فيلم "دهقان فداكار" بزرگداشت اين شخصيت است

سيروس حسن پور، نويسنده و كارگردان اين فيلم سينمايي كه شب گذشته از شبكه دو سيما پخش شد، در گفتگو با خبرنگار تلويزيوني "مهر" درخصوص شكل گيري داستان اين اثر گفت : زماني كه من مشغول ساختن فيلم هاي كوتاه بودم، بارها از صحنه داخل كلاس درس استفاده كرده بودم و در همين زمان به ذهنم خطور كرد كه برخي از داستان هاي كتاب هاي دوره دبستان را مي توان به صورت فيلم ارايه كرد كه داستان "دهقان فداكار" از همين دست قصه ها بود. از طرف ديگر، علاقه شديد و حس خاصي را درخود احساس مي كردم كه اين قصه را به تصوير بكشم. چون يكي ازخاطرات عزيز دوران كودكي همه است. وقتي هم فهميدم كه ريزعلي خواجوي زنده است، اين حس در من شدت گرفت و به انگيزه بزرگداشت از مردي كه چنين فداكاري بزرگي انجام داده است، اين فيلم را جلوي دوربين بردم.

وي خاطر نشان كرد :  از زمان آغاز پروژه با مشورت مجيد مجيدي تحقيق در اين باره را آغاز كرديم و با مشاوره و همراهي و پشتيباني وي كار را پيش برديم. همچنين در اين پژوهش سراغ ريزعلي خواجوي رفتيم و درخصوص فعاليت و فداكاري او اطلاعاتي به دست آورديم و همين تحقيقات دستمايه خوبي براي نگارش فيلمنامه و آغاز كار شد. در ابتدا قرار بود اين قصه همراه با چوپان دروغگو و تصميم كبري در قالب يك اثر اپيزوديك ارايه شود، اما بر اساس مشورتي كه با مجيدي داشتم به اين نتيجه رسيديم كه تماشاي فيلم اپيزوديك هنوز در كشور ما چندان فراگير نيست و از سويي ساخت جداگانه اين قصه ها به زيبايي و جلوه آن نيز اضافه مي كند. از همين رو 3 داستان جدا براي فيلم هاي جداي از هم در نظر گرفته شد.

اين كارگردان درباره اينكه داستان فيلم نوعي تكرار واقعه اي است كه براي دهقان فداكار پيش آمده و اين روايت مي تواند از نظر مخاطب نوعي تكرار داستان و كليشه سازي به شمار برود، پاسخ داد: به نظر من اين مساله در ذهن مخاطب پيش نمي آيد، بلكه مي تواند جالب توجه هم باشد. چون نوعي گره زدن و بافته شدن يك خاطره جمعي به شرايط كنوني و نوجوان هايي است كه امروز در جامعه ما زندگي مي كنند. هرچند كه ابزار و لوازم نوجوانان امروزي با دوره زيرعلي خواجوي بسيار تفاوت پيدا كرده است. در اصل خاطره جمعي و اطلاع داشتن مخاطب از داستان نوعي نقطه قوت براي فيلم به حساب مي آيد و حتي منجر به نوعي لذت عمومي و جمعي از خاطره اي دور مي شود.

حسن پور با اشاره به اينكه پيوند يك اتفاق قديمي با شرايط امروزي مي تواند نوعي تعميم دهي شرايط و ويژگي هاي انساني مشترك درطول زمان باشد، اعلام كرد: اين فيلم نوعي قدرداني از پيرمردي است كه طي سال هاي گذشته آنطور كه بايد و شايد به او توجه چنداني نشده و به نوعي دچار فراموشي شده است. از سوي ديگر، اين قصه به اندازه اي عموميت دارد كه مي تواند هم براي كودكان و هم براي بزرگسالان جذاب و قابل توجه باشد.

