیل و بیستون از جمله میراث دارای ویژگی های منحصر بفرد کشور بزرگ ایران است.
کارشناسان خارجی می گویند ایران کشوری است که وجب به وجب آن پر از آثار تاریخی است و امروز بسیاری از آثار گرانبهای آن در زیر زمین مدفون هستند و هنوز کشف نشده اند. مقبره کوروش سرسلسه امپراتوری هخامنشیان در ایران دارای ۲۶۰۰ سال قدمت است و منشور معروف و بین المللی کوروش، اولین منشور حقوق بشر دنیا شناخته شده است.
در ایران آثاری از عصر مفرغ و آثاری از دوره پیش از میلاد مسیح کشف شده است. قدیمی ترین و بزرگترین قنات جهان در ایران است و بافت تاریخی شهر یزد، کهن ترین و گسترده ترین بافت تاریخی جهان به حساب می آید.
مقامات و سیاست گذاران ایرانی در حوزه گردشگری می گویند تا سال ۲۰۲۰ ایران باید حدود ۲۵ میلیارد دلار در سال از طریق گردشگری درآمد کسب کند. همچنین تعداد گردشگران نیز باید به ۲۰ میلیون نفر برسد.
شورای جهانی اقتصاد اعلام کرده ایران در بین بیش از ۱۴۴ کشور جهان، ارزانترین کشور برای سفر است. با این وجود، طی دستکم یک دهه اخیر سهم گردشگری در سبد درآمدی کشور ناچیز بوده است.
اما اگر بخواهیم درباره کشور ارمنستان، همسایه شمالی ایران سخن بگوییم اینکه ارمنستان یا هایاستان کشوری با حدود ۲۹۸۰۰ کیلومتر مربع و ۵۰.۴ برابر کوچک تر از ایران با ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر جمعیت در شمال استان آذربایجان شرقی دارای ۳۵ کیلومتر مرز مشترک با ایران است که عموما در حاشیه رودخانه ارس است.
طبیعت پاییزی کشور ارمنستان
ارمنستان ۱۱ استان دارد که مجموعا جمعیت ساکن در این کشور به اندازه استان آذربایجان شرقی در ایران است. پایتخت ایران ۳.۲ برابر کل کشور ارمنستان جمعیت دارد. در این کشور دین رسمی وجود ندارد و کشیش های مذهب گریگوری که شاخه ای از دین مسیحیت است حقوق دریافت می کنند.
سرژ سارکسیان رئیس جمهور کشور ارمنستان بوده و پایتخت آن شهر ایروان یا یروان است. در این کشور هوویک آبراهامیان از سال ۲۰۱۴ نخست وزیر است که اقتصاد را اداره می کند.
رئیس جمهور در جمهوری ارمنستان با رای مستقیم مردم برای مدت ۵ سال انتخاب می شود و تا دو دوره نیز می تواند به فعالیت ادامه دهد. زبان رسمی در این کشور ارمنی و ۹۹ درصد نیز از یک قومیت هستند. آشوری ها، ایزدی ها، مالاگان ها، یهودی ها، گرجی، آلمانی و یونانی تنها یک درصد جمعیت این کشور را تشکیل می دهند.
مجلس در ارمنستان دارای ۱۳۱ نماینده است که آنها نیز با رای مردم برای یک دوره ۴ ساله انتخاب و فعالیت می کنند. ارمنستان در سال ۱۹۹۰ میلادی از شوروی سابق استقلال یافته و یکسال بعد از آن نیز انتخابات برگزار کرد. این کشوردر تاریخ کشور از دریا به دریا نامیده می شد که اشاره به حد فاصل بین دریای سیاه و خزر دارد.
ارامنه می گویند وطن پرست و درستکارند و همه دوست دارند رئیس باشند. خودشان عنوان کرده اند در کار گروهی ضعیف هستند و نهاد خانواده در این کشور قوی است. احترام بزرگان را نگه می دارند. پسرها در این کشور بعد از ازدواج همسرشان را به خانه پدر می آورند و دخترها نیز به خانواده پسر ملحق می شوند.
ارمنستان نیز درگیر افت جمعیت است و خانواده ها حداکثر ۲ فرزند دارند. دولت ارمنستان برای رشد جمعیت در این کشور برنامه ریزی کرده و از آن حمایت می کند.
برخی از استان های مهم ارمنستان ایروان، کوتایک، تاووش، وایوتس جور، آرماویر، آرارات، سیونیک و ... است. ارمنستان از شمال با گرجستان، از جنوب با ایران، از غرب با ترکیه، جنوب غرب با نخجوان و شرق با جمهوری آذربایجان همسایه است.
نمایی از میدان جمهوری شهر ایروان پایتخت ارمنستان
از نظر طبقه بندی آب و هوایی سردسیر بوده و برخلاف ایران کشوری پُرآب است. از ذخایر معدنی خالی و تنها اندکی مس و مولیبدن دارد. ۶۰ درصد اشتغال مردم در این کشور از طریق کشاورزی بوده و ۴۰ درصد نیز در صنعت، ماهیگیری، شکلات و صادرات محصولات تولیدی فعالیت دارند.
استان سیونیک در مرز با ایران قرار دارد که شهر مقری نیز در آن واقع شده است. چند سال پیش و در زمان دولت دهم طرحی مشترک بین ایران و ارمنستان به عنوان سد و نیروگاه مقری بر روی رودخانه ارس در خاک ارمنستان کلنگ خورد که تاکنون به جایی نرسیده است.
