خبرگزاری مهر- گروه استانها: استفاده از ظرفیت گردشگری ماسوله و حفاظت از آن به عنوان میراثی جهانی در حالی به دلیل بی‌تدبیری مسئولان گیلان به تعویق افتاده که این شهر در تمام فصول سال پذیرای گردشگران از نقاط مختلف بوده و شهرتی جهانی دارد.
۱۱ سال انتظار برای ثبت در فهرست یونسکو
پرونده ثبت ماسوله در فهرست یونسکو از سال ۸۳ مطرح شد. طی ۱۱ سال گذشته بار‌ها این پرونده کار‌شناسی شده اما همواره موانعی مانع از ارسال پرونده ماسوله از سوی ایران برای ثبت در فهرست یونسکو بوده است. موانعی که با گذشت ۱۱ سال همچنان بر سر جای خود باقی مانده و تلاش نکردن متولیان امر برای از میان برداشتن این موانع، رسیدن به این هدف مهم را دچار چالش کرده است.
اخیرا «استرکیش لاروش» دبیر منطقه‌ای یونسکو که به گیلان سفر کرده بود، با حضور در جمع مدیران پایگاه‌های میراث فرهنگی کشور که در ماسوله گرد هم آمده بودند، بر اهمیت حفظ و حراست از میراث فرهنگی از سوی سازمان جهانی یونسکو تاکید کرد.
وی که اقامت در یکی از خانه‌های ساکنان ماسوله را بر حضور در هتل از قبل رزرو شده ترجیح داد، جذابیت ماسوله را غیرقابل انکار توصیف کرده و گفت: با وجود اینکه حفظ میراث فرهنگی رو به ترویج و گسترش است اما این اماکن دچار تهدیدات بسیاری است لذا باید برای حفظ و نگهداری میراث بشری با رعایت استاندارد‌ها به معیار جهانی دست یابیم.
معاون میراث فرهنگی کشور نیز در همین جمع با بیان اینکه حیات و جاری بودن زندگی در ماسوله در کنار بافت تاریخی آن از امتیازات مهم این شهرک تاریخی است، اظهار کرده بود: ویژگی های گردشگری این شهرک به دلیل تلفیق الگوی معماری سنتی، رودخانه‌ها، طبیعت چشم‌نواز و مسیرهای کوهنوردی در جهان منحصر به فرد است که می‌تواند این منطقه را علاوه بر گردشگری تاریخی، بستری برای گردشگری طبیعی و ورزشی نیز تعریف کند.
محمدحسن طالبیان با بیان اینکه حفاظت از ماسوله به عنوان میراثی گرانبها نیازمند مساعدت بومیان منطقه و گردشگران با سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری است، تاکید کرد: باید برای آگاه‌سازی بیشتر مردم و ساکنین بافت، اطلاع‌رسانی مطلوبی صورت بگیرد.
این گفته‌ها در حالی است که لزوم حفظ و حراست از این میراث گرانبها و یکی از غنی ترین ظرفیت‌های گردشگری استان در میان برخی از مدیران استانی نهادینه نشده و دلیلی برای پیگیری و اصرار بر رفع موانع ثبت جهانی این گنجینه تاریخی ندارند.
گام‌های موثر اهالی برای ثبت جهانی ماسوله
مدیر پایگاه میراث فرهنگی ماسوله با اشاره به گفته‌های طالبیان مبنی بر آگاهی بومیان این شهرک برای حفظ و حراست از آن به خبرنگار مهر می‌گوید: خوشبختانه طی چند سال اخیر لزوم حراست از این شهرک تاریخی در میان ساکنان آن نهادینه شده است.
مصطفی پورعلی ادامه می‌دهد: گفتمان مشترکی بین شهرداری، شهروندان ماسوله و سازمان میراث فرهنگی به وجود آمده که سبب شده ساکنان خود برای حفظ سیمای ماسوله رغبت داشته باشند.
وی می‌افزاید: طی سال‌های اخیر بهترین همکاری‌ها از سوی ساکنان صورت گرفته به طوری که برای ساخت و سازهای جدید، مردم هماهنگ با دستورالعمل‌های سازمان عمل می‌کنند و با حفظ نما و استفاده از مصالح بومی، نوسازی را در شهرک انجام می‌دهند.
به گفته مدیر پایگاه ماسوله اگرچه ساخت و ساز با مصالح فوق هزینه قابل توجهی را بر مالکان تحمیل می‌کند اما، ساکنان با کمال میل برای حفظ سیمای ماسوله و هویت آن همکاری می‌کنند.
سخنان پورعلی از همکاری رو به جلویی حکایت دارد که به نظر می‌رسد پس از سال‌ها در میان ساکنان ماسوله نهادینه شده و رسیدن به ثبت جهانی ماسوله را به خواسته ساکنان این شهرک تاریخی تبدیل کرده است.
