خبرگزاری مهر- گروه هنر: مهرداد اسکویی کارگردان مستند سینمایی «رویاهای دم صبح» که در سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر در بخش «سینما حقیقت» نمایش داده شد و در دو بخش بهترین کارگردانی و بهترین فیلم هم نامزد دریافت سیمرغ است، تاکید کرد که به دلایل اخلاقی و حفظ حقوق انسانی به هیچ عنوان تمایل ندارد این مستند را روی پرده ببرد.
این کارگردان سینمای مستند که پس از پایان سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر راهی شصت و ششمین جشنواره برلین می شود در بخش دوم از گفتگوی خود با خبرگزاری مهر به چرایی اکران نکردن این مستند سینمایی در گروه سینمایی «هنر و تجربه» اشاره کرد، همچنین تاکید کرد که سینمای مستند به عنوان یکی از بخش های مهم و تاثیرگذار باید در جشنواره فیلم حضور داشته باشد.
بحش دوم گفتگو با مهرداد اسکویی درباره فیلم «رویاهای دم صبح» را در زیر می خوانید:
* در اخبار آمد که از اکران عمومی مستند سینمایی »رویاهای دم صبح» منصرف شدید. چرا؟
- طبق برنامه ریزی انجام شده با گروه سینمایی «هنر و تجربه» قرار بر این شد تا مستند اجتماعی «رویاهای دم صبح» را خردادماه سال آینده اکران کنم اما مساله اکران این فیلم سئوالات بسیاری را برای خودم ایجاد کرد و درنهایت به این نتیجه رسیدم اکران این فیلم اخلاقی و انسانی نیست چون دیده شدن چهره این دختران ممکن است تبعات بدی در زندگی اجتماعی آنها داشته باشد. ضمن اینکه اغلب این دختران آزاد شده و زندگی های جدیدی را آغاز کرده اند و نمایش این فیلم قطعا زندگی آنها را تحت تاثیر قرار می دهد. به همین دلیل با وجود اینکه تهیه کننده خصوصی این فیلم خودم بودم تصمیم گرفتم قید اکران و یا فروش فیلم به تلویزیون را بزنم.
* یکی از اتفاق های خوبی که در سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر افتاد این است که نگاه مستندسازان اجتماعی در فیلم های بخش‌های دیگر هم دیده می شود.
- دقیقا همینطور است. فیلمی مثل «لانتوری» از ساختار سینمای مستند استفاده می کند و کارگردان از شیوه مصاحبه کردن برای بیان بخشی از داستان فیلم بهره برده است.
به اعتقاد من سینمای مستند توانسته به سینمای داستانی پیشنهادهای خوبی دهد و مطمئن هستم ادامه این روش می تواند بر بیان، روایت و ساختار فیلم‌ها تاثیر مثبت بگذارد و دور نیست زمانی که دو فیلم مستند به بخش «سودای سیمرغ» جشنواره فیلم فجر راه پیدا کند.
* سینمای مستند جشنواره ای مستقل و حرفه ای به عنوان «سینما حقیقت» دارد با این حال چرا مستندسازان اصرار دارند آثارشان در جشنواره فجر حضور داشته باشد؟
- برای پاسخ به این پرسش به تجربیات خودم از داوری فیلم های مستند در جشنواره فیلم فجر اشاره می کنم. من از جمله مستندسازانی هستم که دو بار داور جشنواره فیلم فجر و دو بار هم داور جشنواره «سینما حقیقت» بوده ام. جشنواره «سینما حقیقت» جشنواره مهم و معتبری است اما اغلب مخاطبان این جشنواره مستندسازان هستند که جمعیت زیادی هم ندارند اما جشنواره فیلم فجر زمین بازی کل سینمای ایران است که سینمای ایران شامل سینمای بلند داستانی، مستند، انیمیشن و کوتاه می شود و حضور سینمای مستند در جشنواره فیلم فجر از این جهت حائز اهمیت است. حتی به نظر من در آینده نزدیک می توان با یک بازتعریف درست فیلم های کوتاه را به جشنواره فیلم فجر برگرداند.
با این نوع نگاه باید متذکر شوم که سینما، سینما است و هیچ تفاوتی بین بخش های مختلف آن وجود ندارد و همه فیلمسازان حق دارند که در جشن سینمای ایران حضور داشته باشند.