ارامنه برای درآمدزایی و توسعه کشورشان توریسم را انتخاب کرده اند و این موضوع به سیاست کلیدی دولت ارمنستان تبدیل شده است. البته برخی پیش نیازها نیز در این بخش هنوز رعایت نشده از جمله اینکه مالیات هتل ها کاهش و یا حذف شود، به اتوبوس های توریستی سوخت ارزانتر بدهند و جاده ها را درست کنند.
فعلا فرانسوی ها، ایتالیایی ها، آمریکایی ها، آلمانی ها، از کشورهای شوروی سابق و ایرانی ها بیشترین درصد توریست ها را در این کشور تشکیل می دهند. از نکات جالب توجه این است که ارامنه می گویند تنها ایرانی ها هستند که در این کشور خرید سوغاتی انجام می دهند.
متوسط درآمد مردم در این کشور پایین است و در حد ۳۰۰ دلار در ماه. نرخ بیکاری بالای ۲۵ درصد بوده و از این بابت جوانان این کشور دچار معضلات شغل یابی هستند. آنها می گویند هزینه ها بیشتر از درآمد است و از اینرو برخی مردان برای کسب درآمد مجبور به مهاجرت فصلی می شوند.
برخی برای کار مجبور می شوند ۶ ماه سال را به روسیه بروند. کارمندان بانکی در این کشور از درآمد بهتری برخوردارند و برخی بانک های خارجی در این کشور فعالیت داشته و شعب آنها در سطح شهر ایروان دیده می شود.
در ارمنستان تقریبا بیسوادی وجود ندارد و ۷۰ درصد مردم آن تحصیلات عالی دستکم تا لیسانس دارند. هرچند جوانان این کشور برای تحصیلات عالی اقدام می کنند اما باید خوش شانس باشند که بتوانند کاری پیدا کنند.
ارمنستان برای بهبود اوضاع اقتصادی به ارامنه خارج از کشور اجازه سرمایه گذاری داده که این مسئله باعث شده تا برخی ارامنه سرمایه دار از طریق برخی شرکت های خیریه و سرمایه گذاری در بخش توریسم و توسعه جاذبه های توریستی فعالیت کنند.
تصویری از یک روستای گردشگری در استان دیلیجان ارمنستان
غذاهای ارمنی بیشتر شبیه غذاهای اروپایی است که شامل سوپ، انواع کباب ها، دلمه و حلیم می شود. استفاده از برنج در غذاهای ارمنی بسیار کم است و تقریبا شباهتی به طبخ برنج در ایران ندارد. آنها به جای برنج از سیب زمینی استفاده می کنند که در کنار بادمجان و انواع پنیرها، جایگاه ویژه ای در سفره ارامنه دارد.
کارخانجات در این کشور که از زمان شوروی سابق بوده ۸۰ درصد به تعطیلی کشانده شده و از اینرو صنعت شاخصی در این کشور وجود ندارد. با این حال، صادرات میوه، خشکبار، سیب زمینی و کلم زیادی از این کشور انجام می شود.
خرید ماشین خارجی در ارمنستان به مراتب از ایران ارزانتر است به نحوی که واردات بسیار زیادی از طریق گرجستان به این کشور انجام می شود. در ارمنستان می توان با ۵۰۰۰ دلار یک بنز خریداری کرد. هر لیتر بنزین در ارمنستان به پول ایران ۳۵۰۰ تومان است ولی قیمت گازوئیل کمتر است. آنها با ذبح اسلامی گوشت گوسفند به ایران صادر می کنند و در مقابل ۵۲ قلم کالا از ایران به ارمنستان صادر می شود.
دریاچه سوان در سمت شمال این کشور ۱۳۴۴ کیلومتر مربع وسعت دارد که بلندترین دریاچه آب شیرین کوهستانی در منطقه قفقاز است. هم اکنون ۲۸ رود به این دریاچه می ریزد. ارمنستان در استان آرماویر دارای نیروگاه اتمی است و به ایران و گرجستان برق می دهد و از ایران گاز طبیعی دریافت می کند. ۶ سد در این کشور از جمله سد آخوریان، سد سیسیان و سد رودخانه آزاد وجود دارد.
دریاچه سِوان در شمال ارمنستان - بزرگترین دریاچه آب شیرین منطقه قفقاز
شاوارش کوچاریان؛ معاون ارشد وزیر خارجه ارمنستان در دیدار با هیات رسانه ای ایران با اشاره به سفر اخیر اسحاق جهانگیری؛ معاون اول رئیس جمهور کشورمان به ایروان گفت: مذاکراتی با ایران انجام شده و قرار است در تمامی زمینه ها، روابط دو کشور گسترش یابد.
معاون ارشد وزیر خارجه ارمنستان اظهارداشت: توافق هسته ای ایران نقش مهمی در تامین منافع کشورهای منطقه دارد و اقدام ایران نشان داد که می توان از طریق دیپلماسی و مذاکره، نتیجه گرفت. کوچاریان ادامه داد: ارمنستان هیچگاه در مجامع بین المللی با تحریم های ضد ایرانی موافق نبود. نظر ارمنستان این است که ایران تنها یک همسایه نیست، بلکه کشوری دوست و مهم در منطقه است.
وی با تاکید بر اینکه هیچ سند ضدایرانی برای ارمنستان قابل قبول نیست گفت: آثار ایرانی در ارمنستان مورد احترام هستند، همانگونه که آثار ارمنی در ایران احترام دارند. این مقام ارشد در وزارت خارجه ارمنستان به ایجاد خطوط جدید انتقال برق به ایران نیز اشاره کرد و بیان داشت: به دنبال ایجاد یک پنجره واحد گمرکی و همچنین توسعه مناسبات اقتصادی با ایران هستیم.