خبرگزاری مهر- گروه استانها: انار یکی از سوغات ایرانیان برای کشورهای هند، آفریقای شمالی، چین، اروپا و امریکا بوده که گفته می‌شود قدمت آن به چهار هزار سال قبل می‌رسد.
در ایران بیش از ۷۴۰ نوع انار ازجمله شهسوار دانه قرمز، میخوش، آلک ساوه، شیرین ساوه، شیشه کپ خراسان و ملس اصفهانی وجود دارد که رقم شیشه کپ یکی از ارقام مرغوب این محصول با خاصیت ماندگاری بالا، طعم شیرین و بازارپسندی مطلوب است.
شهرستان فردوس با تولید سالانه ۲۵ هزار تن انار به‌عنوان سومین شهر انار خیز کشور بوده که بیش از ۹۲ درصد انارهای تولیدی آن مربوط به رقم تجاری شیشه کپ است و تنها هشت درصد تولیدی شهرستان فردوس متعلق به سایر ارقام است.
در سال‌های گذشته حدود ۸۰ درصد انار فردوس به کشورهای کره، اسپانیا، ژاپن و کشورهای حوزه خلیج‌فارس صادر می‌شده که در طول چند سال گذشته باوجود تحریم‌ها این میزان کاهش‌یافته و نبود سردخانه‌های کافی برای نگهداری و ترس کشاورزان از سرمازدگی سبب شده که سایه سیاه دلالان بر بازار این محصول چنبره اندازد.
سال گذشته سرمازدگی سبب شد که یاقوت‌های سرخ سفید از آب درآیند و از طرفی آفت کرم گلوگاه در طول چند سال گذشته همواره درختان انار شهرستان را تهدید کرده است.
هرچند امسال به گفته مسئولان تا حدودی با کرم گلوگاه مبارزه شده و سرمازدگی سال قبل نیز اتفاق نیفتاده اما ترس کشاورزان از سرمازدگی آن‌ها را ناچار به فروش محصول خودکرده و دست دلالان را برای بی‌ارزش کردن دسترنج یک‌ساله کشاورزان باز گذاشته است.
کشاورزان فردوسی به فکر کاشت پسته افتادند
در این میان ورود تنها یک شرکت تعاونی با استفاده از تسهیلات جهاد کشاورزی برای خرید محصول بازهم گره ای از کار کشاورزان باز نکرده چراکه به گفته کشاورزان به دلیل نبود فضای رقابتی قیمت خرید شرکت تعاونی نیز با دلالان تنها ۲۰۰ تا ۳۰۰ تومان تفاوت دارد که این سبب می‌شود انار از کشاورز درنهایت به قیمت هزار و ۵۰۰ تومان خریداری‌شده و این یعنی قیمت یک کیلو انار کمتر از یک کیلو شلغم است.
حالا همه این عوامل دست‌به‌دست هم داده و سبب شده که کشاورزان فردوسی به فکر جایگزینی محصول دیگری برای انار باشند و بیشتر آن‌ها با دست خودشان باغستان‌های انار خود را زیر تیغ اره‌های برقی برده و به‌جای آن پسته بکارند.
محمود قرائی صاحب یکی از این باغستان‌های فردوس است که به گفته خودش حدود پنج هزار تن محصول از باغات خود برداشت می‌کند اما حالا به گفته خودش دخل و خرجش با یکدیگر همخوانی ندارد و به فکر کاشت پسته افتاده است.
این کشاورز در گفتگو با خبرنگار مهر می‌گوید: خوشبختانه امسال کشاورزان مشکل سرمازدگی و دانه سفیدی انار را کمتر داشتند و به نسبت محصول خوبی امسال داشتند اما بازهم مثل هرساله کشاورزان برای فروش محصولات خود دچار مشکل هستند.
وی ادامه می‌دهد: به دلیل اینکه فصل برداشت انار مصادف با برداشت زعفران می‌شود و از طرفی کشاورزان از سرمازدگی محصول ترس دارند تصمیم می‌گیرند محصول را هرچه زودتر بفروشند و دلالان نیز از این فرصت استفاده می‌کنند.
