به گزارش خبرگزاري "مهر"، از ساختارهايي كه در منطقه آسياي مركزي به تازگي شكل گرفته و رو به گسترش است،سازمان همكاري هاي شانگهاي مي باشد كه به دنبال گروه شانگهاي -5 تاسيس گرديد.
سازمان همكاريهاي شانگهاي
اين سازمان اگرچه در ابتدا با هدف حل وفصل اختلافات مرزي بين چين و چهارهمسايه آن در مجموعه كشورهاي مشترك المنافع ايجاد شد، اما در ادامه اين گونه به نظر مي رسد كه در جهت تبديل شدن به يك اتحاد منطقه اي با اهداف نظامي و امنيتي پيش مي رود.
با فروپاشي اتحاد جماهيرشوروي، كشورهاي آسياي مركزي با مشكلات عديده اي درتمام زمينه ها ازجمله مسائل امنيتي روبه روگرديدند كه اين مشكلات تأثير بسياري بر دو كشورروسيه و چين مي گذاشت.در اين راستا، كشورهاي آسياي مركزي به علاوه روسيه و چين در سال 1996 ميلادي سازمان همكاري شانگهاي را بنيان نهادند.
محدود كردن نقش آمريكا درمنطقه آسيانه ميانه با استفاده از كشورهاي منطقه و درخواست از اين كشورها براي برچيدن پايگاههاي نظامي واشنگتن از ديگر اهداف شكل گيري اين سازمان است.
همچنين اين سازمان بر آن است تا با ثبات منطقه اي به ويژه در افغانستان، آمريكا را مجبور به خروج از اين كشور و برچيدن پايگاه هاي نظامي خود در منطقه نمايد كه تنها بهانه وجودي آنها نبود ثبات درافغانستان اعلام شده است.
چين روسيه همچنين تلاش مي كنند تا با قدرتمند كردن اين سازمان، آن را از سازماني منطقه اي به يك بلوك قدرت جديد تبديل كنند.
درخواست از ايران، پاكستان و هند براي عضويت در اين سازمان از نشانه هاي بارز براي تقويت نقشه منطقه اي و جهاني اين سازمان به شمار مي روند.
اين سازمان از كشورهاي قزاقستان، قرقيزستان، چين، روسيه و ازبكستان تشكيل شده است.
به گزارش"مهر"، دهمين اجلاس سران كشورهاي عضو سازمان همكاريهاي شانگهاي در ژوييه سال 2005 ميلادي در شهر آستانه، پايتخت قزاقستان تشكيل شد.محور اصلي اين اجلاس مبارزه با تروريسم بود.همچنين در اين اجلاس، سازمان رسماً با عضويت "ايران، مغولستان، پاكستان وهند" به عنوان اعضاي ناظر موافقت كرد.
اين درحاليست كه وزراي امورخارجه شش كشورعضو سازمان همكاري شانگهاي 15 مه (25 ارديبهشت) درباره گسترش همكاري هاي كشورهاي عضو، سازماندهي دوباره اين سازمان منطقه اي، مسائل اقتصادي و امنيتي و تعيين سازوكاري براي همكاري كشورهاي ناظر بحث و گفتگو كردند.
مجموعه كشورهاي آسياي مركزي كه پس از فروپاشي شوروي ايجاد شده اند به لحاظ دارا بودن ويژگي هاي نسبتا مشابه پتانسيل مناسبي در ايجاد پيمانهاي امنيتي منطقه اي دارد. انعقاد پيمان امنيتي "گوام" با حمايت و هدايت آمريكا، پيمان شانگهاي و پيمان امنيت دسته جمعي از جمله اين پيمان ها هستند كه غالبا با حمايت هاي فرامنطقه اي همراه بوده است.
سياست پيمان ناتو در گسترش به شرق نيز كه برخي از كشورهاي اين منطقه را در قالب گسترش روابط دوجانبه و چند جانبه به پيمانهاي امنيتي بين المللي ارتباط مي دهد، حاكي از اهميت اين منطقه در نظام امنيت بين المللي است.
