مهر: برخورد نويسندگان را با مسايل مذهبي در ادبيات كودك چگونه مي بينيد ؟
جعفر ابراهيمي : اين يك مسئله ضروري است كه نويسندگان بايد به آن توجه داشته باشند . طرح مسايل ديني در ادبيات واجب است و كشورهاي ديگر اين كار را در سايتهاي اينترنتي نيز انجام مي دهند . البته طرح و پرداخت مسايل ديني براي سنين مختلف متفاوت است و توجه به اين موضوع هنر نويسنده را نشان مي دهد.
نظر شما در مورد چگونگي پرداختن به مفهوم خدا در ادبيات كودك چيست ؟
يك دوره قبل از انقلاب مي گفتند طرح موضوع انتزاعي مانند عشق و غيره براي كودكان خوب نيست . تاحدودي حق با آنها بود . اما خدا يك استثنا است و كودكان از همان ابتداي تولد با خدا آشنا هستند.
| بچه ها تصوير هاي متفاوتي براي خود از خدا مي سازند . مثلا"گاهي اورا به شكل يك پير مقدس تصوير مي كنند و اين هيچ عيبي ندارد . ما نبايد مسايل و نگاه هاي بزرگسالانه را به كودكان تلقين كنيم . بايد اجازه دهيم آنها در برداشتهاي خود از خدا آزاد باشند |
نمي توان در ادبيات كودك به بيان ديدگاههاي عرفاني پرداخت بلكه بيان حضور خدا در دنيا بايد با زباني صميمي و ساده باشد . در يك دوره وقتي مي خواستند براي كودكان از خدا صحبت كنند ، تصاوير زيبايي را مي آوردند و در آخر مي گفتند همه را خدا آفريده است . اما اين كار تنها در آن زمان جوابگو بود امروز به نو آوري نياز است .
درعرصه كودك گاهي نويسندگان به مفاهيم ديني اشاره مي كنند و گاهي تنها مضمون را در اثر خود به كار مي برند . همانطور كه گفتم پرداختن به موضوع بزرگان ديني در ادبيات كودك الزامي است . آنچه كه براي كودك گفته شود در ذهن او باقي مي ماند . هرچه كودكان در سنين پايين با خدا و مفاهيم ديني آشنا شوند در بزرگسالي آنها تاثير مثبت خواهد داشت.نويسندگاني كه با قرآن و مفاهيم قرآني و ديني آشنا بوده اند آثار خوبي را خلق كرده اند.
وضعيت ادبيات كودك را در سالهاي اخير چگونه ارزيابي مي كنيد ؟
در10 سال گذشته ادبيات كودك رشد خوبي داشته و بايد گفت راه خود را پيدا كرده است.توجه به كودك و ادبيات كودك از سال 1359 گسترش خود را آغاز مي كند و در اين زمان ناشران زيادي به انتشار آثار براي كودكان مي پردازند. 10 سال اول اين حركت زمان پايه ريزي ادبيات كودك است . در اين دوره نويسندگان دست به تجربه مي زنند و گاهي راه را به خطا مي روند . اما در سالهاي بعد مسير تا حدودي مشخص مي شود و نويسندگان هدف دار تر حركت مي كنند.
اما مشكلي كه ادبيات كودك اين روزها دچار آن است توجه كمتر به واقعيت گرايي در داستان و شعر كودك است. در گذشته داستانهاي كودك از زندگي مردم گرفته مي شد . اما حالا داستانهاي تخيلي زياد شده است. البته من با داستانهاي تخيلي مخالف نيستم ، بلكه اعتقاد دارم نبايد در توجه به يك نوع داستاني زياده روي شود.
| مشكلي كه ادبيات كودك اين روزها دچار آن است توجه كمتر به واقعيت گرايي در داستان و شعر كودك است |
به نظر مي آيد نويسندگان كودك به انعكاس زندگي شهري در ادبيات كودك توجه چنداني ندارند و بيشتر زندگي روستايي درآثارآنها به چشم مي خورد، نظر شماچيست ؟
اين موضوع در 10 سال اول ( 1359 تا 1370) حركت ادبيات كودك زياد بود. در 10 سال اول نويسندگان كودك عده اي علاقه مند هستند كه به صورت تجربي اقدام به نوشتن براي كودكان مي كنند. در اين دوره هيچ نويسنده اي داراي استاد نيست . يعني ما استاد دانشگاه كه تخصصش ادبيات كودك باشد نداشتيم.
آيا توجه به زندگي روستايي در آثارنويسندگان كودك به نوستالژي در آنها مربوط مي شود ؟
البته در ادبيات كودك گاهي توجه به نوستا لژي لازم است . نويسنده كودك هميشه دلش براي كودكي خودش تنگ مي شود . اگر اينگونه نباشد آنهادر نوشتن براي كودكان دچار مشكل خواهند شد . از طرفي موفق ترين آثار ماجنبه نوستا لژي داشته اند.
آيا شعر كودك نيز موفق بوده است ؟
ادبيات كودك در زمينه شعر در سالهاي كنوني دچار ركود شده است. اين ركود بيشتر بخاطر افزايش كتابهاي بازاريست . متاسفانه كتابهاي تجاري و بازاري در اين سالها ادبيات كودك را دچار نوسان كرده است. اما خوشبختانه در كنار اينان افرادي هستند كه جدي كار مي كنند . همانطور كه گفتم جامعه راه خود را پيدا كرده است . خانواده ها فهميده اند كه كتاب تاثير زيادي در تربيت كودكانشان دارد.
دليل افت آثار شعري درعرصه ادبيات كودك را چه مي دانيد؟
متاسفانه اشعاري كه اين روزها براي كودكان سروده مي شود جنبه تجاري دارد . از طرفي ناشران حاضر به چاپ اشعار خوب نيستند ، چون اشعار خوب نياز به سرمايه بيشتري دارد. با توجه به كم شدن خوانندگان كتاب ناشران نيز سرمايه گذاري نمي كنند . خوشبختانه كتابهايي كه براي سود تجاري نوشته مي شود ،آثاري گذرا واز ياد رفتني هستند . داستان حقيقي اگر امروز هم جايگاه خود را پيدا نكند فردا پيدا خواهد كرد . درآينده كارهاي هنري هستند كه ماندگار مي شوند . نبايد فراموش كرد كه در هر دوره اي يك سري كارها مد مي شود و بعد از چند سال از ياد مي روند . در ادبيات كودك نيز چنين است. عده اي معتقدند به مرور زمان كتابها تبديل به سي دي مي شوند . ولي من مخالفم و مي گويم كتاب تقدس خاص خود را دارد . انسان با خواندن كتاب لذتي مي برد كه در چيز هاي ديگر وجود ندارد.