خبرگزاری مهر - گروه استانها: روایت نوزادان چندروزه‌ای که قربانی فقر فرهنگی و اقتصادی شده و این روزها زنگ خطر بی‌اخلاقی اجتماعی را در استان اصفهان به صدا درآورده است، خواندن ندارد اما گریستن دارد.
کودکان معصومی که نقشی در سرنوشت خود نداشته و پدر و مادرشان به دلایل مختلف مُهر «سرراهی» را بر پیشانی‌شان حک کرده‌اند این روزها کم نیستند و افزایش روزافزون آن‌ها توجه مسئولان به این امر را می‌طلبد.
در این میان نمی‌توان از محافظه‌کاری برخی از مسئولان که از ارائه آمار و گفت‌وگو در خصوص کودکان سرراهی خودداری می‌کنند، غافل ماند و بر این باورند که ارائه چنین آماری و حتی طرح آن در رسانه‌ها قبح تولد کودکان سرراهی را می‌شکند.
میانگین پیدا شدن ماهانه ۱۶ کودک سرراهی در اصفهان
اما نمی‌توان آمار شش‌ماهه نخست سال ۹۴ از تولد نوزادان سرراهی را نادیده گرفت. آماری که بر اساس گفته‌های مهدی غیور، معاون اجتماعی اداره کل بهزیستی استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر بیش از ۹۶ کودک زیر شش ماه اعلام‌شده است که به‌صورت میانگین هرماه ۱۶ کودک در استان به این حلقه اضافه می‌شود.
وی که معتقد است نیمی از بچه‌های شیرخوارگاه‌های استان اصفهان را کودکان سرراهی تشکیل می‌دهد،می‌گوید: این نوزادان اغلب در بیمارستان‌ها، خیابان‌ها، درب مساجد و امام‌زاده‌ها ،روبروی منازل افراد ثروتمند و غالبا مذهبی رها می‌شوند و تعدادی از آن‌ها با دستور قضایی به شیرخوارگاه‌های بهزیستی معرفی می‌شوند.
معاون اجتماعی اداره کل بهزیستی استان اصفهان با اشاره به اینکه عموماً در فصل گرم سال تعداد نوزادان رهاشده در استان اصفهان افزایش می‌یابد به ارائه آماری از تعداد نوزادان سرراهی معرفی‌شده به بهزیستی استان اصفهان و مقایسه این آمار می‌پردازد و ادامه می‌دهد: در سال ۹۰ تعداد این کودکان ۱۵۰ نوزاد،در سال ۹۱ این آمار ۱۴۵،در سال ۹۲ تعداد ۱۳۹ کودک، در سال ۹۳ نیز تعداد کودکان سرراهی ۱۲۶ نفر گزارش‌شده است که به دلایل مختلف کودکان معرفی‌شده به مراکز بهزیستی کاهش‌یافته است.
بیش از نیمی از این کودکان به‌صورت فرزندخوانده و یا در قالب طرح امین موقت تحت کفالت متقاضیان مراجعه‌کننده به مراکز بهزیستی قرار می‌گیرند
وی که معتقد است به لحاظ جنسیت تعداد دختران و پسران سرراهی معرفی‌شده به مراکز بهزیستی برابر است، اضافه می‌کند: بیش از نیمی از این کودکان به‌صورت فرزندخوانده و یا در قالب طرح امین موقت تحت کفالت متقاضیان مراجعه‌کننده به مراکز بهزیستی قرار می‌گیرند.
غیور اعتیاد و به‌ویژه اعتیاد مادران را دلیل اصلی رها کردن نوزادان عنوان می‌کند و می‌افزاید: در این راستا با توجه به اینکه اکثر اطفال رهاشده هستند و اطلاعاتی دقیق از وضعیت خانواده موجود نیست نمی‌توان تخمین زد که چه تعدادی نامشروع هستند. اما اکثر اطفال اسمی از خانواده آن‌ها در پرونده‌شان موجود نیست و در برخی موارد که عناوینی در مدارک همراه نوزادان مشاهده می‌شود جعلی بوده و قابل‌شناسایی نیست.
وی در خصوص سرنوشت نوزادان سرراهی می‌گوید: چون اطلاعات دقیقی از وضعیت خانواده‌ها موجود نیست وضعیت فعلی اطفال به دادگستری گزارش داده می‌شود و طبق حکم صادرشده توسط دادگستری در خصوص سرپرستی اطفال تصمیم‌گیری می‌شود که بسیاری از آن‌ها به‌صورت فرزندخوانده یا امین موقت واگذار می‌شود.
معاون اجتماعی اداره کل بهزیستی استان اصفهان در ادامه با تأکید بر اینکه حدود یک‌سوم نوزادان نگهداری شده در مراکز بهزیستی استان اصفهان معلول هستند،اضافه می‌کند: اغلب این کودکان از سوی متقاضیان نوزادان مورد اقبال قرار نمی‌گیرند و تا پایان عمر درصورتی‌که توان فعالیت نداشته باشند تحت پوشش این سازمان قرار دارند.
برنامه‌های پیشگیرانه برای تولد فرزندان ناخواسته پیش‌بینی‌نشده است
اما در این میان چرایی افزایش تعداد نوزادان رهاشده سؤالی است که در گفت‌وگو با کوروش محمدی، رئیس انجمن‌آسیب‌شناسی اجتماعی ایران با خبرنگار مهر به آن پرداخته‌ایم.