در همين حال، آسياي مركزي بنابه دلايل مختلف سياسي، اقتصادي و امنيتي، در محاسبات استراتژيك چين جايگاه خاصي دارد. به نظرمحققان چيني در قرن بيست ويكم، همكاري هاي امنيتي بين كشورهاي آسياي مركزي، رقابت قدرت هاي بزرگ، رقابت بر سر منابع نفت و گاز و نقش تروريسم در بي ثباتي منطقه افزايش خواهد يافت.
در اين قرن، اوضاع آسياي مركزي بر صلح و ثبات در شمال غربي چين و تامين انرژي مورد نياز به اين كشور تاثير مستقيم دارد و به همين علت، حضور و نفوذ چين در منطقه نيز افزايش خواهد يافت.
به طور كلي هر يك از اين كشورها سعي دارند كه با عضويت در اين سازمان منافع خود را تأمين كنند.
اعضاي سازمان همكاري شانگهاي
قرقيزستان:
در اوايل سده 19 ميلادي ، قرقيزستان تحت حكومت "خانات خوقند" درآمد. قرقيزستان در سال 1876 ميلادي به امپراتوري روسيه ضميمه شد.
جمهوري قرقيزستان در سال 1926 ميلادي تشكيل شد و در سال 1991 ميلادي پس از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي به استقلال دست يافت.
اين كشور با چين، تاجيكستان، ازبكستان و قزاقستان همسايه است. قرقيزستان 198 هزار و 500 كيلومتر مربع مساحت و پنج ميليون و 146 هزار نفر جمعيت دارد.
قزاقستان:
قزاقستان كشوري در آسياي مركزي و به پايتختي آستانه است. وسعت اين كشور بيش از 27 هزار كيلومتر مربع و جمعيت آن در سال 2005 ميلادي حدود 15 ميليون نفر است.
قزاقستان در آسياي مركزي واقع شده و جنوبي ترين همسايه روسيه به شمار مي رود.
از زمين هاي پست، فلات و تپه تشكيل شده، بخش كوچكي از آن كوهستاني بوده و داراي آب و هواي قاره اي است. از لحاظ منابع طبيعي،غني است و به همين علت،صنايع آهن، فولاد، سيمان، صنايع شيميايي و توليد كالاهاي مصرفي، از صنايع فعال قزاقستان به شمار مي روند.
دامداري در اين كشور معمول بوده و 75 درصد زمين هاي كشاورزي را مراتع و چراگاه ها تشكيل مي دهند. يكي از اختلافات اين كشور با روسيه، ميزان و نحوه بهره برداري از آب هاي درياچه "آرال"، جهت استفاده هاي كشاورزي مي باشد.
ازبكستان:
ازبكستان از كشورهاي آسياي مركزي است كه با كشورهاي افغانستان، تاجيكستان، تركمنستان، قرقيزستان و قزاقستان مرز مشترك دارد. تاشكند پايتخت اين كشور است.
مساحت خاك ازبكستان 447 هزار و 400 كيلومتر مربع است. در سده دهم ميلادي، ازبكستان جزيي از قلمرو سامانيان بود.
پس از سامانيان، ازبكستان به ترتيب جزيي از حكومت هاي غزنوي، سلجوقي، خوارزمشاهي، مغول، تيموري و ازبك بوده است. در سده نوزدهم ميلادي، غرب و شمال ازبكستان زير سلطه خانات خوارزم، و جنوب ازبكستان جزيي از خانات بخارا بوده است. خانات بخارا و خوارزم در سال 1866 ميلادي زير سلطه روسيه درآمدند.
ازبكستان پس از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي، در سال 1991 ميلادي به استقلال دست يافت.
جمعيت جمهوري ازبكستان 25 ميليون و 663 هزار نفر است. تراكم جمعيت تقريبا 50 نفر در يك كيلومتر است. طبق آماري كه تركيب ملي و قومي ازبكستان خيلي مغول است.
زبان هاي رسمي ازبكستان ازبكي و روسي هستند.
تاجيكستان:
تاجيكستان نيز در منطقه آسياي مركزي و در شمال افغانستان قرار دارد.
پايتخت اين كشور دوشنبه است و زبان رسمي آن نيز تاجيكي است.