* حال سوال این است که چرا مستندسازان همواره اعتراض دارند که سینمای مستند در جشنواره فیلم فجر در اولویت مخاطب جشنواره نیست؟
- سوال خوبی است. چون ما مستندسازان برای فیلم های خود بازیگر نداریم، سرمایه نداریم، از جنگ های سینمای داستانی در سینمای مستند خبری نیست و زمین بازی بسیار محدودی داریم. همه سرمایه ای که برای سینمای مستند خرج می شود بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون است اما برای ساخت یک فیلم سینمایی میلیاردی خرج می شود. من به عنوان یک مستندساز به این نوع سینما احترام می گذارم و حق خودم می دانم در فضای سینمای ایران با همه تعاریفی که دارد نفس بکشم و جشنواره فیلم فجر فضای مناسبی برای زنده نگه داشتن سینمای مستند است.
بسیاری از سیاستگذاران سینمایی هنوز ظرفیت سینمای مستند را به خوبی نمی شناسند. البته باید بگویم که مدیرانی چون ایوبی و طباطبایی نژاد از جمله فهمیده ترین مدیرانی هستند که سینمای ایران به خود دیده است، اما در نهایت کافی نیست و نیاز داریم توجه بیشتری به سینمای مستند شود. سینمای مستند نیاز دارد که در جشنواره فیلم فجر بدرخشد و یکی از راه های این درخشش حضور فیلم‌های مستند در بخش سودای سیمرغ است.
* امسال فیلم مستند «رویاهای دم صبح» به یکی از بخش های اصلی جشنواره برلین دعوت شده است. این اتفاق می‌تواند کمک کند سینمای مستند در بدنه سینمای ایران هم جدی‌تر گرفته شود.
- حضور یک فیلم مستند ایرانی در جشنواره فیلم برلین اتفاق خوش آیندی است؛ اتفاقی که سینمای ایران و به ویژه مدیران باید قدر آن را بدانند و سعی کنند برای سینمای مستند ارزش و احترام بیشتری قائل باشند و برنامه های بهتری برای دیده شدن این سینما ترتیب دهند البته در این دوره از جشنواره فجر احترام و جایگاه ارزنده ای برای سینمای مستند قائل شدند و من از این جهت بسیار خوشحالم و دست محمد حیدری را به گرمی می فشارم و خسته نباشید اساسی به دبیر جشنواره می گویم، اما انتظار این است که جاده سینمای مستند را هموارتر کنند تا فیلمسازانی چون محمد حسین مهدویان، شهرام مکری و ...تحویل سینمای ایران دهد. من مطمن هستم در آینده ای نه چندان دور از فیلم های سینمای مستند برای آکادمی اسکار نامزد داریم و رسیدن به این نقطه دور نیست.
* مسیر رشد و اعتلای سینمای مستند منوط به جشنواره هایی چون «سینما حقیقت» و یا جشنواره فیلم فجر نمی شود.
- قطعا اینگونه است، اما فراموش نکنیم تشکیل مدرسه ملی سینما و گروه سینمایی «هنر و تجربه» اتفاق کمی نبوده است و اطمینان دارم رئیس سازمان سینمایی به ابعاد دیگری از رشد سینمای ایران از جمله سینمای مستند فکر می کند.
مدیرانی چون ایوبی، حیدری و ... باید تلاش کنند صدای کسانی باشند که در این سینما صدایشان کمتر شنیده می‌شود. هدف از برگزاری جشنواره فیلم فجر علاوه بر پاسداشت ایام پیروزی انقلاب اسلامی، این است که قهرمان های تلاشگر عرصه فرهنگ و هنر که در جبهه های مختلف سینما فعالیت می کنند مورد توجه قرار دهد. با این اوصاف با وجود همه نقدهایی که به دبیر جشنواره فیلم فجر وارد است از سیاست های این مدیر سینمایی و در راس آن حجت الله ایوبی رئیس سازمان سینمایی نهایت تشکر را دارم و دست آنها را به گرمی می فشارم.
از سوی دیگر امیدوارم استادان سینمای داستانی ایران به سینمای مستند جدی‌تر نگاه کنند. همانطور که فیلمسازانی چون من به دست کارگردان هایی چون عیاری، فرهادی، میرکریمی، کیارستمی، مجیدی، راعی، امیر نادری و دیگران نگاه کردیم و خوشحالم که اساتید سینمای ایران شعله دانایی خود را به جوان ها دادند تا چراغ راهشان روشن باشد.
گفتگو از پریسا ساسانی