خبرگزاری مهر- مسعود بُربُر: معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان محیط زیست، نماینده سازمان ملل در ایران و مسئولان پروژه حفاظت یوزپلنگ،به مناسبت روز جهانی یوز (چهارم دسامبر) امروز یکشنبه در محل نگهداری کوشکی و دلبر گردهم آمدند.
معصومه ابتکار در این بازدید گفت: با توجه به این که یوزپلنگ در راس هرم غذایی قرار دارد، حفاظت از این گربه‌سان ارزشمند حفاظت از همه محیط زیست است.
وی با بیان این پروژه حفاظت از یوزپلنگ امکان مطالعات ارزشمندی را برای ما فراهم کرده است و ما در این زمینه مسئولیت مهمی داریم به زبان انگلیسی و خطاب به گری لوییس گفت: من دیروز هم که در یزد بودم از یوزپلنگ صجبت کردم و از این گونه ارزشمند در خطر سخن گفتم.
جفت گیری یوزها به سقط جنین منتهی شد
هومن جوکار مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی در این بازدید درباره محل نگهداری کوشکی و دلبر گفت: محوطه نگهداری به سه فنس تقسیم شده است که یکی محل نگهداری کوشکی، یوز نر و یکی دیگر محل نگهداری دلبر، یوز ماده است و فنس سوم که در میان این دو قرار دارد فنس مشترک است که به طور متناوب یوزها به آن رفت و آمد می‌کنند. در آغاز یوزها جداگانه به این فنس می‌رفتند و علامت‌گذاری می‌کردند بعد که یوز بعدی به این محوطه می‌آمد با بوی دیگری آشنا می‌شد و پس از کمی آشنایی امکان حضور همزمان هر دو یوزپلنگ در محوطه مشترک فراهم شد.
به گفته وی، با وجود اینکه جفت گیری یوزها در اسارت بسیار دشوار و نیازمند پیش‌شرط هایی است کوشکی و دلبر اسفند سال گذشته یک بار جفت گیری کرده‌اند اما به دلیل مشکلات کلیوی دلبر ناگزیر جنین آنها سقط شد و کارهای درمانی روی او ادامه یافت. با توجه به اینکه این دو یوز در فنس مشترک مجددا نزدیک شدن به یکدیگر را از سر گرفته اند، می توانیم امیدوار باشیم در فصل پیش رو جفت گیری مجدد رخ بدهد.
آن گونه که ایمان معماریان دامپزشک محل نگهداری یوزها توضیح می‌دهد عفونت دلبر بعد از سقط، به طور کامل درمان شد اما اگر دلبر به تهران منتقل نشده بود بدون شک مرده بود و تنها یوز ماده در اسارتمان را از دست داده بودیم.
به گفته وی، مشکلات کلیوی دلبر همچنان پابرجاست و تا آخر عمر نیز باقی خواهد بود اما این موضوع در خیلی از یوزها و به طور کلی گربه‌سانان شایع است و می‌تواند کنترل شود.
اطلاعات ارزشمندی به دست آورده‌ایم
معماریان با ابراز امیدواری که در فصل پیش رو یوزها دوباره جفت گیری کنند و این بار شاهد تولد یوز تازه‌ای باشیم گفت: صرفنظر از تولد یوز تازه در اسارت که خود تجربه بزرگ و ارزشمندی در سطح جهانی است تا همین الان هم در این پروژه اطلاعات ارزشمند جدیدی به دست آورده‌ایم. از یوزها سونوگرافی، پترن خونی، اکوکاردیوگرافی و … گرفته‌ایم و تفاوت‌های رفتاری و زیستی یوز ایرانی نسبت به یوز آفریقایی را مشاهده کرده‌ایم مثل تفاوت در سطح آنزیم‌های خون، سطح گلبول‌های قرمز و گلبول‌های سفید که در زیرگونه‌ها اغلب این میزان اختلاف بین یوز آفریقایی و آسیایی هست دیده نمی‌شود.