وی در گام نخست فقر اقتصادی و نبود استطاعت مالی در برخی از خانواده‌ها را دلیل اصلی تولد نوزادان سرراهی عنوان می‌کند و می‌گوید: این خانواده‌ها امکان فراهم ساختن نیازهای اولیه نوزادان را ندارند و ضمن نداشتن هزینه سقط‌جنین پس از تولد فرزندان خود را در نقاط مختلف رها می‌کنند.
رئیس انجمن آسیب‌شناسی اجتماعی ایران در ادامه به ایجاد فقر فرهنگی به دنبال فقر اقتصادی اشاره می‌کند و می‌افزاید: افرادی که دچار فقر فرهنگی شوند آن‌طور که باید تابع دستورات بهداشتی نیستند و از سویی دیگر سیستم بهداشت و درمان کشور برنامه‌ای خاص برای حمایت از این افراد را ندارد.
وی که معتقد است اطلاع‌رسانی و آموزش کامل نیز می‌تواند در امر افزایش تبعیت از دستورات بهداشتی در خانواده‌هایی که با فقر اقتصادی دست‌وپنجه نرم می‌کنند تأثیرگذار باشد، اظهار می‌کند: باید توجه داشت که در حال حاضر برنامه‌های پیشگیرانه برای تولد فرزندان ناخواسته پیش‌بینی‌نشده است و باید به این امر توجه بیشتری صورت گیرد.
بازار داغ خریدوفروش نوزاد عامل ایجاد کودکان سرراهی
محمدی روابط کنترل نشده را از دیگر دلایل تولد فرزندان سرراهی می‌داند و می‌افزاید: در این‌گونه تولد‌ها فقر اقتصادی جایگاهی ندارد و فقر فرهنگی نقش پررنگ‌تری را دارد.
برخی از افراد نسبت به تولد نوزادان برای فروش اقدام می‌کنند و در برخی از موارد موفق به فروش نمی‌شوند و فرزندشان را پس از ناامیدی از فروش سر راه قرار می‌دهند
وی همچنین به بازار داغ خریدوفروش نوزاد طی سال‌‌های اخیر اشاره می‌کند و می‌گوید: در این راستا برخی از افراد نسبت به تولد نوزادان برای فروش اقدام می‌کنند و در برخی از موارد موفق به فروش نمی‌شوند و فرزندشان را پس از ناامیدی از فروش سر راه قرار می‌دهند.
رئیس انجمن آسیب‌شناسی اجتماعی ایران همچنین از برخی استفاده‌های ابزاری از کودکان سرراهی پرده برمی‌دارد و می‌گوید: برخی از این نوزادان توسط افراد متکدی جمع‌آوری‌شده و برای تحقق اهدافشان برای جلب‌توجه مردم استفاده‌شده و در آینده نیز به‌عنوان زیردست برای این متکدیان استفاده می‌شوند.
وی که معتقد است در حال حاضر با توجه به شرایط موجود سازمان‌های حمایتی باید واقعیت وجودی بچه‌های سرراهی را بپذیرند، اضافه می‌کند: این سازمان‌ها اگر قانونی در این راستا دارند پیاده کنند و اگر قانونی تعریف‌نشده است باوجوداین کودکان کنار بیایند و همچون اکثر کشورهای جهان برای ساماندهی آن‌ها چاره‌ای سازنده بیندیشند.
جعبه‌هایی که برای تحویل نوزادان سرراهی تعبیه‌شده
محمدی با اشاره به اقدامی که اخیراً در کشورهای توسعه‌یافته برای ساماندهی کودکان سرراهی صورت گرفته می‌افزاید: در این راستا در این کشورها مکان‌هایی تعبیه‌شده و با قرار دادن صندوق‌هایی برای قرار دادن نوزادان این امکان فراهم‌شده است تا فرزندان خود را در مکانی مطمئن رها سازند تا موردحمایت دولت قرار گیرد.
وی ادامه می‌دهد: افراد پس از قرار دادن فرزندانشان در این صندوق‌ها کدی را دریافت می‌کنند تا در آینده بتوانند در صورت تمایل نسبت به باز پس گرفتن فرزندشان اقدام کنند.
جریان «رودخانه‌ای» ساماندهی نوزادان سرراهی در ایران
رئیس انجمن آسیب‌شناسی اجتماعی ایران که اقدامات صورت گرفته در کشور در راستای حمایت از بچه‌های سرراهی را در قالب «رودخانه‌ای» عنوان می‌کند و می‌افزاید: در این مدل هیچ برنامه‌ای برای حمایت از کسانی که فرزندشان را نمی‌خواهند تعریف‌نشده است و اجازه می‌دهند فرزند مُهر «سرراهی » بخورد و بعد به آن رسیدگی می‌کنند.
وی ادامه می‌دهد: مسئولان باید همان‌طور که بیماران ایدزی را پذیرفتند و اعتیاد را نیز بیماری تلقی کردند با بچه‌های سرراهی نیز کنار بیایند تا از حجم آسیب‌های جانبی تولد این نوزادان کاسته شود.
محمدی که اعتقاد دارد در بی‌برنامگی فعلی بسیاری از نوزادان رو به نابودی می‌روند، می‌افزاید: اقدامات فعلی سازمان‌های حمایتی نیز تنها مُسکّن موقتی است که برای مدت کوتاهی این درد را در جامعه التیام می‌بخشد و نگاه واقع‌گرایانه به این پدیده تنها راه نجات از شرایط فعلی است.
خبرنگار: مریم یاوری