به گزارش خبرنگار مهر، سال قبل ازدحام بیش از حد مردم و زائران اربعین برای خروج از مرز بدون ویزا به علت شایعاتی که منتشر شده بود، باعث شد بارها و بارها مردمی که ویزا نداشتند با مأموران گیت‌های خروجی درگیر شوند و عبور و مرور زائرانی که قصد خروج به‌صورت قانونی و با ویزا و پاسپورت داشتند را با مشکل مواجه کردند.
در همان سال، برخی با استفاده از ازدحام و شلوغی بیش از حد و درگیری و حتی شکسته شدن یکی از کامپیوترهای مأموران عراقی، بدون ویزا و پاستورت از مرز عبور کردند و همین امر باعث شد که بین مردم این خبر دهان‌به‌دهان بچرخد که امکان عبور از مرز بدون ویزا و تنها با کارت ملی امکان‌پذیر شده است. به همین دلیل افراد بی‌شماری تنها با کارت ملی به مرزها هجوم بردند و این امر باعث ازدحام و شلوغی شدیدی شد که البته برخلاف گفته مسئولان، خیلی‌ها موفق به عبور از مرز شدند.
حتی امسال رئیس دادگستری کل استان خوزستان با حضور در مرز شلمچه گفت: سال گذشته برخی افراد بدون مدارک قانونی وارد عراق شده‌اند ولی به‌سرعت دستگیر شدند و مشكلاتی برای خود و خانواده‌شان ایجاد كردند.
وی در خصوص انجام توافق با دولت عراق برای بازگشت این افراد نیز عنوان کرد: در سال گشته افراد بدون گذرنامه كه در كشور عراق دستگیر شده بودند را با محكومان كشور عراق در ایران كه محكومیتی سبك داشتند، مبادله كردیم.
به هر حال این گفته نشان می‌دهد که برخی‌ها از مرز بدون مدارک قانونی از کشور خارج‌شده و در مراسم اربعین حسینی شرکت کرده بودند هر چند خیلی‌ها دستگیر نشدند و بدون هیچ مشکلی در مراسم شرکت کردند و به کشورمان برگشتند.
امسال اما شرایط برای دریافت ویزا تسهیل شد و تعداد مراکزی که کشور عراق اقدام به صدور ویزا برای زائران اربعین می‌کرد، بسیار بیشتر شد. تعدادی مرکز صدور ویزا آن‌قدر افزایش یافت که از این بابت هیچ مشکلی به وجود نیامد.
سهولت دریافت ویزا
برای مثال سازمان حج و زیارت اعلام کرد که از سوی چهار کنسولگری عراق به اضافه ۱۱ دفتر موقت سفارت عراق که با تعامل دولت عراق و با امکانات سازمان حج و زیارت ایجاد شده، فعالیت‌های مربوطه به صدور ویزا در جریان است و از این بابت نباید هیچ زائری نگران نباشد.
البته موردی که باعث ایجاد مشکل برای زائران شده بود، لزوم استفاده از ویزای ۱۰ یا ۲۰ نفره یا همان ویزای دسته‌جمعی بود که این نوع ویزا تابع شرایطی بود که زائران را با دردسر اساسی مواجه کرده بود و حتی کار به انصراف خیلی‌ها رسید.
سردار منتظرالمهدی سخنگوی نیروی انتظامی با حضور در مرز شلمچه در خصوص ویزای دسته‌جمعی ۲۰ نفره گفت: افرادی که اقدام به اخذ ویزای دسته‌جمعی کرده‌اند باید این نکته را به خاطر داشته باشند که باید همه با هم از مرز خارج شوند در غیر این صورت باید مجدداً نسبت به صدور ویزا اقدام کنند.
مسئولان نیز با حضور در مرزهای مختلف کشور با قاطعیت اعلام می‌کردند که بدون ویزا امکان تردد از مرز وجود ندارد و از اعمال جریمه‌ها و مجازات‌های سنگین برای افرادی که بدون مدارک قانونی وارد کشور عراق می‌شوند، خبر دادند.