به گفته این دامپزشک حیات وحش کوکشی هم سنگ صفرای خیلی بزرگی دارد که تا کنون برای او مشکلی ایجاد نکرده است اما باید درباره آن فکر کرد.
زیستگاه‌های یوز الگویی برای سایر زیستگاه‌های کشور
مدیر پروژه حفاظت از یوز آسیایی با اشاره به اینکه در ۱۴ سال گذشته زیستگاه‌های یوز برخلاف دیگر زیستگاه‌های کشور کوچکترین تغییری نکرده است گفت: در این زیستگاه‌ها هیچ عامل توسعه‌ای انجام نشده و حفاظت کامل را در آنها داشته‌ایم. در مناطق شمالی زیستگاه یوز مثل میاندشت و توران پویایی جمعیت یوز بسیار بیشتر شده است و هر چند بازدید کننده یک بار بخت مشاهده یوز با توله را دارند.
وی با بیان اینکه یوز چتری حفاظتی برای گونه‌های دیگر شده است از ابتکار خواست که اقدامات انجام شده در زیستگاه‌های یوز در باقی مناطق کشور نیز تکرار شوند.
جوکار در پاسخ به این پرسش که چرا جفتگیری یوزها تا این اندازه اهمیت دارد و دشوار ارزیابی می‌شود توضیح داد: یوزها ریتم مشخصی دارند و یوز ماده در طبیعت می‌تواند نر دلخواهش را انتخاب کند. یوز ماده برخلاف بسیاری از گونه‌های جانوری تنها زمانی تخم‌گذاری می‌کند که علاوه بر رابطه بیولوژیک رابطه احساسی هم با یوز نر داشته باشد و این کار را بسیار دشوار کرده است چرا که در اسارت یوزهای متعددی در کار نیست که یوز ماده به یکی از آنها علاقه‌مند شود و به این ترتیب ممکن است اصلا تخمک‌گذاری صورت نگیرد اما خوشبختانه این علاقه بین کوشکی و دلبر ایجاد شده است.
وی درباره پیشینه دو یوز نر و ماده در اسارت توضیح داد: ۸ سال پیش که آگاه‌سازی درباره یوزپلنگ مانند امروز نبود و دست کم در میان روستاییان این آگاهی بسیار اندک بود یک چوپان موتورسوار در راه بازگشت با خانواده‌ای از یوزها شامل یک ماده و دو توله رو به رو می‌شود و آنها را با موتور دنبال می‌کند. مادر و یک توله می‌گریزند اما کوشکی موفق به فرار نمی‌شود و پس از مدتی که چوپان با موتور او را تعقیب می‌کرده خسته شده و به دام افتاده است. چوپان قصد داشته او را برای سرگرمی فرزندش نگهداری کند که بعد با اطلاع اهالی متوجه ارزشمند بودن حیوان می‌شود اما زمانی که دنبال مشتری برای توله یوز بوده سازمان محیط زیست مطلع می‌شود.
به گفته جوکار، یوز کوچک چهارماهه در سنی بود که بازگرداندنش به طبیعت ممکن نبود چرا که بدون مار در طبیعت تلف می‌شد. فنسی برای او در میاندشت فراهم شد و از او نگهداری می‌شد. ۴ سال بعد زمانی که یوز دوم سرگذشتی مشابه را از سر گذراند نختسین بار سازمان به فکر نزدیک کردن این دو حیوان افتاد.
مدیر پروژه حفاظت از یوز آسیایی تاکید می‌کند که محل نگهداری کوشکی و دلبر تنها برای بچه دار شدن این دو یوز نیست و این تنها یکی از اهداف جنبی هرچند ارزشمند پروژه است. به گفته او محوطه در اساس برای این طراحی شده که اگر خدای نکرده اتفاق مشابهی رخ داد و یوزی به اسارت در آمد یا دچار آسیب شد و نیاز به نگهداری داشت این امکان در این پروژه فراهم باشد.
مراسم روز جهانی یوز در محل نگهداری کوشکی و دلبر با بزرگداشت و قدردانی از محیط‌بانان یوزپلنگ‌ها پایان یافت.