فرشته ولی مراد کارشناس اجتماعی و تهیه کننده تلویزیون به بهانه پخش دو مجموعه تلویزیونی زن محور «کیمیا» و «نفس گرم» در این باره به خبرنگار مهر گفت: این شب ها دو سریال روی آنتن می‌رود که در هر دوی اینها نقش زن پررنگ است اما علی رغم نکات مثبت شان متاسفانه پرداخت درستی روی جایگاه زنان صورت نگرفته است.
وی افزود: بیش از ۱۵ سال است که درباره زن و جایگاه آن در مجموعه های تلویزیونی تحقیق می‌کنم و در این مسیر به یک نکته مهم رسیدم که در سریال‌هایی که اوایل انقلاب ساخته می‌شد زنان قدرتمند بیشتر در نقش های منفی و کاراکترهای اهریمنی خودنمایی می کردند و این دقیقا برگرفته از فرهنگ غربی است چرا که در جامعه ایرانی زنان برجسته افرادی فداکار، ایثارگر و قدرتمند در جهت تحکیم بنیان خانواده ظاهر می شوند.
این کارشناس اظهار کرد: در دهه های قبل شاخصه های ما در جامعه ایرانی متاثر از فرهنگ غربی در رسانه‌ها منعکس می‌شد و من سال ۸۲ در نامه ای به علی لاریجانی به این مساله اشاره کردم. البته خوشبختانه به مروز زمان کاراکتر زنان توانمند در سریال ها ظهور کرد ولی ضعف دیگری که خیلی واضح رقم خورد نشان دادن قدرت و درایت زنان به شرط حذف یا کمرنگ کردن مردان بود در صورتی که اصلا چنین پرداختی درست نیست و ضرورتی ندارد قدرت یکی نشان از ضعف جنس دیگر داشته باشد.
زن و مرد می توانند در کنار هم قدرتمند باشند
ولی مراد با اشاره به سریال «کیمیا» که این شب ها از شبکه دو سیما روی آنتن می‌رود، بیان کرد: سریال «کیمیا» کم و بیش از این موضوع رنج می برد. زنان به شرط حضور کمرنگ مردان قدرت می گیرند در صورتی که آن زمان بانوانی که در عرصه اجتماعی فعالیت می کردند از انقلاب اسلامی هویت گرفته و همه به همین سبب افرادی با نفوذ، مصمم و تاثیرگذار بودند. انتقاد دیگری که به این مجموعه وارد است بحث خط و ربط هایی است که موجب شکل گیری جریان انقلاب می شود. اگرچه داستان بر مبنای یک خانواده است و می خواهد همه اتفاقات را حول محور آن نشان دهد اما در آن دوره مراکز تصمیم گیری مساجد بودند و مسجد عنصر پررنگ و موثرتری از خانه ها به شمار می آمد.
وی ادامه داد: البته این سریال امتیازهایی دارد که نباید از آنها چشم‌پوشی کرد مثلا اینکه بحث خانواده و ارتباط بین اعضای آن، آسیب فیلم ها و سریال‌های دیگر را ندارد. الان نزدیک به ۳ دهه است هر فیلمی ساخته می شود به اشکال گوناگون خانواده ها با هم جنجال دارند و چالش و تقابل زن و مرد را می‌بینیم. «کیمیا» چون در بستر انقلاب شکل می گیرد این تقابل را ندارد و نقشی که برای مادر در نظر گرفته نمونه واقعی زن در جامعه ایرانی است، بنابراین از این لحاظ نمره قبولی می گیرد و توجه به این نکات نشان می دهد تلویزیون از ضعف سریال های قبلی عبور کرده و جهشی رو به جلو داشته است.
خلق زنانِ تصمیم‌ساز در «کیمیا»
فرشته ولی مراد گفت: «کیمیا» به سمت خَلق شخصیتی از زنان رفته که بعد از انقلاب به صحنه آمدند. زنانی که تصمیم ساز، با نفوذ و انتخاب گر هستند. خوشبختانه نزدیک یک دهه است تولیدات به سمت بهتر شدن حرکت می کند و چهره هایی در تلویزیون پدیدار شدند که نماینده فرهنگ و جامعه ما هستند که امیدوارم این رویه ادامه دار باشد.
این کارشناس و تهیه کننده گفت: «نفس گرم» در زمینه روابط خانوادگی و نوع برخورد اعضا با یکدیگر از امتیازات «کیمیا» برخوردار است. علاوه بر آن نشان دادن زنی اجتماعی و با نفوذ که بیانش روی عده ای تاثیرگذار است جزو نقاط قوت فیلم محسوب می شود، اما این مجموعه هم دقیقا برای پررنگ کردن زن، مرد را کلا حذف کرده و توانمندی زن را در حذف مرد نشان داده است تا جایی که گاهی باید به حال مرد غصه بخورید.
وی ادامه داد: نکته دیگر درباره حضور اجتماعی و نقش سخنرانی زن است. کسی که حرف های پندآموز می زند و جایگاه اجتماعی دارد دکور نیست و باید خصیصه های دیگری هم برای این کاراکتر لحاظ شود. متاسفانه این مشکل در گستره جامعه وجود دارد. زنان به عنوان نماینده مجلس، تاجر و دکتر تنها نماد هستند و متناسب با پست شان قدرت عمل ندارند. دلیلش در فضای رسانه این است که خالق این شخصیت ها مرد هستند و مردان هیچ درکی از کاراکترهایی که خلق کردند ندارند. سخنرانی این زن متناسب با واقعیت های جامعه نیست و تعارض فاحشی در گفتار و شخصیت قهرمان زن قصه وجود دارد.
حاشیه‌های ازدواج دوم در «نفس گرم»
ولی مراد گفت: انتقاد مهمتری که به «نفس گرم» وارد است تسلط نگاه مردانه و توجیه رفتاری است که کاملا در فرهنگسازی جامعه نقش موثری بازی می کند. در این سریال مرد دو زن را به عقد خود درآورده و پرداخت سریال به گونه ای است که این عمل کاملا اخلاقی و حتی انسانی برداشت می شود در حالی که این مرد موضوع را از زن اول خود پنهان نگه داشته و به او دروغ گفته است. به عقد در آوردن زن دوم بدون اجازه زن اول مساله ای است که سریال نگاه موجهی بدان ندارد.
قرشته ولی مراد با انتقاد از اینکه بیشتر سریال‌سازان مردان هستند و آنها با نگاه خود و با اطلاع کم از زنان شخصیت آنان را در آثارشان تصویر می‌کنند، بیان کرد: در این آثار پرداخت به گونه ای است که زن دوم به خاطر نیازمندی و مرد هم از سر بزرگ منشی چنین اقدامی انجام داده اند در صورتی حقیقت در جامعه چیز دیگری است و پشت پرده داستان ها کاملا متفاوت از داستان هایی است که در رسانه بازگو می شود.
وی افزود: در «نفس گرم» اینکه زن را عنصری تاثیرگذار معرفی می کند و از جنگ و جدل های اعصاب خردکن دور است ویژگی مثبت محسوب می شود اما این اثر هم مثل خیلی از تولیدات دیگر است که درصدد تطهیر مرد هستند یعنی نواقصی در زن اول و نیازهایی در زن دوم مطرح می کنند که عمل مرد را قابل قبول جلوه دهند.
این کارشناس اجتماعی در پایان گفت: زنان در اغلب سریال ها نقشی حاشیه ای دارند و این موضوعی است که باید در روند سریال‌سازی بیشتر مورد اصلاح قرار گیرد.