صنایع دستی چینی سدی بر سر راه ثبت جهانی ماسوله
با وجود همکاری اهالی ماسوله برای ثبت جهانی این شهرک، سوالی به ذهن می‌رسد که چرا تاکنون پرونده ماسوله برای رسیدن به ثبت جهانی و قرار گرفتن در فهرست تحت حفاظت یونسکو در انتظار مانده و موانع موجود بر سر راه این ثبت کدام است؟
مدیر پایگاه فرهنگی ماسوله به این سوال اینگونه پاسخ می‌دهد: ثبت جهانی یک منظر تاریخی، بسیار پیچیده‌تر از ثبت جهانی یک بنا یا باغ تاریخی است به عبارت بهتر فرایند رسیدن به ثبت جهانی از دست یافتن به این مهم دشوار‌تر است و لازمه آن اصلاح بسیاری از شرایط جاری و اموری است که به عنوان مانع از سوی کار‌شناسان مطرح می‌شود.
بنا بر گفته‌های پورعلی همکاری به وجود آمده در بین مالکان برای مرمت خانه‌ها بر اساس اصول معماری تاریخی ماسوله از اصلاحاتی است که طی سال‌های گذشته در این شهرک به ثمر رسیده اما، رخ نمایی پررنگ محصولات صنایع دستی چینی در بازار معروف ماسوله دومین مانعی است که به گفته وی اگرچه با همکاری بازاریان و کسبه اقداماتی برای کاهش قدم به قدم آن انجام شده اما هنوز در بازار خودنمایی می‌کند.
با وجود این همکاری‌ها به نظر می‌رسد که ساکنان ماسوله گام‌های موثری در رفع موانع ثبت جهانی این شهرک برداشته‌اند اما در مقابل این همکاری، هنوز وجود چند ساختمان اداری در حریم ماسوله مانعی است که با وجود اینکه بار‌ها به آن اشاره شده اما هنوز بر سر جای خود جاخوش کرده و عزمی جدی برای رفع آن از سوی دستگاه‌های اجرایی به وجود نیامده است!
ثبت جهانی ماسوله نیازمند عزمی همگانی
پورعلی بر این نکته تاکید دارد که رسیدن به ثبت جهانی ماسوله نه تنها برای اداره کل میراث فرهنگی گیلان، بلکه برای تمام استان و حتی برای کل کشور ثمره‌ای چشمگیر را به ارمغان می‌آورد و نیاز است که همه دستگاه‌ها با فهم ارزش این اقدام، همکاری و تعامل لازم را برای رسیدن به این مهم از خود نشان دهند.
وی اظهار می‌کند: سازمان میراث فرهنگی تنها یک دستگاه است اما رسیدن به هدف بزرگی چون ثبت جهانی ماسوله به تنهایی از عهده این دستگاه بر نمی‌آید زیرا به تعامل بیشتر همه دستگاه‌ها نیاز است و این عزم باید در همه دستگاه‌های استان برای رفع موانع ثبت جهانی ماسوله وجود داشته باشد.
تشکیل کمیته پیگیری رفع موانع ثبت جهانی ماسوله به ریاست استاندار
با این سخنان، به نظر می‌رسد که ثبت ماسوله باید از طریق یک قدرت اجرایی بالا‌تر از اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در استان اتفاق بیفتد.
مدیرکل میراث فرهنگی گیلان در این باره حضور استاندار گیلان و رصد وی در پرونده ثبت ماسوله را راهکار برون رفت این پرونده از موانع موجود می‌داند و به خبرنگار مهر می‌گوید: برای اینکه به هدف ثبت ماسوله برسیم و اینکه همه دستگاه‌ها را پای کار بیاوریم تا با تعامل این هدف محقق شود، تصمیم بر این است که کارگروهی به ریاست استاندار در استان تشکیل شود تا پیگیری ثبت جهانی ماسوله به طور جد مورد توجه قرار گیرد.
به گفته رضا علیزاده طی جلسه‌ای که بین رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور و استاندار گیلان طی هفته‌های گذشته تشکیل شد، موانع موجود در مسیر ثبت جهانی پرونده ماسوله مورد بررسی قرار گرفته و به دنبال آن، تصمیم بر این شد تا رصد بیش از پیش اقدامات جهت رفع موانع در استان توسط شخص استاندار صورت گیرد.
وی می‌افزاید: در این راستا در آینده نزدیک کمیته‌ای تشکیل می‌شود تا با تخلیه ساختمان دستگاه‌های دولتی و تعیین وضعیت ساخت و سازهایی که در منظر ماسوله قرار گرفته‌اند، موانع ثبت جهانی ماسوله با رصد شخص استاندار یک به یک رفع شوند.
به نظر می‌رسد سخنان مدیرکل میراث فرهنگی گیلان درباره تصمیمات اخیر، نویدبخش به سر آمدن انتظاری ۱۱ ساله است که می‌تواند گیلان را نیز با ماسوله پلکانی‌اش در فهرست یونسکو به ثبت برساند. رویایی که با شتاب بخشی برای تحقق آن می‌توان شادهد رشد و شکوفایی گردشگری در این سرزمین سبز بود و نامی نیک از مسئولان وقت را در اذهان گیلانیان، نسل‌های آینده و گردشگران بر جای بگذارد.
خبرنگار: مائده اسفندمز