وي در پاسخ به اين پرسش كه حضور مجيد مجيدي در كنار كارگردان، با توجه به اينكه "دهقان فداكار" نخستين ساخته سينمايي وي به شمار مي رود، نوعي پيروي از سبك و سياق آثار مجيدي و توجه به نئورئاليسم مدرن را در پي داشته است، توضيح داد:  خود قصه به گونه اي بيان شده است كه از نظر حال و هوا و جنس، شرايط ويژه اي را مي طلبد و فضاي كلي قصه، لوكيشن و حتي استفاده از نابازيگران بخشي از خصوصيات دروني داستان اصلي است كه در فيلم هم جريان پيدا مي كند. نكته ديگر اينكه، من پيش از اين فيلم با مجيدي به عنوان دستيار كارگردان كار كرده ام و سالها در كنار او بوده ام و اين فيلم هم با مشاركت و همراهي وي به سرانجام رسيده است، به همين خاطر كاملا" طبيعي به نظر مي رسد كه شيوه فيلمسازي اين كارگردان روي من هم تاثير گذاشته باشد و به نوعي دچار حس مشترك شده باشيم. ولي عمدي در انتخاب مستقيم سبك فيلمسازي مجيدي وجود نداشته است.

سازنده "دهقان فداكار" راجع به اينكه در نخستين تجربه فيلمسازي خود در استفاده از نابازيگران دچار ترديد نشده است به خصوص اينكه بازيگران نوجوان زيادي هستند كه تجربه حضور در آثار تلويزيوني و سينمايي نيز دارند و او مي توانست از اين بازيگران استفاده كند، اعلام كرد:  بازيگر نوجوان وجود دارد، اما من به بازيگران نوجوان با ويژگي هاي خاص نياز داشتم كه بتوانند نقش را به خوبي ايفا كنند. براي نمونه ما براي انتخاب نوجوان مشهدي به مشهد رفتيم و از ميان چندين نفر اين نوجوان را انتخاب كرديم. همچنين ما به يك نوجوان آذري با همان لهجه و شرايط بومي نياز داشتيم تا شخصيت ها واقعي به نظر برسند. ما اگر اقدام به انتخاب نوجوانان بازيگر تهراني يا ديگر شهرها مي كرديم، با توجه به اينكه آنها از لهجه و شرايط بومي برخوردار نبودند و بايد اين خصوصيات را به بازي خود اضافه مي كردند، اين مساله خود را نشان مي داد و تصنعي بودن آن از برقراري ارتباط با مخاطب جلوگيري مي كرد. به همين خاطر و براي اينكه فضا در بيايد به سراغ استفاده از بازيگران بومي رفتيم.

وي در مورد يكدست درآمدن بازي ها توضيح داد: من خيلي به اين مساله توجه داشتم و به آن فكر مي كردم. كار خيلي سنگين و فشرده بود و ما به دليل از دست دادن فصل مجبور شديم اين كار را طي 2 سال ضبط كنيم. طي اين مدت از بزرگ شدن بچه ها و از دست رفتن شرايط آغاز فيلمبرداري نگران بوديم، اما در هر حال شرايط يكسان ماند و ما توانستيم كار را به شكل خوبي ببنديم.

حسن پور در باره اينكه تدوين كار چندان يكدست و قابل توجه از آب در نيامده است و به نظر مي رسد ريتم كار در لحظات مختلف چندان هماهنگ نيست، در حالي كه فيلم به وسيله حسن حسندوست كه يكي از تدوينگران با تجربه كشور به شمار مي رود مونتاژ شده است، اظهار داشت:  تدوين بر اساس قصه پيش رفته است و شايد اگر مشكلي در تدوين ديده مي شود، به كارگرداني من ربط دارد. چون تدوينگر بر اساس دكوپاژ پيش رفته است. هر چند كه به عقيده من محصول نهايي خوب و رضايت بخش است. ديگر اينكه قرار بود از اين كار يك سريال 4 قسمتي در بيايد كه به همين خاطر حسندوست مجبور بود از ميان حدود 110 دقيقه فيلم نزديك به 80 دقيقه را انتخاب و تدوين كند. همين مساله تاحدودي مي تواند روي نتيجه نهايي تاثير بگذارد. طولاني شدن برخي از سكانس ها و افت و خيز تدوين هم به نوع نگاه و دكوپاژ من ربط پيدا مي كند.