۶ سال حبس برای خروج بدون مدارک
در این خصوص می‌توان به اظهارات حسن قشقاوی معاون کنسولی، امور مجلس و ایرانیان وزارت امور خارجه در مرز شلمچه اشاره کرد که گفت: تصمیم‌گیری درباره ویزا با حاکمیت ما نیست بلکه در اختیار عراق است و طرف عراقی به ما تأکید می‌کند که حتی یک نفر حق گذر بدون ویزا ندارد. افرادی که بدون گذرنامه وارد کشور عراق می‌شوند باید انتظار مجازات سنگین تا حد شش سال حبس را نیز داشته باشند.
اما واقعیت در مرزها حکایت دیگری داشت و برخی‌ها موفق شده بودن بدون ویزا از مرز عبور کنند و خود را به کشور عراق برسانند. افرادی که در عراق بودند دائماً عنوان می‌کردند که در اینجا افرادی بی‌شماری هستند که بدون داشتن ویزا به عراق سفر کرده‌اند و آزادانه در حال تردد هستند.
ناصر حویزاوی مدیرکل حج و زیارت استان خوزستان اما در همان روزهایی که این شایعات دهان‌به‌دهان می‌چرخید در گفت‌وگو با خبرنگار ما در ارتباط با شنیده‌هایی مبنی بر عبور بدون ویزا گفت: تمام این شنیده‌ها، شایعه و همه کذب و دروغ است. متأسفانه برخی‌ها در حال ایجاد یک فضای روانی بوده و این فضا اصلاً از سمت عراق و ایران قابل‌قبول نیست.
حویزاوی یادآور شد: با مسئولان عراقی هماهنگ شده که تمامی زائران با ویزا و پاسپورت باید به کشور عراق مراجعه کنند. حتی تا لحظه آخر هم داشتن ویزا الزامی است. در حقیقت نظر مسئولان ایرانی و عراقی به داشتن ویزا و پاسپورت است. نظم و آرامش موجود در مرزها نیز مرهون داشتن ویزا و پاسپورت در کنار هم است. تاکنون هیچ‌کسی رد نشده و رد هم نخواهد شد.
با وجود این، وقتی رئیس سازمان حج و زیارت چند روز قبل خبر از دستگیری ۲۰۰ زائر اربعین امسال بدون مدارک قانونی در خاک عراق و بازگرداندن آنها به ایران را رسانه‌ای کرد، شایعات خروج بدون ویزا از مرز که نقل محافل بودند به‌نوعی تائید شد. به هر حال این استدلال وجود داشت که اگر ۲۰۰ نفر دستگیر شده‌اند، چند صد یا چند هزار نفر هستند که در میان ۲۵ میلیون زائری که در کربلا هستند در حال تردد بدون ویزا هستند ولی دستگیر نشده‌اند.
تجمع در مرزها
تعدادی از افراد که قصد حضور بدون ویرا در عراق را داشتند و تعداد قابل‌توجهی (بالای یک هزار و ۵۰۰ نفر) از آنها در دو مرز چذابه و شلمچه تجمع کرده بودند و باعث ایجاد ازدحام و حتی درگیری شده بودند، در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص مخاطرات سفر بدون مدرک عنوان کردند که آنها از بابت دستگیری ترسی ندارند و باید در مراسم اربعین شرکت کنند. آنها اعتقاد داشتند بسیاری از دوستان خود بدون ویزا به عراق سفر کرده‌اند و آزادانه تردد می‌کنند.
قصه تائید و تکذیب‌های خروج بدون ویزا از مرز همچنان ادامه داشت تا اینکه روز گذشته فرمانده مرزبانی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی در حاشیه مراسم تودیع و معارفه فرماندهان مرزبانی آذربایجان شرقی در تبریز در جمع خبرنگاران گفت: با وجود تلاش‌های دولت عراق و افزایش چندین برابری محل‌های صدور ویزا برای زائران اربعین حسینی، دولت عراق توان پاسخگویی به سیل عظیم ارادتمندان و زائران حسینی را نداشت.