وقتی قیمت یک کیلو شلغم از یک کیلو انار بیشتر است
قرائی این را اضافه می‌کند: در حال حاضر قیمت یک کیلو شلغم در بازار حدود دو هزار و ۵۰۰ تومان است درحالی‌که کشاورزان ما انار خود را کیلویی درنهایت یک هزار و ۵۰۰ تومان می‌فروشند این در حالی است که کشت، داشت و برداشت شلغم تنها یک تا دو ماه زمان می‌برد و خیلی هزینه آن پایین است.
وی با انتقاد از اینکه دولت برای خرید محصول کشاورزان برنامه‌ریزی درستی نداشته است، بیان می‌کند: ورود تنها یک شرکت تعاونی برای خرید محصول کشاورزان کافی نیست چراکه اگر دلال محصول را کیلویی هزار و ۱۰۰ می‌خرد، شرکت آن را با ۲۰۰ تا ۳۰۰ تومان گران‌تر کیلویی یک هزار و ۳۵۰ خریداری می کند.
این کشاورز ادامه می‌دهد: قبل از سال ۸۶ انار فردوس به کشورهای دیگر صادر می‌شد که با تحریم‌ها صادرات محصول نیز کاهش یافت و اکنون لازم است تا دولت تمهیداتی برای صادرات محصول بیندیشد.
قرائی انار فردوس را محصولی کاملاً ارگانیک دانست و افزود: انار داران فردوس از هیچ نوع مواد شیمایی برای محصول استفاده نمی‌کنند و همه‌کارهای کاشت، داشت و برداشت با دست انجام می‌شود که این سبب می‌شود هزینه تولید بسیار بالا باشد و عملاً چیزی عاید کشاورز نمی‌شود.
وی بابیان اینکه باوجوداین مشکلات بیشتر کشاورزان فردوسی باغات انار را قلع‌وقمع کرده و پسته بکارند، اضافه می‌کند: خود من از همین‌الان شروع به کار پسته کرده و قسمتی از باغات خود را پسته کاشته‌ام و تا سه سال دیگر که نهال‌های پسته به بار بنشینند مابقی باغ را نیز پسته خواهم کاشت.
ورود یک شرکت تعاونی برای خرید محصول انار کافی نیست
مؤدب نیز یکی دیگر از انار کاران فردوس است که در گفت‌وگو با خبرنگار مهر مهم‌ترین مشکل کشاورزان را فروش محصول می‌داند و می‌گوید: با آغاز فصل برداشت سروکله دلالان پیداشده و حاصل دست رنج یک‌ساله کشاورز را نصف قیمت یک کیلو شلغم یعنی کیلویی ۷۰۰ تا هزار تومان خریداری می‌کنند.
وی با اشاره به ورود یک شرکت تعاونی با استفاده از تسهیلات جهاد کشاورزی برای خرید محصول کشاورزان، ادامه می‌دهد: دولت اگر قرار است کاری کند باید حداقل چند تعاونی در این زمینه ورود پیدا کنند تا فضای رقابتی بین شرکت‌ها ایجاد شود و محصول را قیمت منصفانه‌تری بخرند.
این کشاورز، وجود یک سردخانه با ظرفیت بالا را یکی از نیازهای اساسی کشاورزان فردوس عنوان می‌کند و می‌گوید: اگر سردخانه‌ای برای نگهداری محصول کشاورزان باشد دیگر کشاورز ناچار نمی‌شود به دلیل ترس از سرما محصول خود را به هر قیمتی بفروشد.
مؤدب بابیان اینکه با وضعیت موجود کاشت انار برای کشاورز مقرون‌به‌صرفه نیست، ادامه می‌دهد: به همین دلیل کشاورزان به فکر جایگزینی محصول دیگری ازجمله پسته افتاده‌اند چراکه استقامت انار در برابر سرما کم بوده اما پسته مقاومت زیادی در برابر سرما دارد.
جهاد کشاورزی کاری برای دانه سفیدی انار انجام نداده است
وی با اشاره به اینکه آفت کرم گلوگاه در چند سال گذشته همواره محصول کشاورزان را تهدید کرده است، بیان می‌کند: جهاد کشاورزی برای مقابله با این آفت کارت‌هایی را در اختیار کشاورز قرار می‌دهد که اولاً در زمان مناسب توزیع نمی‌شود و دوما با اندازه کافی نیست و خیلی از کشاورزان از آن بی‌بهره‌اند.
این کشاورز ادامه می‌دهد: دانه سفیدی انار یکی دیگر از مشکلاتی است که بیشتر از کرم گلوگاه وجود دارد اما جهاد کشاورزی کاری برای آن انجام نداده و برای کشاورز علت آن و نحوه مقابله با آن را مطرح نکرده است.