وي درباره اينكه قصه با وجود بهره گيري از فضاي منطقه خاصي از كشور كمتر بومي شده است و به فرهنگ منطقه مورد نظر خود وابستگي دارد و به گونه اي ارايه شده است كه در هر نقطه ديگري از كشور هم مي تواند اتفاق بيفتد، گفت:  محل وقوع داستان را خود قصه از پيش تعيين كرده بود و اين لوكيشن را به ما ديكته مي كرد. ولي ما در جاي جاي فيلم به خصوص خانه دهقان فداكار يا همسر او سعي كرديم نشانه هايي از فرهنگ بومي و منطقه اي كه دهقان فداكار به آن تعلق دارد را به طريقي تصوير كنيم. تمركز ما بيشتر به بخشي از قصه مربوط مي شود كه دخالت دادن شرايط بومي منطقه و ويژگي هاي دهقان فداكار چندان هم عملي نبود.

اين كارگردان درباره صداي نامطلوب فيلم كه در پخش تلويزيوني آن به زحمت شنيده مي شد و در برخي دقايق كاملا" گنگ بود و فيلمبرداري كه كمتر از نماهاي زيبا يا چشم اندازهاي منطقه در آن استفاده شده بود، يادآور شد: نسخه سينمايي اين فيلم با صداي بسيار خوب پخش شد و به هيچ وجه با مشكل واضح نبودن صداي بازيگران و شنيدن نشدن كامل ديالوگ ها مواجه نبود. اما در پخش تلويزيوني آن صدا تا حدودي افت پيدا كرده  و همين مساله روي فيلم تاثير نامطلوب گذاشته بود. علاوه بر اين ما نسخه اي در اختيار داشتيم كه بخش هايي كه بازيگران به زبان آذري صحبت مي كردند ترجمه فارسي زيرنويس شده بود، اما متاسفانه اين نسخه پخش نشد. در خصوص فيلمبرداري هم ما سعي كرديم به سمت استفاده از تصاويري برويم كه براي قصه حكم تجسم بخشي را داشته است وكمتر به سمت استفاده از تصاويري كه فقط جنبه زيبايي دارند، تمايل داشتيم. در مورد سكانس پاياني هم سعي كرديم به جاي استفاده از تصاوير مسافران و نگراني آنها با چند تصوير از نزديك شدن قطار به تونل و نماهاي مربوط به سرعت سنج قطار اين تعليق را به ذهن مخاطب منتقل كنيم.

حسن پور در پاسخ به اينكه اكران عمومي اين فيلم تا چه اندازه مخاطب داشته است، گفت:  اكران عمومي فيلم بسيار كوتاه و محدود انجام شد و در اصل صحبتي كه وزارت آموزش و پرورش در خصوص حمايت از اين نوع فيلم ها داشت در اين مورد " دهقان فداكار " عملي نشد. اما در اينجا بايد از حمايت هاي كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان و تمامي همراهان در ساخت فيلم تشكر كنم.

فيلم سينمايي "دهقان فداكار" داستان دو دانش آموز روستايي است كه براي مسابقه روزنامه ديواري مدرسه قصد دارند عكسي از دهقان فداكار بگيرند و با او گفت وگويي داشته باشند. اين مساله آنها را به سمت سفري براي شناخت بيشتر دهقان فداكار سوق مي دهد كه خودشان با وضعي مشابه شرايط دهقان فداكار در فروريختن تونل قطار و از بين رفتن بخشي از ريل مواجه مي شوند.

اين فيلم با بازي امير سليماني و حسين لازمي شب گذشته ( يكشنبه 10 ارديبهشت ) از شبكه دو سيما پخش شد.