سردار قاسم رضایی افزود: از این رو با هماهنگی لازم که با دولت عراق انجام شد، از ساعات اولیه امروز (روز دوشنبه) صدور ویزا برای زائران اربعین حسینی حذف و خروج زائران راحت‌تر شد.
ظهر روز گذشته نیز در مرز چذابه با بلندگو به همه افرادی که بدون ویزا قصد حضور در کشور عراق را داشتند و در مرز تجمع کرده بودند نیز اعلام شد که امکان تردد بدون ویزا مهیا شده و مردم نیز به سمت گیت‌های خروجی هجوم بردند و این کار باعث شد هرج‌ومرج عجیبی در مرز شد.
عبور بدون ویزا ناگهان آزاد شد
مشاهدات عینی خبرنگار مهر که در مرز چذابه و در قسمت خروجی حضور دارد حاکی از آن بود که به علت ازدحام شدید زائران در مرز چذابه، یکی از نیروهای مسئول در این بخش، بدون هماهنگی اعلام کرد برای خلوت کردن موقعیت، پاسپورت زائران مهر خورده و از مرز خارج و وارد کشور عراق شوند.
در این میان تعداد قابل‌توجهی از مردم نیز موفق به خروج بدون ویزا شدند؛ هر چند برخی‌ها نیز برگردانده شدند ولی به گفته یکی از زائران، «افرادی که در چنین شرایطی و بدون مدارک قانونی و در عرض چند دقیقه موفق به خروج شده بودند واقعاً از سوی امام حسین (ع) طلبیده شدند».
بعد از این اتفاق، موج عجیبی در شبکه‌های اجتماعی راه افتاد که عبور از مرز چذابه تنها با کارت ملی امکان‌پذیر است و در این بین خیلی‌ها خود را آماده حضور در مرز چذابه می‌کردند ولی مجدداً اخبار تکذیبی از سوی مسئولان شروع شد.
این در حالی است که مصاحبه فرمانده مرزبانی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی که از سوی همه خبرگزاری‌های رسمی کشور و به یک‌شکل یعنی تردد بدون ویزا از مرز منتشرشده بود، هیچ‌گاه تکذیب نشد ولی مسئولان امر مجدداً بر لزوم داشتن ویزا و پاسپورت از سوی زائران برای حضور در کشور عراق تأکید کردند.
اما در پایان از شرایط پیش‌گفته می‌توان به این جمع‌بندی رسید که ظاهراً عبور بدون ویزای زائران ایرانی برای شرکت در مراسم اربعین حسینی با طرف عراقی هماهنگ شده و برخی موفق به عبور شده‌اند ولی برای ایجاد نظم و جلوگیری از ایجاد هرج‌ومرج در مرزها، این مورد نباید رسانه‌ای می‌شد.
لزوم چاره اندیشی برای سال آینده
انتظار می‌رود برای سال آینده شرایط تردد زائران برای حضور در مراسم اربعین حسینی با توجه به این مشکلات تسهیل شود. اصولاً صدور ویزا در جایی معنی پیدا می‌کند که مثلاً روزانه ۱۰۰ تا ۲۰۰ نفر قصد عزیمت به یک کشور را داشته باشند نه اینکه بیش از دو میلیون نفر آن هم در عرض یک هفته باید به کشوری بروند و مجدداً بازگردند.
به عبارتی شاید توسعه‌یافته‌ترین کشورها نیز امکان صدور ویزا برای این تعداد زائر طی چند روز را ندارند چه برسد به کشور عراق که هم‌اکنون به علت مسائل ناامنی و حضور داعش در آن کشور، در بخش زیرساختی با مشکلات عدیده و پرچالشی مواجه است.
مسئولان باید سال آینده مدت‌زمانی را تعیین کنند که مردم عاشق اهل‌بیت (ع) در این مدت بتوانند آزادانه و بدون ویزا برای شرکت در مراسم اربعین به کشور عراق سفر کنند و در مدت تعیین‌شده بازگردند هرچند برخی مسائل ناامنی موجود در کشور عراق مانع از این کار می‌شود ولی با یک برنامه‌ریزی اصولی این کار شدنی است.
گزارش: علی نواصر