سرزمين سغد باستان كه سرزمين كنوني تاجيكستان را در برمي گيرد، در زمان داريوش يكم به بخشي از امپراتوري هخامنشي تبديل شد. پس از حمله اسكندر، تاجيكستان به ترتيب جزيي از امپراتوري هاي سلوكي، پارت، كوشان و ساساني بوده است.
در سال 715 ميلادي در زمان امويان، اين سرزمين به تصرف عرب ها درآمد. در سده دهم ميلادي، تاجيكستان جزيي از قلمرو سامانيان بود.
"امامعلي رحمان اف" از سال 1992 ميلادي رياست جمهوري تاجيكستان را به عهده دارد.
در سال 1992 ميلادي، پس از استعفاي اجباري "رحمان نبي اف" نخستين رهبر اين كشور پس از استقلال از اتحاد جماهير شوروي سابق، امامعلي رحمان اف كه قبلا رئيس يك مجتمع كشاورزي بود، به مقام رياست شوراي عالي تاجيكستان منصوب شد.
رحمان اف نقش بسيار مهمي در تلاش طرفداران كمونيسم براي بيرون راندن شورشيان ملي از دوشنبه ايفا كرد.در اين جهت وي نه تنها از كمكهاي نيروهاي ديگرجمهوري هاي شوروي سابق استقبال كرد، بلكه خود شخصا رهبري نيروهاي منطقه جنوبي كولاب را برعهده گرفت. سرانجام پس از سالها جنگ داخلي وخشونت، تاجيكستان كم و بيش به ثبات دست يافته است.
در سال 1994 ميلادي، رحمان اف به مقام رياست جمهوري انتخاب شد. پس از اتمام دوره پنج ساله، وي مجددا در سال 1999 ميلادي براي مدت هفت سال ديگر به اين مقام برگزيده شد.
در سال 2003 ميلادي، مردم تاجيكستان با شركت در يك همه پرسي در ارتباط با قانون اساسي كشور زمينه انتخاب مجدد وي براي دو دوره متوالي هفت ساله، بعد از اتمام دوره كنوني اش در سال 2006 ميلادي فراهم كردند.
روسيه :
روسيه كشوري گسترده كه در اروپاي شرقي و آسياي شمالي قرار دارد، با 17 ميليون و 75 هزار كيلومتر مربع پهناورترين كشور جهان به شمار مي رود.
مساحت روسيه دو برابر كانادا ، چين يا ايالات متحده آمريكا است. روسيه پس از چين، هندوستان، آمريكا، اندونزي، برزيل و پاكستان در دره هفتم جهان قرار دارد.
روسيه تا قبل از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي يكي از جمهوري هاي عضو آن به شمار مي رفت.
پايتخت روسيه شهر مسكو و واحد پول آن "روبل" است.
جمهوري خلق چين:
جمهوري خلق چين كه معمولا و به طور خلاصه چين خوانده مي شود، كشوري است در شرق آسيا. پايتخت آن پكن است. اين كشور پرجمعيت ترين كشور جهان است.
نام چين از نام خانداني به همين نام گرفته شده است كه همزمان با اشكانيان بر چين فرمان مي راندند.اين نام از راه زبان پارسي به ديگر زبان ها راه يافت.
رژيم چين پس از انقلاب مردمي از پادشاهي به جمهوري بازساخته شد. آنگاه ژاپني ها بر اين سرزمين تاختند. با پايان جنگ جهاني دوم، تازش ژاپني ها متوقف شد، اما جنگ داخلي ميان هواداران ژنرال "چيان كايچك" و "مائو تسه تونگ" بالا گرفت كه سرانجام به پيروزي هواداران مائو انجاميد و از آن پس چين به گونه كمونيستي تا به امروز گردانده مي شود.
هواداران چيان كايچك نيز كه ملي ها بودند به جزيره تايوان گريختند و تا به امروز به ايستادگي در برابر فشار جمهوري خلق چين ادامه داده اند.
جمهوري خلق چين يك كشور سوسياليستي است. نظام سوسياليسم نظام اصلي جمهوري خلق چين مي‌باشد.
بانك جهاني وضعيت اقتصادي چين را مطلوب و محيط اقتصاد كلان اين كشور را با ثبات توصيف كرده است.