یکی دیگر از باغداران فردوسی نیز علاوه بر مشکل فروش محصول، کم‌آبی را یکی دیگر از مشکلات کشاورزان عنوان کرده و می‌گوید: نصب کنتورهای هوشمند بر روی چاه‌های کشاورزی سبب شده که آبیاری باغ‌های انار از هر ۱۲ روزبه ۱۵ تا ۲۰ روز برسد و همین امر سبب شده که انارها امسال مقداری سوخته و ترکیده باشد.
نعمت کریمی بابیان اینکه در حال حاضر بازار فروش فقط به نفع دلالان است، بیان می‌کند: با ورود صندوق حمایت از بخش کشاورزی تا حدودی دست دلالان بسته‌شده است.
وی نبود سردخانه و باسکول را از دیگر مشکلات انار داران فردوسی برشمرد.
فردوس رتبه سوم بین شهرهای انار خیز کشور را دارد
مدیر جهاد کشاورزی فردوس نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر از پیش‌بینی برداشت ۲۵ هزار تن انار از باغات فردوس در سال جاری خبر داد و گفت: در حال حاضر دو هزار و ۳۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی این شهرستان زیر کشت انار قرار دارد که پیش‌بینی می‌شود برداشت انار امسال حدود ۴۰ درصد افزایش داشته باشد.
علیرضا مهمیز بابیان اینکه امسال هم به لحاظ کیفیت و هم به لحاظ کمیت انار فردوس رشد داشته است، بیان کرد: دلیل کاهش تولید در سال گذشته سرمازدگی بود که امسال این مشکل را نداشتیم و حتی امسال مشکل دانه سفیدی انار خیلی کمتر از سال قبل شده است.
وی، آفت کرم گلوگاه را یکی از مشکلات باغداران فردوسی دانست و افزود: برای مقابله با این کرم کشاورزان باید از زمان گل‌دهی تا پایان فصل برداشت نسب به جمع‌آوری انارهای پوسیده اقدام کنند که کار کم‌هزینه‌ای است.
مدیر جهاد کشاورزی فردوس بابیان اینکه بهترین روش مبارزه با این آفت مبارزه تلفیقی است، عنوان داشت: این مبارزه شامل چند بخش ازجمله جمع‌آوری مکانیکی، استفاده از زنبور، تمیز کردن تاج انار و استفاده از کودهای پتاسه برای بهبود کیفیت است.
مهمیز تأکید کرد: مبارزه همگانی تنها راه مبارزه با این آفت است و مبارزه یکدست به‌تنهایی جواب نمی‌دهد
وی به جایگاه انار فردوس در کشور و استان اشاره کرد و گفت: شهرستان فردوس رتبه نخست تولید انار استان و در رتبه سوم بین شهرهای انار خیز کشور قرار دارد.
به گفته مدیر جهاد کشاورزی فردوس خراسان جنوبی رتبه ششم کشور در تولید انار کشور را دارا است.
مهمیز در مورد مشکلات فروش محصول انار داران فردوس نیز گفت: امسال یک شرکت تعاونی با همکاری صندوق توسعه بخش کشاورزی برای خرید محصول از کشاورزان ورود پیداکرده که تا حدودی مشکل انار داران را حل کرده است.
وی بابیان اینکه در حال حاضر صادرات انار به‌صورت مستقیم از شهرستان فردوس وجود ندارد، بیان داشت: بااین‌حال انار فردوس در حال حاضر به کشورهای کویت اتریش و سایر کشورها صادر می‌شود.
اقدام عجولانه کشاورزان برای جایگزینی پسته به‌جای انار و قلع‌وقمع درختان بدون انجام تحقیقات علمی حرکتی اشتباه به نظر می‌رسد که نیاز است مسئولان کشاورزی در این زمینه ورود پیدا کنند و با حمایت از کشاورزان نگذارند نام انار فردوس از یادها فراموش شود چراکه کاشت پسته هم مشکلاتی برای آب و خاک این استان دارد که امروز کشاورزان فقط سود آن را می بینند و حاضرند حاصل خون‌دل خوردن‌هایشان برای به بار نشاندن باغ‌های انار اکنون به دست خودشان تیشه برریشه آن بزنند.
خبرنگار: عالیه نخعی